Al je belangrijke gegevens bij elkaar op je eigen telefoon, zodat alléén jij er de controle over hebt en zodat grote techbedrijven minder macht hebben. Dat wil de Europese Commissie werkelijkheid maken met een Europees Digitaal ID.

De Europese Commissie presenteerde donderdag een wetsvoorstel voor een Europese Digitale Identiteit. Alle inwoners van de Europese Unie kunnen dit nieuwe systeem gebruiken om bijvoorbeeld makkelijk een rekening te open in het buitenland, een auto te huren op vakantie of bijvoorbeeld om je aan te melden voor een opleiding in een ander land. Één van de belangrijke voorwaarden van het Europa-brede systeem is dat gebruikers zelf kiezen welke data zij delen. "Europa wil voorkomen dat grote techbedrijven als eerst zo'n zelfde soort systeem op zetten, en dat is een heel goed plan", zegt Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging en privacy aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Overal inloggen

De plannen die op tafel liggen voor het Europees digitaal ID houden in dat er over een aantal jaar een systeem is, waarmee alle Europese burgers met één inlognaam en wachtwoord kunnen inloggen op verschillende Europese websites en daar ook makkelijk, waar nodig, hun persoonsgegevens kunnen tonen.

En dat is handig zegt Jacobs. "Zo'n app biedt mensen een soort container waar ze informatie over zichzelf kunnen verzamelen die ze ook alleen zelf beheren en dus nergens anders is opgeslagen. Het is een soort digitale portemonnee met pasjes en je kiest zelf wanneer je welk pasje laat zien. Deze data kan dan vervolgens in bijvoorbeeld Nederland gebruikt worden om in te loggen bij de bank maar óók als je bij de Duitse bank wil inloggen."

IRMA-app

Sterker nog, in Nederland is er al een app die deze functionaliteit biedt. Bart Jacobs ontwikkelde de IRMA-app, een privacy-vriendelijk identiteitsplatform voor zowel authenticatie als ondertekening. "Nederlandse burgers kunnen met deze app bijvoorbeeld al inloggen bij de gemeente van Amsterdam en daar bewijzen wie ze zijn, medische dossiers delen met hun arts, of videobellen met andere mensen waarbij alle deelnemers eerst bewijzen wie ze zijn.

Jacobs geeft aan dat de app in Nederland is aangesloten op de basisregistratie personen, maar dat dat makkelijk is uit te rollen naar Europees niveau. "Dat scheelt Europa heel veel ontwikkeltijd en werk. De Europese Commissie wil in oktober 2022 experimenteren, maar als ze de software van de IRMA-app gebruiken kan dat morgen al."

Macht tech reuzen

De IRMA-app, en de app die de Europese Commissie wilt, is er ook voor bedoelt om de macht van grote tech reuzen te verkleinen doordat je niet meer hoeft in te loggen op andere websites met bijvoorbeeld een Facebook of Google account. "Als je inlogt bij bijvoorbeeld een psychiatrische instelling met je Facebook account, dan heeft dat commerciële bedrijf dus een deel van jouw gegevens en misschien wel gevoelige medische informatie in handen. Facebook krijgt zo de kans om een profiel van jou te schetsen, en jouw informatie door te verkopen voor eigen winst."

Jacobs legt uit dat door in te loggen met bijvoorbeeld de IRMA-app, of door met een app zoals voorgesteld door de EC, niemand die gevoelige informatie in handen krijgt. Uiteindelijk is dat dus een veiligere optie en wanneer die op bredere schaal toegepast wordt, wordt ook het verdienmodel van commerciële bedrijven doorbroken.

Toekomst

Jacobs heeft goede hoop voor de toekomst. "De IRMA-app breidt zijn mogelijkheden steeds verder uit. Op het moment zijn er 40.000 gebruikers maar daar komen elke dag honderden nieuwe gebruikers bij."

Als het wetsvoorstel ook door alle lidstaten wordt goedgekeurd hoopt Jacobs dat de Europese Commissie bij hem aanklopt om het systeem vanuit de IRMA-app uit te rollen in heel Europa. "Dat zou natuurlijk het leukst zijn, maar ook als ze hun eigen software ontwikkelen ben ik blij als onze ideeën worden overgenomen. Als hetzelfde idee in een ander Europees systeem terecht komt is dat ook een succes."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."