meer NPO start

Een te mooie 'aanbieding' voor Black Friday? Hier kun je op letten als je niet weet of een webwinkel betrouwbaar is

Een te mooie 'aanbieding' voor Black Friday? Hier kun je op letten als je niet weet of een webwinkel betrouwbaar is
Poster voor Black Friday, beeld ter illustratie
Bron: EPA

Pas op voor nepwebshops, waarschuwt de politie. Nu Black Friday er weer aankomt en we met z'n allen volop online aankopen doen, is het belangrijk om je bewust te zijn van online oplichting. Er zijn een paar dingen waar je op kunt letten.

De website pakjedealsnu.nl lijkt een echte webshop, maar is in werkelijkheid een actie van de politie om mensen bewust te maken van de risico's van online kopen zonder goed te controleren of er oplichters aan het werk zijn.

'Kinderlijk makkelijk'

Het bewustzijn dat de politie wil creëren met deze actie is zeker nodig, volgens cybercrimeonderzoeker aan de TU Delft Rolf van Wegberg. Het komt namelijk steeds vaker voor dat consumenten op deze manier worden opgelicht. Waar in heel 2020 bijna 12.000 mensen aangifte deden, stond dit jaar de teller eind oktober al op ruim 15.000, blijkt uit cijfers van de politie.

"Voor criminelen is het kinderlijk makkelijk om zo'n webshop te bouwen", weet Van Wegberg. "Je koopt een online bouwpakket en maakt daarmee in een paar muisklikken je eigen webwinkel. Dat kost nog geen 10 euro."

Black Friday ideale periode

Deze periode rond Black Friday en Cyber Monday is voor criminelen met nepwebshops het ideale moment om toe te slaan, denkt Van Wegberg. "De politie zegt dat onrealistisch lage prijzen op zich al een waarschuwing zijn, maar de gedachte dat iets to good to be true is, is in deze tijd moeilijker toe te passen, omdat met Black Friday de prijzen nu eenmaal een stuk lager zijn dan normaal", legt hij uit.

"Het is nu dus ook wat normaler om grote kortingen te krijgen en lastiger om door te hebben dat je opgelicht wordt."

Bekijk ook

'Kwaliteit was ontzettend slecht'

Maria van Oosten uit Amsterdam kan erover meepraten. Zij bestelde onlangs voor een bedrag van ongeveer 145 euro drie truien bij een webwinkel die haar betrouwbaar leek. "Ik heb zelfs het retourbeleid nog gecheckt, of dat allemaal klopte. Het zag er naar mijn idee allemaal goed en degelijk uit."

Maar toen ze de truien binnenkreeg, had de ene veel te lange mouwen en was de andere juist te krap. "Daarnaast was de kwaliteit gewoon ontzettend slecht."

'Ik realiseerde me: ik ben opgelicht'

Toen ze de webwinkel om een retouradres vroeg, kreeg Maria geen reactie. Ook niet na minstens tien mails met daarin het dringende verzoek haar geld terug te storten. "En toen was de website ineens uit de lucht en realiseerde me: ik ben opgelicht."

Of ze voor de feestdagen nog iets leuks online gaat bestellen, betwijfelt Maria. "En als ik het al doe, doe ik dat bij een heel degelijke shop waarvan ik zeker weet dat het goedkomt. Ik vertrouw het niet meer."

Bekijk ook

Betrouwbaar betaalsysteem

Waar consumenten als Maria op kunnen letten bij hun volgende online aankoop? Van Wegberg adviseert om te kijken naar het betaalsysteem waar de webshop waar je iets wil kopen gebruik van maakt. "Betaaldiensten Adyen en Mollie controleren goed wie er achter een webshop zit, voordat ze met het bedrijf in zee gaan. Als je naar een van die twee wordt doorgestuurd, dan heb je naar alle waarschijnlijkheid met een betrouwbare winkel te maken."

"En iDeal controleert meestal ook goed, daar kun je je als bedrijf niet zomaar bij aansluiten. Dus als die betaaloptie beschikbaar is, maakt dat de boel ook betrouwbaarder. Vaak zul je zien dat criminele websites andere betaalmethodes aanbieden dan je gewend bent."

Straffen lastiger dan bij phishing

In tegenstelling tot phisingwebsites, die worden gebruikt voor het stelen van privégegevens, zijn mensen die een nepwebshop beheren niet per definitie strafbaar, weet Van Wegberg. "Een beheerder van zo'n 'winkel' is pas strafbaar als die ook echt iets verkoopt en het product vervolgens niet levert."

"Daarnaast is het ook lastig om deze criminelen te pakken te krijgen, omdat nepwebshops vaak maar een paar dagen online staan en omdat er heel veel van zijn. De pakkans is daardoor klein."

Politie waarschuwt voor nepwebwinkels rond Black Friday en Cyber Monday

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom er nog steeds veel geweld in de voetbalwereld is

Intimidatie en bedreigingen van de eigen supporters: in de voetbalwereld komt dat nog steeds voor. Uit onderzoek van Trouw blijkt zelfs dat bij zeker zes voetbalclubs bestuurders hier last van hebben. Sommigen stapten zelfs op.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij

Weg van WhatsApp en dan: Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij
Berichtendiensten Telegram, WhatsApp en Signal
Bron: ANP

WhatsApp is al jaren de populairste berichtenapp in Nederland. Maar de app staat nu ineens behoorlijk ter discussie. Steeds meer mensen twijfelen over het gebruik ervan. Maar wat ga je dan gebruiken? En hoe weet je of je dan de juiste keuze maakt?

"Als je WhatsApp gebruikt, blijf je bijdragen aan de data-infrastructuur van big tech. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt ook afstand van de invloed van tech-miljonairs", zegt directeur Marleen Stikker van Waag Futurelab en De Digitale Stad (DDS), een van de eerste online gemeenschappen ter wereld.

Gebrek aan factchecking

Volgens Stikker is een van de redenen waarom mensen WhatsApp verlaten de invloed van Meta, het bedrijf achter WhatsApp, Facebook en Instagram. "Zuckerberg heeft vanaf het begin laten zien weinig respect te hebben voor privacy en gebruikersrechten", zegt ze. "Toen hij merkte hoeveel persoonlijke data hij in handen kreeg, was zijn reactie: 'dumb fucks'. En bij het Cambridge Analytica-schandaal rond brexit werd die data zelfs gebruikt voor politieke manipulatie."

Ook het gebrek aan factchecking op Facebook en Instagram - ook van Meta - speelt mee, vertelt Stikker. "Zuckerberg heeft aangekondigd dat hij daar in Amerika mee stopt en dat is een zorgwekkende ontwikkeling. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt dus afstand van de invloed van tech-miljonairs die in het gevlei willen komen van Trump."

Signal als alternatief

WhatsApp versleutelt berichten, maar verzamelt nog steeds metadata. "Ze kunnen niet zien wat je zegt, maar wel veel andere informatie verzamelen", legt Stikker uit. "Denk aan je contactenlijst, met wie en hoe vaak je communiceert en vanaf welke apparaten. Die metadata wordt bijgehouden en verhandeld."

Daarom zoeken veel mensen een alternatief, en Signal is daarbij favoriet. Volgens de Consumentenbond is het momenteel de meest gedownloade berichtenapp en de beste keuze voor wie privacy belangrijk vindt.

info

Vragen in de chat

Dit artikel is geschreven omdat er in onze chat veel vragen kwamen over het gebruik van WhatsApp en het overstappen op alternatieve berichtenapps, zoals Signal.

Bekijk ook

Hoe veilig is Signal?

Signal werkt bijna hetzelfde als WhatsApp. "Je installeert de app, koppelt je telefoonnummer en ziet direct welke contacten ook Signal gebruiken", staat op de website van de Consumentenbond. "Je kunt berichten sturen, bellen, foto's delen en groepschats starten."

Toch is er een belangrijk verschil: Signal bewaart geen gegevens over gebruikers. "Het grote voordeel is dat Signal geen metadata bijhoudt", zegt hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers. "Bij WhatsApp en Telegram moet je extra stappen nemen om je chats te beveiligen. Bij Signal is dat standaard ingeschakeld."

Geen commercieel bedrijf

Signal is geen commercieel bedrijf, maar een stichting. "Het is ooit opgezet door hacker-activisten", vertelt Rogers. "Ook de voormalige CEO van WhatsApp was erbij betrokken, maar Signal heeft altijd vastgehouden aan zijn non-profitmissie."

De stichting wordt geleid door Meredith Whittaker, een voorvechter van online privacy. "Dat betekent dat er geen commerciële aandeelhouders zijn die winst willen maken op jouw data", legt Stikker uit. "Signal is een zeldzaam voorbeeld van een techbedrijf dat niet draait om geld, maar om privacy."

info

Functies van Signal

  • Signal en WhatsApp bieden vergelijkbare manieren om te communiceren. Je kunt gesproken berichten versturen, korte video's opnemen met de selfiecamera en live bellen of videobellen via het telefoonsymbool in de app.
  • Met Signal kun je eenvoudig een Tikkie-betaalverzoek versturen. In plaats van te kiezen voor 'Deel via WhatsApp', druk je op het pijltje omhoog en selecteer je Signal als verzendoptie.
  • Een handige functie van Signal is dat je berichten kunt laten verdwijnen na een bepaalde tijd. Binnen elk gesprek kun je via het stopwatch-icoon instellen hoe lang een bericht zichtbaar blijft.
  • Wil je een bericht direct verwijderen? Dat kan zowel bij jezelf als bij de ontvanger(s) door het bericht ingedrukt te houden en op de verwijderknop te klikken
  • Ook voor foto's en video's biedt Signal extra privacy. Je kunt instellen dat een afbeelding of video slechts één keer bekeken kan worden. Dit doe je door, voordat je het bestand verstuurt, op het incognito-pictogram (het gezichtsmaskertje) te klikken. Dit verandert dan in '1x', waarna het bestand na openen direct verdwijnt.
  • Wil je langere berichten typen? Dan is de desktopversie van Signal handig. Je koppelt deze eenvoudig aan je telefoon door een QR-code te scannen.

Bron: de Consumentenbond

Slechte moderatie op Telegram

Telegram wordt ook vaak genoemd als alternatief, maar heeft een minder goede reputatie. "Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door extremistische groepen, omdat de moderatie zwak is", zegt Rogers. "Signal wordt juist veel gebruikt door journalisten en mensenrechtenorganisaties vanwege de sterke beveiliging."

"Bij WhatsApp en Telegram moet je zelf extra beveiliging inschakelen, terwijl Signal standaard alles goed regelt." Maar volgens Rogers is Signal minder geschikt voor grote groepen. "Bij WhatsApp en Telegram kunnen groepschats honderden mensen bevatten, bij Signal ligt die grens lager."

Bekijk ook

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Volgens Stikker zijn er verschillende redenen waarom mensen overstappen naar Signal. "De meest principiële gebruikers zitten er al langer. Andere mensen vonden het eerst te ingewikkeld, maar willen nu bijdragen aan alternatieven."

Een groeiende groep maakt de overstap niet per se uit gemak, maar omdat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. "Als werkgevers, universiteiten of vriendengroepen Signal als norm gaan zien, volgen anderen vanzelf. We zitten nu in een transitie."

Rol van de overheid

Volgens haar is het niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een collectieve. "Als Europa en Nederland willen we niet afhankelijk zijn van grote techbedrijven. Door WhatsApp te verlaten en alternatieven te steunen, verander je het speelveld. Blijf je, dan blijft big tech bepalen hoe we communiceren."

De overheid kan een belangrijke rol spelen in de overstap naar privacyvriendelijke alternatieven, volgens Rogers. "Als zij zelf apps zoals Signal gebruiken, geven ze een krachtig signaal af." Daarnaast kunnen ze wetgeving maken om de bescherming van data en privacy te versterken. Door normen te stellen, bijvoorbeeld door WhatsApp te weren uit ambtelijke communicatie, kunnen ze helpen om veiligere alternatieven de standaard te maken.

De overstap: makkelijk of lastig?

Het overstappen naar Signal vergt wat moeite. "Je moet nieuwe groepen aanmaken en mensen uitnodigen", zegt Rogers. "Maar het werkt verder hetzelfde als WhatsApp, dus als je eenmaal bent overgestapt, merk je weinig verschil."

Daarnaast biedt Signal extra privacyopties. Je kunt bijvoorbeeld berichten automatisch laten verdwijnen, een pincode instellen en zelfs je telefoonnummer verbergen, staat op de website van de Consumentenbond.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant