Ze mogen voorlopig van de rechter niet naar China: acht dolfijnen, twee zeeleeuwen en twee walrussen uit het Dolfinarium in Harderwijk. In Europa mogen ze alleen nog educatief worden ingezet, maar in China ligt dat heel anders.

De export van de zeezoogdieren naar Hainan Ocean Paradise in China gaat voorlopig niet door. Dat bepaalde de voorzieningenrechter vorige week, nadat dierenrechtenorganisaties Sea Shepherd en House of Animals een zaak hadden aangespannen. Volgende week kijken drie rechters van de meervoudige kamer er nog een keer naar. Waarom zouden deze dieren niet mogen verhuizen?

Kunstjes in een pretpark

"Net als mensenrechten staan ook dierenrechten niet hoog in het vaandel in China", zegt sinoloog en directeur Geert Vons van Sea Shepherd Nederland. "Als deze dieren naar China gaan, verliezen we alle controle over wat er met ze gebeurt. Ze kunnen dan gewoon verder verhandeld worden"

Karen Soeters van House of Animals is het met Vons eens. "In onze wet staat dat het dierenwelzijnsniveau in het land waar de dieren naartoe gaan hetzelfde moet zijn als in Nederland. Dat is niet zo in China. Daar gaan ze naar een pretpark waar ze kunstjes moeten vertonen. En dat is meteen het tweede probleem: zeezoogdieren mogen alleen gehouden worden met een educatief doel, of vanwege natuurbehoud." Een exportvergunning had volgens Soeters nooit afgegeven mogen worden.

Populair in Rusland en China

In veel West-Europese landen hebben dolfinaria het moeilijk. Mensen zijn anders gaan denken over dieren in gevangenschap en zeker als het gaat om intelligente dieren als dolfijnen, orka's en zeeleeuwen. Maar op andere plekken, zoals in Rusland en China worden dolfinaria juist steeds populairder.

Een goed getrainde dolfijn is daarom veel waard, al is niet duidelijk hóéveel, daarover wordt geheimzinnig gedaan. Het Dolfinarium in Harderwijk wilde zelfs niet tegen de rechter zeggen hoeveel geld met de verkoop van de twaalf zeezoogdieren gemoeid gaat. "Reken maar dat een goed getrainde dolfijn tonnen waard is. Deze deal kan tot in de miljoenen lopen", zegt Tweede Kamerlid Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren.

Pretpark of dierentuin?

Demissionair minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit vond een stokje steken voor de verkoop niet nodig, zegt Wassenberg. "Zij beschouwt Hainan Ocean Paradise als dierentuin in plaats van een amusementspark."

Het Kamerlid is daarom erg blij met de uitspraak van de rechter. Maar de champagne is nog niet ontkurkt. "Wij kijken met spanning naar de beslissing van de meervoudige kamer."

Waar naartoe?

Maar als de exportvergunning voor de twaalf zeezoogdieren inderdaad wordt ingetrokken, wat moet er dan met ze gebeuren? Kunnen ze in het Dolfinarium blijven, of is er elders een plek? Dierenbeschermers Sea Sheperd en House of Animals zien daar geen problemen. De acht dolfijnen kunnen in elk geval terecht in reservaten bij Griekenland en Bali, zeggen zij.

Directeur Annemarie van den Berg van SOS Dolfijn denkt daar toch anders over. Haar organisatie vangt gewonde en zieke zeezoogdieren op en brengt ze weer terug naar zee. "Een dier dat menselijke zorg krijgt is een ander leven gewend dan een dier in het wild."

Niet naar zee

De dieren uit het Dolfinarium kunnen dan ook niet naar zee, zegt Van den Berg. "Ze hebben nooit geleerd om te jagen, zijn gewend aan interactie met mensen." Het reservaat bij Griekenland is volgens haar allesbehalve ideaal. "Wat moeten de dieren bijvoorbeeld als het stormt?"

Natuurlijk ziet Van den Berg ook het liefst alleen nog zeezoogdieren in zee, benadrukt ze. "Maar als wij een gewonde bruinvis oplappen en blijkt dat die niet terug kan naar zee vanwege bijvoorbeeld een gehoorbeschadiging, moeten we het dier dan doden? Of creëren we een goede opvanglocatie en blijft hij de rest van zijn leven onder menselijke zorg?"

'Verouderde observaties'

Het Dolfinarium wil nu niet reageren op de uitspraak van de rechter over de verkoop van de twaalf zeezoogdieren. Op het rapport van de Visitatiecommissie in 2019 heeft het Dolfinarium wel gereageerd.

"Het rapport is deels gebaseerd op verouderde observaties. Wij hebben intussen met het ministerie afspraken gemaakt en onze nieuwe dolfijnenvoorstelling voldoet aan alle eisen", zegt een woordvoerder. "Dierenwelzijn heeft onze hoogste prioriteit. Onze dierenverzorgers staan ook in corona tijd 24 uur per dag en 7 dagen per week vol passie klaar voor onze dieren. We zijn dan ook zeer tevreden over de erkenning van de commissie over het hoge niveau van zorg voor de dieren."

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.

Nog niet de helft van de GroenLinks-PvdA-kiezers (44 procent) vindt dat Frans Timmermans weer lijsttrekker moet worden bij de volgende verkiezingen. VVD-kiezers zijn iets positiever. Maar ze zijn er niet van overtuigd dat Dilan Yeşilgöz moet blijven.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op die partijen hebben gestemd.

'Sorry Frans'

Opvallend is dat kiezers van GroenLinks-PvdA en de VVD nu nog best vertrouwen hebben in hun partijleider. 88 procent van de GroenLinks-PvdA-kiezers staat achter Timmermans als huidige leider van de partij. Driekwart (76 procent) van de VVD-kiezers vindt dat Yeşilgöz het op dit moment goed doet.

Maar of ze ook lijsttrekker moeten worden bij de volgende verkiezingen? Daarover is twijfel. Zo vindt nog niet de helft van de kiezers van Timmermans dat hij dan de kar moet trekken. Een GroenLinks-PvdA-kiezer verwoordt het als volgt: "Hoe goed hij ook is ingevoerd, hoeveel ervaring hij ook heeft, hoezeer zijn hart ook op de goede plek zit. Het is tijd voor nieuw elan. Sorry, Frans."

VVD-kiezers niet overtuigd van Yeşilgöz

63 procent van de VVD-stemmers vindt dat de partij weer met Yeşilgöz de campagne in moet. De rest vindt van niet (22 procent) of weet het niet (16 procent).

"Ze doet het nu best aardig, maar heeft in korte tijd al te veel fouten gemaakt. Juist in de campagne heeft ze laten zien dat ze rare sprongen kan maken", schrijft een VVD-kiezer.

Imagoproblemen Omtzigt

Pieter Omtzigt staat er bij zijn kiezers nog een stuk slechter op. Niet alleen denken de meeste NSC-kiezers, die veelal zijn afgehaakt, dat hij geen lijsttrekker moet zijn bij de volgende verkiezingen. Ook is hij de enige partijleider met minder dan de helft vertrouwen van zijn eigen kiezers.

Veel NSC-kiezers vinden dat hij goede eigenschappen heeft, maar dat die hem niet geschikt maken als politicus. Een kiezer zegt daarover: "Qua kennis en integriteit is hij de juiste persoon. Maar juist die kenmerken zorgen ervoor dat hij in de Haagse slangenkuil opbrandt. En dat is een heel trieste constatering."