meer NPO start

Een inzending uit een land in oorlog wint niet per se het songfestival, bewees Bosnië en Herzegovina in 1993

Een inzending uit een land in oorlog wint niet per se het songfestival, bewees Bosnië en Herzegovina in 1993
Kalush Orchestra op het Eurovisiesongfestival
Bron: ANP

Een groter contrast bestaat er misschien niet: terwijl er oorlog is in Oekraïne, is morgenavond de finale van het Eurovisie Songfestival. Maar het is niet voor het eerst dat het songfestival en oorlog op het Europese continent samengaan.

In 1993 was het ook oorlog, toen in Bosnië Herzegovina. Maar het land deed gewoon mee aan het Eurovisie Songfestival, net zoals Oekraïne nu doet met Kalush Orchestra. Jelmer Soes van Eurostory vertelt over de overeenkomsten tussen beide bands én waarom de uitkomst van de competitie deze keer zomaar eens heel anders zou kunnen zijn.

Samenhorigheid en ontspanning

De sfeer is volgens Soes goed. "Je ziet veel filmpjes van artiesten die samen muziek maken en de saamhorigheid voelen rondom Oekraïne. Tegelijkertijd zijn de ontspanning en het feest er ook wel."

Met de halve finales achter de rug is Oekraïne nog altijd de topfavoriet. Volgens Soes zou het logisch zijn als de Oekraïense band wint. "Soms is de wereld even belangrijker dan Eurovisie. En als daar dan een platform voor kan worden geboden om een signaal te geven, dan zou dat heel begrijpelijk en ook terecht zijn."

Bekijk ook

'Ode aan de moeders van Oekraïne'

Maar de overwinning is in de ogen van Soes veel meer dan een 'sympathy vote'. "Het nummer is ook heel goed en interessant. Ze waren niet voor niets genomineerd voor de prijs van beste songtekst."

"De tekst is prachtig, een ode aan de moeders van Oekraïne", vervolgt hij. "Het is juist in deze tijden zo symbolisch." Het zou dan ook niet gek zijn als het op muzikaal gebied het beste scoort, denkt Soes.

Bosnië Herzegovina

Het is niet de eerste keer dat de oorlog doorklinkt tijdens het Songfestival. In 1993 deed het door oorlog geteisterde Bosnië Herzegovina ook mee aan het Songfestival. "Bosnië Herzegovina was net opgericht. Sarajevo lag onder vuur en was omsingeld door Servische tanks en scherpschutters", vertelt Soes over de gebeurtenissen van bijna 30 jaar geleden.

"Toch dacht dat land: 'Wij willen onze stem aan Europa en de wereld laten horen'. Het is een typisch voorbeeld van hoe Europa een podium kan zijn om je stem te laten klinken."

Bekijk ook

Onder het oog van scherpschutters

De deelname van de Bosnische inzending ging overigens niet zonder slag of stoot. "De zanger van Fazla was een vrijwillige soldaat in Sarajevo", vertelt Soes. "Uiteindelijk is hij toch gekozen om zijn land te vertegenwoordigen."

De reis naar Ierland, waar het Songfestival plaatsvond, was levensgevaarlijk. "Hij is letterlijk met zijn bandleden en een groep anderen over de landingsvaan van het vliegveld van Sarajevo gevlucht onder het oog van de Servische scherpschutters."

'Met een retourticket'

"Er zijn tijdens die vlucht zes mensen daar doodgeschoten", zegt Soes. "Zijn band overleefde wel en hebben in Ierland opgetreden."

Toch is niet het optreden, maar hun terugkeer volgens Soes het meest indrukwekkend. "De bandleden zeiden: 'Dat doen we met een retouretiket', en dat hebben ze uiteindelijk ook gedaan."

Bekijk ook

Andere omstandigheden, andere uitkomst?

Fazla werd uiteindelijk zestiende tijdens het Songfestival van 1993, terwijl Oekraïne dit jaar dus voor de winst lijkt te gaan. Dat komt volgens Soes omdat de omstandigheden nu anders zijn. "Toen was er alleen een vakjury, nu heb je een vakjury én mensen thuis die stemmen. Het Songfestival is nu ook meer verbonden met de wereld", vertelt Soes.

"Met de moderne media is het ook gewoon veel meer het gesprek van de dag. Je moet onder een steen hebben geleefd om het nummer van Oekraïne niet ergens voorbij hebben horen komen." Of Kalush Orchestra er ook echt met de winst vandoor gaat, zal morgenavond blijken.

Luisteren

Jelmer Soes van Eurostory vertelt in de uitzending van EenVandaag over de overeenkomsten tussen de Songfestival-inzendingen van Oekraïne in 2022 en Bosnië en Herzegovina in 1993

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom er nog steeds veel geweld in de voetbalwereld plaatsvindt

Intimidatie en bedreigingen van je eigen supporters: In de voetbalwereld komt dit nog steeds voor. Uit onderzoek van Trouw blijkt zelfs dat zeker 6 voetbalclubs bestuurders hier last van hebben, sommigen stapte zelfs op.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Weg van WhatsApp en dan? Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij

Weg van WhatsApp en dan? Signal, Telegram? De voor- en nadelen van alternatieve berichtenapps op een rij
Berichtendiensten Telegram, WhatsApp en Signal
Bron: ANP

WhatsApp is al jaren de populairste berichtenapp in Nederland. Maar de app staat nu ineens behoorlijk ter discussie. Steeds meer mensen twijfelen over het gebruik ervan. Maar wat ga je dan gebruiken? En hoe weet je of je dan de juiste keuze maakt?

"Als je WhatsApp gebruikt, blijf je bijdragen aan de data-infrastructuur van big tech. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt ook afstand van de invloed van tech-miljonairs", zegt directeur Marleen Stikker van Waag Futurelab en De Digitale Stad (DDS), een van de eerste online gemeenschappen ter wereld.

Gebrek aan factchecking

Volgens Stikker is een van de redenen waarom mensen WhatsApp verlaten de invloed van Meta, het bedrijf achter WhatsApp, Facebook en Instagram. "Zuckerberg heeft vanaf het begin laten zien weinig respect te hebben voor privacy en gebruikersrechten", zegt ze. "Toen hij merkte hoeveel persoonlijke data hij in handen kreeg, was zijn reactie: 'dumb fucks'. En bij het Cambridge Analytica-schandaal rond brexit werd die data zelfs gebruikt voor politieke manipulatie."

Ook het gebrek aan factchecking op Facebook en Instagram - ook van Meta - speelt mee, vertelt Stikker. "Zuckerberg heeft aangekondigd dat hij daar in Amerika mee stopt en dat is een zorgwekkende ontwikkeling. Wie nu zegt: 'ik wil van WhatsApp af', neemt dus afstand van de invloed van tech-miljonairs die in het gevlei willen komen van Trump."

Signal als alternatief

WhatsApp versleutelt berichten, maar verzamelt nog steeds metadata. "Ze kunnen niet zien wat je zegt, maar wel veel andere informatie verzamelen", legt Stikker uit. "Denk aan je contactenlijst, met wie en hoe vaak je communiceert en vanaf welke apparaten. Die metadata wordt bijgehouden en verhandeld."

Daarom zoeken veel mensen een alternatief, en Signal is daarbij favoriet. Volgens de Consumentenbond is het momenteel de meest gedownloade berichtenapp en de beste keuze voor wie privacy belangrijk vindt.

Bekijk ook

Hoe veilig is Signal?

Signal werkt bijna hetzelfde als WhatsApp. "Je installeert de app, koppelt je telefoonnummer en ziet direct welke contacten ook Signal gebruiken", staat op de website van de Consumentenbond. "Je kunt berichten sturen, bellen, foto's delen en groepschats starten."

Toch is er een belangrijk verschil: Signal bewaart geen gegevens over gebruikers. "Het grote voordeel is dat Signal geen metadata bijhoudt", zegt hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers. "Bij WhatsApp en Telegram moet je extra stappen nemen om je chats te beveiligen. Bij Signal is dat standaard ingeschakeld."

Geen commercieel bedrijf

Signal is geen commercieel bedrijf, maar een stichting. "Het is ooit opgezet door hacker-activisten", vertelt Rogers. "Ook de voormalige CEO van WhatsApp was erbij betrokken, maar Signal heeft altijd vastgehouden aan zijn non-profitmissie."

De stichting wordt geleid door Meredith Whittaker, een voorvechter van online privacy. "Dat betekent dat er geen commerciële aandeelhouders zijn die winst willen maken op jouw data", legt Stikker uit. "Signal is een zeldzaam voorbeeld van een techbedrijf dat niet draait om geld, maar om privacy."

info

Functies van Signal

  • Signal en WhatsApp bieden vergelijkbare manieren om te communiceren. Je kunt gesproken berichten versturen, korte video's opnemen met de selfiecamera en live bellen of videobellen via het telefoonsymbool in de app.
  • Met Signal kun je eenvoudig een Tikkie-betaalverzoek versturen. In plaats van te kiezen voor 'Deel via WhatsApp', druk je op het pijltje omhoog en selecteer je Signal als verzendoptie.
  • Een handige functie van Signal is dat je berichten kunt laten verdwijnen na een bepaalde tijd. Binnen elk gesprek kun je via het stopwatch-icoon instellen hoe lang een bericht zichtbaar blijft.
  • Wil je een bericht direct verwijderen? Dat kan zowel bij jezelf als bij de ontvanger(s) door het bericht ingedrukt te houden en op de verwijderknop te klikken
  • Ook voor foto's en video's biedt Signal extra privacy. Je kunt instellen dat een afbeelding of video slechts één keer bekeken kan worden. Dit doe je door, voordat je het bestand verstuurt, op het incognito-pictogram (het gezichtsmaskertje) te klikken. Dit verandert dan in '1x', waarna het bestand na openen direct verdwijnt.
  • Wil je langere berichten typen? Dan is de desktopversie van Signal handig. Je koppelt deze eenvoudig aan je telefoon door een QR-code te scannen.

Bron: de Consumentenbond

Slechte moderatie op Telegram

Telegram wordt ook vaak genoemd als alternatief, maar heeft een minder goede reputatie. "Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door extremistische groepen, omdat de moderatie zwak is", zegt Rogers. "Signal wordt juist veel gebruikt door journalisten en mensenrechtenorganisaties vanwege de sterke beveiliging."

"Bij WhatsApp en Telegram moet je zelf extra beveiliging inschakelen, terwijl Signal standaard alles goed regelt." Maar volgens Rogers is Signal minder geschikt voor grote groepen. "Bij WhatsApp en Telegram kunnen groepschats honderden mensen bevatten, bij Signal ligt die grens lager."

Bekijk ook

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Volgens Stikker zijn er verschillende redenen waarom mensen overstappen naar Signal. "De meest principiële gebruikers zitten er al langer. Andere mensen vonden het eerst te ingewikkeld, maar willen nu bijdragen aan alternatieven."

Een groeiende groep maakt de overstap niet per se uit gemak, maar omdat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid voelen. "Als werkgevers, universiteiten of vriendengroepen Signal als norm gaan zien, volgen anderen vanzelf. We zitten nu in een transitie."

Rol van de overheid

Volgens haar is het niet alleen een persoonlijke keuze, maar ook een collectieve. "Als Europa en Nederland willen we niet afhankelijk zijn van grote techbedrijven. Door WhatsApp te verlaten en alternatieven te steunen, verander je het speelveld. Blijf je, dan blijft big tech bepalen hoe we communiceren."

De overheid kan een belangrijke rol spelen in de overstap naar privacyvriendelijke alternatieven, volgens Rogers. "Als zij zelf apps zoals Signal gebruiken, geven ze een krachtig signaal af." Daarnaast kunnen ze wetgeving maken om de bescherming van data en privacy te versterken. Door normen te stellen, bijvoorbeeld door WhatsApp te weren uit ambtelijke communicatie, kunnen ze helpen om veiligere alternatieven de standaard te maken.

De overstap: makkelijk of lastig?

Het overstappen naar Signal vergt wat moeite. "Je moet nieuwe groepen aanmaken en mensen uitnodigen", zegt Rogers. "Maar het werkt verder hetzelfde als WhatsApp, dus als je eenmaal bent overgestapt, merk je weinig verschil."

Daarnaast biedt Signal extra privacyopties. Je kunt bijvoorbeeld berichten automatisch laten verdwijnen, een pincode instellen en zelfs je telefoonnummer verbergen, staat op de website van de Consumentenbond.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant