radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Expert sceptisch over gedragscode studentenverenigingen tegen grensoverschrijdend gedrag: 'Mis harde consequenties'

Expert sceptisch over gedragscode studentenverenigingen tegen grensoverschrijdend gedrag: 'Mis harde consequenties'
Studenten ondertekenen namens hun vereniging de gedragscode
Bron: ANP

Vandaag tekenden 49 studentenverenigingen de ‘Gedragscode 2024’. Een deel van de verenigingen kwam de laatste jaren om verschillende redenen in opspraak. In hoeverre gaat zo’n gedragscode echt helpen? "Het is niet voldoende."

Het is niet voor het eerst dat er onder studentenverenigingen zulke gedragsregels zijn opgesteld. Oud-politica en advocaat Ina Brouwer is dan ook huiverig over de effectiviteit van de gedragscode. "Het is niet voldoende. Helemaal niet in deze tijd."

Incidenten bij verenigingen

De verenigingen zijn aangesloten bij de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV). Met het ondertekenen van de gedragscode willen ze 'een omgeving creëren en waarborgen binnen studentenverenigingen, waarin respect, integriteit en verantwoordelijkheid centraal staan'.

Een deel van de studentenverenigingen die de gedragscode ondertekenen, is de afgelopen jaren meerdere keren in opspraak geraakt. Zo liepen vaker ontgroeningen uit de hand, een belangrijk onderdeel van de inwijding bij verenigingen. Bij verschillende verenigingen was er sprake van mishandeling, vernedering en seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Bekijk ook

Seksisme

Ook buiten de ontgroeningen om zijn er meldingen van seksisme en agressie. Op het lustrumfeest van het Amsterdamsch Studenten Corps werden in 2022 bijvoorbeeld seksistische toespraken gehouden, waarin vrouwen onder andere werden uitgemaakt voor 'hoeren' en 'sperma-emmers'.

Meest recentelijk kwamen er bangalijsten - via het internet verspreide lijsten met namen van meisjes en vrouwen met (seksuele) beoordelingen - vrij bij het Utrechtsch Studenten Corps.

'Soft beleid'

Brouwer staat onder andere slachtoffers van deze lijst bij. Zij is dan ook terughoudend als het gaat om de effectiviteit van de gedragscode. "Mooie voornemens, maar die zijn er eerder geweest. Er staan allerlei dingen in die nu ook al aanwezig zijn, zoals vertrouwenspersonen. Dat heeft tot nu toe weinig geholpen."

Ze noemt het 'soft beleid'. "Ik mis een aantal hardere dingen. Want de harde consequenties, die zijn voor de slachtoffers. Wat gebeurt er als er in de toekomst weer een bangalijst verschijnt? Dat staat er niet in", vertelt ze.

Expert sceptisch over gedragscode studentenverenigingen tegen grensoverschrijdend gedrag

Maatregelen

De Gedragscode 2024 kaart een brede lijst aan onderwerpen aan. Onder meer duurzaamheid, middelengebruik en mentaal welzijn komen aan bod. Zo moet bijvoorbeeld het alcoholbeleid 'herzien en geüpdate' worden met 'aandacht voor verantwoord alcoholgebruik', en noemt het 'gepaste straffen bij herhaaldelijk wangedrag' als het gaat om agressie.

Voorzitter Linde van Mechelen van het bestuur der Landelijke Kamer van Verenigingen vertelt waarom ze de gedragscode nodig vonden. "De richtlijnen die we eerst hadden, waren achterhaald, en misten een aantal onderwerpen die we nu heel belangrijk vinden. Omdat wij veiligheid en respect binnen studentenverenigingen heel belangrijk vinden, is er nu een nieuwe gedragscode voor studenten."

'Past niet meer bij de cultuur'

Een ander aspect in de gedragscode gaat in op regels rondom (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Ook hier zijn de laatste jaren zijn er vaker meldingen naar buiten gekomen.

Ook bij de studentenvereniging Vindicat circuleerde in 2016 een bangalijst. Op die lijst stonden de namen van vrouwelijke leden, inclusief foto, contactgegevens en een 'score' voor hun prestaties in bed. Meerdere leden werd toen geschorst.

'Kijk er niet met vreugde op terug'

Rector Silvester den Boer van Vindicat zegt daarover: "Dat past uiteraard niet meer bij de cultuur die wij nu op de vereniging willen waarborgen. Ik kijk er niet met vreugde op terug."

In de nieuwe code gaat het over het instellen van een anoniem meldpunt, het vergroten van bewustwording en het aanstellen van een interne en externe vertrouwenspersoon. Maar over concrete sancties vanuit de verenigingen staat niks concreets. Van Mechelen vertelt dat dat expres is gedaan. "Wij denken dat het handiger is om de verenigingen dichterbij ons te houden, dan dat we ze afstoten op deze manier. Het is aan de verenigingen zelf om in te vullen."

Bekijk ook

Sancties nodig

Brouwer is juist een grote voorstander van sancties op wangedrag. "Die moeten dan ook heel precies zijn. Overtreed je die? Dan vlieg je eruit, krijg je een boete, of word je geschorst. Dat helpt."

"Vergelijk hoe het nu is met een auto-ongeluk", vertelt ze. "Ik word aangereden, die automobilist zegt tegen mij: 'Goh, wat jammer dat je je been hebt gebroken. Ik zal het in de toekomst niet meer doen. Veel plezier en succes ermee'. Dat zou niemand accepteren, maar dat is wel aan de orde met die bangalijsten. Er is schade aangebracht: psychisch, ze zijn opgehouden met studeren, voelen zich onveilig, hebben een psycholoog nodig."

Welwillendheid studenten en verenigingen

Toch denkt rector Den Boer dat er al veel gebeurt. "Er wordt wel gesanctioneerd op studentenverenigingen, laten we dat voorop stellen. Daarnaast zijn studentenverenigingen heel welwillend om te werken aan politieonderzoeken en dergelijke dingen. Het gesloten bolwerk, dat zijn we niet meer."

Hij denkt dat de gedragscode wel degelijk verandering kan brengen. "Het schaart soms onder cultuurveranderingen, dat is een traag proces, dat hebben wij ook gemerkt. Maar ik denk dat studenten zich er wel aan gaan houden, als we de hele tijd constant beleid erop voeren. Dus het is een verandering die plaats gaat vinden, want studenten zijn welwillend."

De knop om

Brouwer hoopt dat de knop een keer omgaat. "Dat het tijd wordt voor duidelijker beleid, handhaving, en sancties. Wij in Nederland zijn erg goed in voornemens, dingen ondertekenen. Prima, maar dat is niet voldoende, helemaal niet in deze tijd."

Den Boer hoopt in ieder geval dat men druk met de gedragscode bezig gaat. "Het gaat er natuurlijk om dat iedereen een zo fijn en veilig mogelijke studententijd heeft, en ik hoop dat iedereen dat op den duur gaat krijgen, en ik denk dat die gedragscode daar een grote rol in gaat spelen." Het belangrijkst in zijn ogen? "Dat daarmee de misstanden uit het verleden ook echt verleden tijd blijven", vertelt hij.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'
Het datacenter van Microsoft in het Noord-Hollandse Middenmeer
Bron: ANP

Nu de verhoudingen met de Verenigde Staten in rap tempo verslechteren, maken experts en politici zich steeds grotere zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse technologie: van e-mail tot data-opslag zijn we vólledig afhankelijk.

"Het is echt vijf over twaalf", zegt Bert Hubert, technologie-expert en voormalig toezichthouder van inlichtingendienst AIVD. "Wij zitten nu al in een situatie dat als men in Amerika met het verkeerde been uit bed stapt, organisaties in Nederland in z'n geheel kunnen worden stilgelegd, zoals recent is aangekondigd voor het Internationaal Strafhof - waar Trump niet blij mee is en hij sancties voor heeft uitgeschreven."

Alle gemeenten

Hubert en andere deskundigen schetsten onlangs aan Kamerleden in het parlement de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse clouddiensten, zoals die van Microsoft, Amazon en Google. "Honderd procent van de Nederlandse gemeenten is al afhankelijk van Microsoft", aldus Hubert.

"Zodra data over jou per e-mail wordt verstuurd, staat het in de Amerikaanse cloud en valt het onder het bereik van de Amerikaanse overheid." Daar zit de zorg, nu de Verenigde Staten een radicaal andere afslag hebben genomen. In de Tweede Kamer waarschuwden verschillende experts dat onze afhankelijkheid van de Amerikaanse techreuzen tegen ons gebruikt kan worden.

Bekijk ook

Ondoordacht gebruik

Nog voor de inauguratie van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten concludeerde de Algemene Rekenkamer bovendien al dat Nederland clouddiensten ondoordacht is gaan gebruiken en nauwelijks stil staat bij de risico's.

"Laat ik het onomwonden zeggen: het risico bestaat dat buitenlandse regeringen, met name de VS, informatie van de Nederlandse rijksoverheid of van burgers kunnen inzien en wellicht zelfs aanpassen", zei Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. Risico's zijn er volgens hem voor de overheid, bedrijven én Nederlandse burgers.

Diensten uitschakelen

"Ik maak me heel erg zorgen", zegt Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA Kim van Sparrentak. In het zwartste scenario zou Trump volgens haar Europa kunnen chanteren door diensten uit te zetten. "Dat zou in de praktijk betekenen dat overheden niet meer bij hun data kunnen. Mensen krijgen hun toeslagen niet meer uitgekeerd. Al dat soort zaken lopen dan direct vast."

In de hele Europese Unie zijn er volgens Van Sparrentak maar enkele gemeenten die niet afhankelijk zijn van de Amerikaanse cloud. Hetzelfde speelt volgens haar bij ziekenhuizen. Inmiddels is zeventig procent van de Europese cloudmarkt in handen van grote Amerikaanse spelers.

Bekijk ook

Stresstest

Met veertig collega's heeft Van Sparrentak de Europese Commissie daarom verzocht in kaart te brengen wat er gebeurt als die diensten daadwerkelijk uitvallen. "We hebben te lang gedacht: Amerika is onze vriend."

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deelt de zorgen en vreest ook dat Trump bepaalde diensten domweg uit laat zetten als wij niet naar hem luisteren. "Bijvoorbeeld met de sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag, die totaal afhankelijk is van Amerikaanse technologie", zegt hij.

Eigen boontjes doppen

"Het gaat gewoon op zwart als Trump dat wil. We zullen onze eigen boontjes moeten doppen. Dat hadden we zelf niet zo voorspeld, dat de Amerikanen zo ver van ons af zouden kunnen drijven. En dat betekent voor ons dat er niks anders op zit dan onze technologische industrie in eigen hand nemen", aldus Groothuis.

"Er zijn Europese alternatieven, maar nog niet op de schaal die we nodig hebben. Die zul je langzaam moeten gaan creëren." Die investeringen kunnen volgens beide Europarlementariërs in de honderden miljarden euro's lopen. De EU zou daarbij vooral regels moeten opstellen om ervoor te zorgen dat data van Europese burgers ook altijd in Europa blijft.

Bekijk ook

Cloud Kootwijk

Maar volgens de Europarlementariërs staat vast dat Europa op eigen digitale benen moet komen te staan. Techexpert Hubert vindt ondertussen dat Nederland het heft in eigen handen moet nemen: Cloud Kootwijk, een Nederlandse, veilige cloud voor overheid en zorg - voor e-mail, chat, videobellen en bestandsdeling - zou digitale soevereiniteit moeten garanderen.

De naam is een verwijzing naar Radio Kootwijk, waarmee de Nederlandse staat zichzelf een eeuw geleden onafhankelijk maakte van buitenlandse communicatienetwerken. Staatssecretaris Zsolt Szabó van Digitalisering komt nog voor de zomer met een nieuwe Nederlandse cloudstrategie.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'
Het nieuwe beleid van Donald Trump is geen goed nieuws voor klimaatwetenschap
Bron: NASA / EenVandaag

De nieuwe regering van president Donald Trump in de Verenigde Staten zet het mes in klimaatonderzoek en klimaatbeleid. "Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Meer dan 30 jaar werkte Dan Costa bij de Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaans milieuagentschap. Als National Director was hij onder meer verantwoordelijk voor onderzoek naar luchtvervuiling en klimaatverandering, en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

'Volksgezondheid kon hen niets schelen'

Costa werkte onder zes verschillende presidenten. "Er was altijd wel verschil te merken tussen Republikeinse en Democratische regeringen", vertelt hij.

"Maar toen de eerste Trump-regering aantrad kregen we voor het eerst het gevoel dat volksgezondheid hen eigenlijk niets kon schelen. We merkten snel dat alles wat werd gedaan op het gebied van milieu en volksgezondheid door die regering werd geïsoleerd en gemarginaliseerd."

Frontale aanvallen

Wat nu gebeurt gaat volgens Costa nog een stap verder: "De toekomst van veel wetenschappelijk onderzoek is opeens onzeker, mensen beginnen het gevoel te krijgen dat ze aan de rand van een afgrond staan. Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Costa doelt op het rappe tempo waarmee wetenschap onder de regering-Trump onder druk komt te staan. Vooral de takken die niet in de politieke ambities van de regering passen, zoals onderzoek naar klimaatverandering en klimaatadaptatie, krijgen met frontale aanvallen te maken.

Bekijk ook

'Geweldige denkers'

"Wat mij verbijstert, is de snelheid waarmee wetenschap wordt afgebroken. Ik ben echt sprakeloos", reageert de Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck.

"En dat terwijl de Amerikaanse klimaatwetenschap zo belangrijk is voor verdere kennisopbouw op de hele wereld. Er zitten daar geweldige denkers."

Samenwerking van 'levensbelang'

De Coninck is verbonden aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef mee aan verschillende VN-klimaatrapporten. Regelmatig werkt ze samen met collega's in de Verenigde Staten. "Er zit daar enorm veel wetenschappelijke kracht, met veel relevante data."

"Klimaatverandering is echt een mondiaal probleem. Als we resultaten met z'n allen blijven delen kunnen bijvoorbeeld ook ontwikkelingslanden zich beter voorbereiden op klimaatverandering en extreem weer. Goede internationale samenwerking is van levensbelang, letterlijk."

Bekijk ook

Helft van personeel moet weg

Of deze internationale samenwerking blijft bestaan, is de vraag: onlangs liepen medewerkers van miljardair Elon Musk, die de overheid efficiënter en goedkoper wil maken, het hoofdkantoor binnen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit onderzoeksinstituut is vergelijkbaar met het Nederlandse KNMI.

NOAA speelt in de VS een cruciale rol bij het voorspellen van gevaarlijke weersomstandigheden, het beschermen van de oceanen en het verzamelen van wetenschappelijke gegevens over klimaatveranderingen. Desondanks kregen medewerkers te horen dat de helft van het personeel op termijn moet vertrekken en dat het budget met zo'n 30 procent wordt gekort.

'Trump-loyalist zonder inhoudelijke kennis'

"We verwachten dat ook binnen de Environmental Protection Agency zoiets zal gebeuren", zegt Dan Costa. "Maar het is onduidelijk hoe drastisch de gevolgen zullen zijn."

Gerust is hij er in ieder geval niet op: "De nieuwe EPA-baas is een Trump-loyalist en hij heeft geen enkele kennis van milieuwetenschappen."

Bekijk ook

Klimaatdata veilig stellen

Ook de NASA ligt onder vuur. Met behulp van satellieten, onderzoeksvliegtuigen en grondstations wordt daar een breed scala aan klimaatdata verzameld. Gegevens zoals temperatuurveranderingen in de atmosfeer, hittegolven en afwijkingen in klimaattrends, maar ook smeltende ijskappen, zeespiegelstijging, extreme regenval en meer.

"NASA doet veel moeite om ervoor te zorgen dat de datasets beschikbaar blijven, bijvoorbeeld op veilige parallelle servers en websites", vertelt Costa. "Zelfs als de oorspronkelijke websites offline worden gehaald."

Data beschermen

Al In 2016 werd daarvoor de Environmental Data Governance Initiative opgericht. "Betrokken wetenschappers ontwikkelden een strategie om gegevens te bewaren", legt Costa uit. "Ze proberen data te beschermen, toegankelijk en up-to-date te houden. Dat is nu cruciaal, de situatie is erg onzeker."

De ontgoocheling onder wetenschappers is groot. "Waarheid en feiten lijken er niet meer toe te doen", stelt De Coninck vast. "De redelijkheid is echt zoek. Tegenwoordig ontkent men wetenschappelijke bevindingen vaak glashard, en dat is op lange termijn zeer zorgelijk. Dat zeg ik niet alleen als wetenschapper, maar ook als burger."

Bekijk ook

Duur onderzoek

De Coninck stoort zich ook aan de beeldvorming rondom zogenaamd duur en log onderzoek, zoals nu in de VS. "Bedrijven zoals die van Musk bouwen voort op onderzoek en innovatie die ook door de Amerikaanse overheid zijn betaald", legt ze uit.

"De talenten, zoals ingenieurs die er werken, zijn opgeleid dankzij de overheid", benadrukt de wetenschapper. "Dus het saneren van overheden op deze manier zorgt eerder voor een innovatie-armer land dan een innovatievere economie."

'We leven in cruciale periode'

Haar Amerikaanse collega Dan Costa hoopt dat de wetenschap niet verder wordt ondermijnd. "We leven in zo'n cruciale periode. Als we klimaatverandering willen aanpakken, kunnen we niet verder met een, of zelfs twee handen op onze rug gebonden."

"Ik kijk vaak naar mijn kleinkinderen en vraag me af: wat is de erfenis die mijn generatie aan deze jonge mensen zal nalaten?", sluit hij af.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant