meer NPO start

Eerste schooljaar met ChatGPT in de klas, zo ging het er aan toe: 'Loser als je gesnapt wordt'

Eerste schooljaar met ChatGPT in de klas, zo ging het er aan toe: 'Loser als je gesnapt wordt'
Foto ter illustratie
Bron: Pexels

ChatGPT, de bekendste vorm van kunstmatige intelligentie (AI), is ook doorgedrongen tot het onderwijs. Het eerste schooljaar waarin de chatbot een grote rol speelde is achter de rug: we kijken welke lessen leerlingen, studenten én docenten hebben geleerd.

"Soms is het echt overleven op school en dan moet je even iets door ChatGPT laten schrijven", zegt Kasper. Hij zat het afgelopen jaar in de vierde klas van het vwo en gebruikt de chatbot sinds de ontdekking van de tool 'door iedereen op school'.

Meer tijd voor 'leuke dingen'

De middelbare scholier hoorde op TikTok voor het eerst over ChatGPT en zag meteen de voordelen. "Ik gebruik het bijvoorbeeld voor filosofie. Dan vraag je voor een opdracht 'wat deed Nietzsche?' en dan krijg je zo de antwoorden. Dan hoef je niet van alles bij elkaar te zoeken", zegt hij. "Ik lees het, tik het over in mijn eigen woorden en dan ben ik klaar."

Op die manier bespaart hij wekelijks zo'n 2,5 uur op zijn schoolwerk, schat de leerling. "En dat gebruik je dan voor je vrije tijd", vult klasgenoot Robert* hem aan. "In plaats van de hele middag aan je huiswerk zitten, doe je gewoon even een ChatGPT'tje en daarna ga je wat leuks doen."

'Loser' als je gesnapt wordt

Vinden de twee vwo'ers het inzetten van de chatbot niet een beetje valsspelen? Robert: "De docent gebruikt het ook om opdrachten mee te verzinnen, dus waarom zouden wij het niet mogen gebruiken?"

In hun klas is nog niemand gesnapt, maar ze zeggen allebei dat het ook 'wel dom' van iemand zou zijn als dat wel gebeurt. "Er zijn zoveel manieren om niet gepakt te worden, het is je eigen schuld als het gebeurt", vindt Robert. "Dan ben je ook wel echt lui", lacht Kasper. "En een beetje een loser."

Bekijk ook

Anders dan een uittreksel

Maar wat blijft er nu eigenlijk nog van het onderwijs over als leerlingen niets zelf doen? Daar houden ze zich op een andere school, het Amstelveen College, mee bezig. De docenten zijn niet meteen negatief over AI. "Ik heb het vooral heel leuk gevonden het afgelopen jaar, ik vind het echt een verrijking", zegt Nederlands docent Eerin Engelen.

Toch levert het wel de nodige uitdagingen op. "ChatGPT is anders dan bijvoorbeeld een uittreksel dat ze kopiëren van een website, omdat de tekst uniek is", legt Engelen uit. Haar collega Janneke Stuulen zegt daarover: "Van die websites herken je het tegenwoordig gewoon en dat kan je ook controleren via Google. Maar hierbij kan dat niet."

Janneke Stuulen en Eerin Engelen
Bron: EenVandaag
Janneke Stuulen en Eerin Engelen

'Docenten zijn getraind'

Het enige wat je volgens haar kan doen, is bekijken of de ingeleverde tekst bij eerdere opdrachten van iemand past. Als docent ken je namelijk het niveau van schrijfvaardigheid van een leerling, zegt ze. "Dat je echt bedenkt: dit kan niet, dit kan je niet zelf geschreven hebben."

Zo schreef een leerling een column over het aanstaande telefoonverbod op scholen. "Het begint met: 'Laten we bekennen dat...'", leest Engelen voor. Stuulen moet een beetje lachen: "Niemand schrijft zo, het is ook heel erg Engels om het zo te zeggen. Alle alarmbellen gaan dan af." Engelen: "Je merkt echt dat het door een chatbot geschreven is." Ze zijn naar eigen zeggen ondertussen dus wel aardig getraind in het herkennen van ChatGPT.

Bekijk ook

Opdracht met ChatGPT

Het onderwijs moet anders worden ingericht, vindt Engelen. "Wat willen we dat kinderen leren? Ga ik ze vragen een essay te schrijven in de wetenschap dat een chatbot dat minstens zo goed kan als mijn leerling? Of wil ik dat zij iets laten zien wat een chatbot niet kan? Zo kan ik ze een essay van ChatGPT kritisch laten beoordelen."

De Nederlands docent heeft leerlingen daarom ook expres met ChatGPT laten werken om ook de andere kant te laten zien. "We hebben ze een creatief verhaal laten schrijven over hun eigen vakantie. We keken: wat moet je nou aan zo'n bot vertellen om precies jouw vakantie-ervaring eruit te krijgen? Daar zijn ze echt een uur mee bezig geweest, en toen zeiden ze: 'Het lukt gewoon niet, hij snapt niet wat ik bedoel.' Tot die kern wil je komen."

Straffen bij plagiaat?

En moet je leerlingen bestraffen als ze toch (ongevraagd) ChatGPT voor een opdracht gebruiken? "In principe wil ik zeggen: 'Plagiaat is een 1, geen herkansing'", zegt Stuulen. Maar het gaat wel om tieners, die niet altijd de gevolgen van hun acties goed kunnen overzien, voegt de docent daaraan toe.

Ze denkt dat er wel een onderscheid gemaakt kan worden tussen leerlingen op de middelbare school en studenten op de universiteit. "Wij werken met pubers, niet met jongvolwassenen", vult collega Engelen haar aan. "Als die laatste groep plagiaat pleegt, dan zijn ze echt met iets van een heel andere orde bezig", benadrukt ze.

Bekijk ook

'Voelt wel als valsspelen'

Ook op de universiteit gebruiken studenten ChatGPT, weet Joep*. Hij heeft zelf al een paar keer gebruik gemaakt van de chatbot. "Voor een schrijfopdracht", geeft hij toe. "Schrijven is niet echt mijn ding, dus heb ik het ChatGPT laten doen. Ik heb er wel wat dingen aan toe moeten voegen, maar ook hele stukken overgenomen."

Uiteindelijk kreeg hij een 9 voor de opdracht. "Het voelt wel een beetje als valsspelen natuurlijk, maar het was een hele drukke periode", zegt de student. "Dus het was of afgaan of gewoon inleveren en het schrijven later leren. Dus dat heb ik gedaan. Het wordt je ook heel makkelijk gemaakt, want er is geen plagiaatcontrole."

AI gebruiken door tijdnood

Maar ontneemt hij zichzelf op deze manier niet de kans om echt iets te leren, zoals schrijven? Ja, bekent Joep, "maar het is wel zo: op het moment dat een opleiding te druk is om aan alle opdrachten tijd te besteden - en ik was niet de enige die dat gevoel had - dan moet je keuzes maken."

Hoewel toch best wat mensen mensen om hem heen gebruik maken van ChatGPT, word je op de universiteit wél eerder als een loser gezien als je de tool gebruikt, merkt hij. "Heel veel mensen denken: doe het nou gewoon zelf. En het is natuurlijk ook wel lullig naar de docent toe", geeft de student tot slot toe.

*Joep en Robert zijn gefingeerde namen, omdat zij graag anoniem willen blijven. Hun echte naam is bij de redactie bekend.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

AfD niet meer door alle partijen genegeerd in Duitsland: 'Moeilijk vol te houden bij een zeker draagvlak'

In Duitsland werkten traditionele partijen tot nu toe niet samen met het radicaal-rechtse AfD. Toch trokken de christendemocraten deze week ineens op met de partij bij een motie over migratieregels. Die keuze maakt, net voor de verkiezingen, veel los.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'
Bron: ANP

Voetballers maken zich zorgen: nog steeds wordt er volop gekopt, al wordt regelmatig koppen ook gelinkt aan hersenaandoeningen zoals alzheimer. Toch ziet de KNVB vooralsnog geen reden om het helemaal te verbieden.

Peter Houtman, voormalige spits en al vele jaren stadionspeaker van Feyenoord, heeft aangekondigd dat hij binnenkort stopt met zijn werkzaamheden. Bij hem is de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Veel voetballers maken zich nu zorgen of hen hetzelfde lot te wachten staat.

Koppen verbannen

"Als voetbalspelers koppen gebeurt er iets in hun hersenen waardoor er schade ontstaat. Dat laten onderzoeken zien", zegt voormalig profvoetballer Evgeniy Levchenko, tegenwoordig voorzitter van spelersvakbond VVCS.

Levchenko pleit ervoor om koppen daarom helemaal te verbannen uit het voetbal: "Een kopbal kan net zo hard zijn als de stoot van een bokser. Als je zo'n bal telkens tegen je hoofd krijgt, als je er continu aan wordt blootgesteld, dat is gewoon slecht voor je hersenen."

Bekijk ook

'Niet kind met badwater weggooien'

Verschillende onderzoeken, onder meer uit Schotland en Frankrijk, laten een verband zien tussen veelvuldig koppen en kopduels bij voetballers, en latere schade aan de hersenen. Dat geeft ook manager sportgeneeskunde Edwin Goedhart van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) toe.

"Maar we moeten ook niet het kind met het badwater weggooien", waarschuwt de bondsarts. "Hersenschade is in de eerste plaats een mogelijk risico in het professionele voetbal, en dan met name bij spitsen die veel lange ballen aannemen of vaak in luchtduels terechtkomen."

Amateurvoetbal veel minder heftig

"Ook wij maken ons zorgen, dat wil de KNVB zeker niet onder tafel vegen," vervolgt de bondsarts. "Maar je wil mensen ook niet onnodig bang maken. In het amateurvoetbal gaat het er veel minder heftig aan toe dan bij de professionals."

"In het betaalde voetbal is het risico veel groter, dat kun je niet zomaar vertalen naar de 1 miljoen amateurvoetballers. Het zijn bijna twee verschillende sporten."

Bekijk ook

Betere protocollen en anders trainen

Volgens Goedhart is er nu al minder blootstelling dan in de jaren 70. "En we hebben betere protocollen, bijvoorbeeld voor de eerste week na een hersenschudding." Daarnaast worden kinderen nu anders getraind in het voetbal, vertelt hij.

"De gouden motorische jaren zijn rond je 10de, dan leren kinderen heel veel. Als je ze in die periode aanleert hoe je veilig kunt koppen, is dat ontzettend belangrijk." De bondsarts vertelt: "Vroeger werd er tijdens trainingen wel eens zo'n 20 minuten achter elkaar koppen geoefend. Dat doen we al lang niet meer. En laten we niet vergeten: we wíllen ook dat kinderen sporten. Als er veel zorgen, zijn gaan ze nog minder bewegen."

Moet koppen bij het voetballen verboden worden?

'Het heet niet voor niets vóétbal'

Levchenko vindt toch dat er strengere maatregelen moeten komen: "Het heet niet voor niets vóétbal. Wat heeft het koppen voor toegevoegde waarde als het tegelijkertijd het risico op hersenschade verhoogt? Ik vind dat de regelgeving herzien moet worden, op FIFA-, UEFA- en KNVB-niveau."

Goedhart benadrukt dat er al aanpassingen zijn gedaan: "De jeugd voetbalt bijvoorbeeld op kleinere velden, zodat het aantal kopballen tot een minimum wordt beperkt, en met lichtere ballen."

Onderzoek met Amsterdam UMC

"We doen nu onderzoek, samen met het Amsterdam UMC. Er wordt bij amateurs die op hoog niveau spelen gekeken wat er precies gebeurt tijdens het koppen. Met de resultaten van dat onderzoek kunnen we eventuele risico's gericht gaan beperken."

De KNVB-arts denkt wel dat dit tot aanpassing van regels gaat leiden: "Maar dan gericht: wat is de oorzaak, waar liggen nou echt de risico's? Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn: geen lange ballen meer van de keeper. De bal moet dan eerst een keer stuiteren, zodat die minder impact heeft. Of een regel die het duiken naar de bal beperkt."

Symboolpolitiek

Een breed verbod op koppen en kopduels gaat er niet komen, denkt de bondsarts. "Met een algeheel verbod ben je alleen maar bezig met symboolpolitiek."

Evgeniy Levchenko is het daar niet mee eens: "Mooi dat dit soort pleisters geplakt worden. Maar als je de schade echt vóór wilt zijn, dan moet je de regels veranderen. Onze hersenen zijn zo belangrijk, die moet je gewoon beschermen. Peter Houtman is weer een voorbeeld. Ik vind het echt verschrikkelijk, ik krijg er een brok van in mijn keel."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant