Er verdwijnt voor honderden miljoenen aan geneesmiddelen in de vuilnisbak en dat moet veranderen: 'Hier valt nog een wereld te winnen'

Enorme stapels medicijnen en medische hulpmiddelen belanden elk jaar ongebruikt in de vuilnisbak. Volstrekt onnodig, veel spullen zijn gloednieuw en van uitstekende kwaliteit, zeggen onderzoekers. Hergebruik is lastig, maar niet onmogelijk.

In de familie van Joke Jong komt hoog cholesterol voor en daarom slikt ze preventief cholesterolverlagers. Alleen heeft het instellen van de medicatie in haar geval nogal wat voeten in de aarde gehad. Pas bij de derde soort pillen bleven vervelende bijwerkingen uit. Joke kreeg wel elke keer tabletten voor drie maanden mee, met als gevolg dat zich in haar kast de ongebruikte medicijndozen stapelden.

Bron: EenVandaag

Apotheek moet teruggebrachte medicijnen weggooien

"Op een gegeven bracht ik al die medicijnen terug naar mijn apotheek", vertelt Joke. "De dozen waren nog gloednieuw, dus het leek me een goed plan om ze aan iemand anders te geven, die er wel iets mee kan."

Maar in de apotheek hoorde Joke dat de ongebruikte dozen zouden worden weggegooid. "Uit veiligheidsoverwegingen mogen apothekers geneesmiddelen niet doorgeven aan andere patiënten, ook al zijn ze nog helemaal goed. Ik vind dat doodzonde."

Wetgeving laat hergebruik medicijnen niet toe

Onderzoeker Charlotte Bekker van het Radboud UMC in Nijmegen is het eens met Joke: "Veel ongebruikte geneesmiddelen zou je gewoon aan een andere patiënt kunnen geven. Maar de huidige wetgeving laat dat niet toe. Het risico dat een geneesmiddel niet meer goed werkt of niet behoorlijk is opgeslagen in een thuissituatie wordt te groot geacht."

Alleen al bij kankerbehandelingen wordt in Nederland elk jaar voor miljoenen aan ongebruikte geneesmiddelen weggegooid. Veel patiënten gebruiken minder medicijnen dan zij van de apotheek ontvingen, bijvoorbeeld vanwege bijwerkingen of omdat het medicijn niet goed aanslaat.

Bron: EenVandaag

Uniek onderzoek naar hergebruik kankermedicijn

Bekker is daarom samen met collega's bezig met een wereldwijd uniek onderzoek: "We hebben speciale verpakkingen bedacht voor kankermedicijnen. Je ziet bijvoorbeeld direct of de verpakking nog helemaal dicht is en er zijn temperatuursensoren die waarschuwen als een geneesmiddel te warm of te koud werd bewaard."

Na controle in de apotheek kunnen deze peperdure medicijnen dan veilig aan een andere patiënt worden verstrekt. Bekker en haar collega's hopen in het najaar te kunnen beginnen met het verstrekken van kankermedicijnen op deze manier. Hiervoor hebben ze een uitzondering op de bestaande wetgeving aangevraagd.

'Sommige dingen wil je liever niet weten'

Joke Jansen werd benaderd om vanuit de patiëntenkant mee te denken bij het onderzoek. Bekker en haar collega's hadden vragen zoals: 'Wat vindt u belangrijk om te weten als u medicijnen krijgt verstrekt, die al bij iemand anders in huis hebben gelegen?' "We hebben de vragenlijst met een aantal patiënten doorgenomen en gekeken op welke punten er nog wat verbeterd zou kunnen worden", vertelt Joke.

Zo hebben de patiënten aangegeven dat je over sommige dingen misschien helemaal niet in detail geïnformeerd wílt worden. "Voor het kankermedicijn geldt bijvoorbeeld: wil je wel weten of het al bij iemand anders heeft gelegen?", licht Joke toe. "Want dat zou kunnen betekenen dat het bij diegene niet heeft gewerkt en dat diegene dus is overleden. Dan ga je toch met een ander gevoel aan zo'n medicijn beginnen."

Een wereld te winnen

Kenniscentrum voor logistieke vraagstukken LCB (Logistics Community Brabant) is twee jaar geleden een onderzoek gestart onder achttien apotheken in Breda. Het centrum wilde in kaart brengen hoeveel medicijnen en medische hulpmiddelen, zoals verband- en incontinentiemateriaal, er in Nederland daadwerkelijk ongebruikt de vuilnisbak ingaan.

De medewerkers sloegen steil achterover van de hoeveelheden die ze tegenkwamen. "Hier valt echt nog een wereld te winnen", stelt LCB-directeur Leo Kemps.

Bron: EenVandaag

Duizelingwekkende bedragen

Uit de cijfers die zijn bedrijf heeft verzameld blijkt dat het totale bedrag van onnodig weggegooide geneesmiddelen en medische hulpmiddelen ergens tussen de 600.000.000- en de 900.000.000 euro ligt. Duizelingwekkende bedragen.

"Het is volstrekt onaanvaardbaar dat goede materialen en geneesmiddelen niet worden hergebruikt", vindt Kemps. LCB gaat nu kijken óf en op welke manier de logistieke stromen zo kunnen worden aangepast dat medicijnen en medische hulpmiddelen beter kunnen worden hergebruikt. Er ligt niet alleen een taak bij artsen en apotheken, vinden zij. Ook de consument kan veel doen.

Overleg met de arts

Ziekenhuisapotheker Bart van den Bemt beaamt dit: "Het is sowieso goed om medicijnen terug te brengen naar de apotheek als je ze niet meer nodig hebt, want dan komen geen reststoffen in het milieu terecht."

Maar er is nog veel meer mogelijk om de enorme verspilling te voorkomen, benadrukt van den Bemt, die als hoogleraar gespecialiseerd is in goed medicijngebruik. "Het begint al aan de voorkant: bij de arts die regelmatig met de patiënt over medicijngebruik overlegt. Staat de patiënt er nog achter, wat kan eventueel anders? Vervolgens kan de apotheek kleinere hoeveelheden meegeven, zodat geneesmiddelen niet op grote schaal ongebruikt thuis in de kast komen te liggen."

Meer bewustwording bij patiënt

En ook bij de patiënten zou meer bewustwording kunnen helpen, denkt de ziekenhuisapotheker. "Mensen kunnen zelf aangeven als ze verwachten van een bepaald medicijn minder nodig te hebben, bijvoorbeeld vanwege bijwerkingen of juist omdat ze zich beter gaan voelen, of als er een uitslaggesprek aankomt. Neem dan niet voor een paar maanden medicijnen mee, maar liever voor een paar weken."

Daarnaast moeten wetgeving en logistiek dringend veranderen, vindt van den Bemt. Nu zijn deze zo ingericht dat een apotheek eenmaal uitgegeven medicijnen niet terug mág nemen, met het argument dat de veiligheid van een geneesmiddel anders niet meer gewaarborgd kan worden. "Deze werkwijze is vooral goed voor de farmaceutische industrie, maar niet om verspilling van dure medicijnen en medische hulpmiddelen tegen te gaan."