Wat minister Kaag ook probeert om ontwikkelingshulp aan landen in de Sahel te verdedigen, steeds krijgt ze een lading kritiek. Niet zo gek, vindt emeritus hoogleraar Paul Hoebink. Volgens hem moet het effect van de hulp beter worden onderzocht.

Eind juni was de minister van Ontwikkelingssamenwerking in Mali en Burkina Faso. Een paar maanden daarvoor was ze in Niger, een van de armste landen ter wereld. Nederland steekt daar de komende 4 jaar 100 miljoen euro in duurzame projecten en onderwijs voor meisjes. Ook helpt Nederland bij projecten tegen terreur en mensenhandel.

Video's op social media

Minister Kaag zegt dat ze vooral jongeren in Niger en andere Afrikaanse landen enig perspectief wil bieden: "We doen iets aan de achterliggende oorzaken van armoede en ongelijkheid." Via filmpjes op social media probeert ze dat uit te leggen. Dat deed ze ook na haar bezoek aan Burkina Faso en Mali, afgelopen week.

Kritiek

De filmpjes van de minister blijven niet onopgemerkt, dat is het goede nieuws voor de derde wereld. Maar de honderden reacties op de filmpjes zijn over het algemeen fel en negatief.

'Afvoerputje'

Minister Kaag ziet de negatieve reacties, vertelt ze, maar doet daar verder weinig mee.

Gebrek aan kennis

Er komt niet alleen kritiek via social media. Emeritus hoogleraar Paul Hoebink van de Radboud Universiteit in Nijmegen noemt het 'absurd en stupide' om geld aan Niger te geven. Jarenlang adviseerde hij ministeries op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Nederland heeft volgens hem veel te weinig ervaring met dat soort projecten.

"Europa, de Wereldbank en ook de Verenigde Staten investeren al veel geld in Niger. De miljoenen van Nederland zijn een druppel op een gloeiende plaat", zegt Hoebink. De initiatieven in Niger zijn onder meer bedoeld om migratie tegen te gaan, maar volgens Hoebink kwamen er de afgelopen jaren amper Nigerijnen naar Nederland en vertrokken er zelfs meer.

Corruptie

Afgelopen week moest minister Kaag de Tweede Kamer nog uitleggen hoe een deel van het Nederlandse ontwikkelingsgeld voor Mali in verkeerde zakken is beland. De minister bekijkt of ze stappen kan ondernemen, maar zegt ook dat die fraude juist naar voren kwam door zorgvuldige controle.

Het is misgegaan onder een van haar voorgangers en met een werkwijze die het ministerie inmiddels niet meer gebruikt. "Dat is geen garantie dat het nooit meer gebeurt, corruptie is van alle tijden. Maar we houden echt scherp in de gaten waar het geld naartoe gaat en dat is ook voor de volgers op Twitter online na te zoeken."

Meetbaar

Toch ziet Hoebink vooral problemen door het gebrek aan transparantie en het nauwelijks onderzoeken of de doelen die men wil bereiken met de hulp ook gehaald worden. "Ik ben niet tegen ontwikkelingssamenwerking maar de resultaten moeten meetbaar zijn. Doe maar eens onderzoek naar resultaten van de afgelopen jaren."

"Ik begrijp prima dat mensen kritiek hebben", reageert minister Kaag. "Maar in Niger investeren doen we niet zomaar, daar zit beleid achter." En de minister houdt vast aan dat beleid. "We gaan de mensen er daar op afrekenen en dat mogen mensen hier ook doen."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."