meer NPO start

Een inzending uit een land in oorlog wint niet per se het songfestival, bewees Bosnië en Herzegovina in 1993

Een inzending uit een land in oorlog wint niet per se het songfestival, bewees Bosnië en Herzegovina in 1993
Kalush Orchestra op het Eurovisiesongfestival
Bron: ANP

Een groter contrast bestaat er misschien niet: terwijl er oorlog is in Oekraïne, is morgenavond de finale van het Eurovisie Songfestival. Maar het is niet voor het eerst dat het songfestival en oorlog op het Europese continent samengaan.

In 1993 was het ook oorlog, toen in Bosnië Herzegovina. Maar het land deed gewoon mee aan het Eurovisie Songfestival, net zoals Oekraïne nu doet met Kalush Orchestra. Jelmer Soes van Eurostory vertelt over de overeenkomsten tussen beide bands én waarom de uitkomst van de competitie deze keer zomaar eens heel anders zou kunnen zijn.

Samenhorigheid en ontspanning

De sfeer is volgens Soes goed. "Je ziet veel filmpjes van artiesten die samen muziek maken en de saamhorigheid voelen rondom Oekraïne. Tegelijkertijd zijn de ontspanning en het feest er ook wel."

Met de halve finales achter de rug is Oekraïne nog altijd de topfavoriet. Volgens Soes zou het logisch zijn als de Oekraïense band wint. "Soms is de wereld even belangrijker dan Eurovisie. En als daar dan een platform voor kan worden geboden om een signaal te geven, dan zou dat heel begrijpelijk en ook terecht zijn."

Bekijk ook

'Ode aan de moeders van Oekraïne'

Maar de overwinning is in de ogen van Soes veel meer dan een 'sympathy vote'. "Het nummer is ook heel goed en interessant. Ze waren niet voor niets genomineerd voor de prijs van beste songtekst."

"De tekst is prachtig, een ode aan de moeders van Oekraïne", vervolgt hij. "Het is juist in deze tijden zo symbolisch." Het zou dan ook niet gek zijn als het op muzikaal gebied het beste scoort, denkt Soes.

Bosnië Herzegovina

Het is niet de eerste keer dat de oorlog doorklinkt tijdens het Songfestival. In 1993 deed het door oorlog geteisterde Bosnië Herzegovina ook mee aan het Songfestival. "Bosnië Herzegovina was net opgericht. Sarajevo lag onder vuur en was omsingeld door Servische tanks en scherpschutters", vertelt Soes over de gebeurtenissen van bijna 30 jaar geleden.

"Toch dacht dat land: 'Wij willen onze stem aan Europa en de wereld laten horen'. Het is een typisch voorbeeld van hoe Europa een podium kan zijn om je stem te laten klinken."

Bekijk ook

Onder het oog van scherpschutters

De deelname van de Bosnische inzending ging overigens niet zonder slag of stoot. "De zanger van Fazla was een vrijwillige soldaat in Sarajevo", vertelt Soes. "Uiteindelijk is hij toch gekozen om zijn land te vertegenwoordigen."

De reis naar Ierland, waar het Songfestival plaatsvond, was levensgevaarlijk. "Hij is letterlijk met zijn bandleden en een groep anderen over de landingsvaan van het vliegveld van Sarajevo gevlucht onder het oog van de Servische scherpschutters."

'Met een retourticket'

"Er zijn tijdens die vlucht zes mensen daar doodgeschoten", zegt Soes. "Zijn band overleefde wel en hebben in Ierland opgetreden."

Toch is niet het optreden, maar hun terugkeer volgens Soes het meest indrukwekkend. "De bandleden zeiden: 'Dat doen we met een retouretiket', en dat hebben ze uiteindelijk ook gedaan."

Bekijk ook

Andere omstandigheden, andere uitkomst?

Fazla werd uiteindelijk zestiende tijdens het Songfestival van 1993, terwijl Oekraïne dit jaar dus voor de winst lijkt te gaan. Dat komt volgens Soes omdat de omstandigheden nu anders zijn. "Toen was er alleen een vakjury, nu heb je een vakjury én mensen thuis die stemmen. Het Songfestival is nu ook meer verbonden met de wereld", vertelt Soes.

"Met de moderne media is het ook gewoon veel meer het gesprek van de dag. Je moet onder een steen hebben geleefd om het nummer van Oekraïne niet ergens voorbij hebben horen komen." Of Kalush Orchestra er ook echt met de winst vandoor gaat, zal morgenavond blijken.

Luisteren

Jelmer Soes van Eurostory vertelt in de uitzending van EenVandaag over de overeenkomsten tussen de Songfestival-inzendingen van Oekraïne in 2022 en Bosnië en Herzegovina in 1993

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

AfD niet meer door alle partijen genegeerd in Duitsland: 'Moeilijk vol te houden bij een zeker draagvlak'

In Duitsland werkten traditionele partijen tot nu toe niet samen met het radicaal-rechtse AfD. Toch trokken de christendemocraten deze week ineens op met de partij bij een motie over migratieregels. Die keuze maakt, net voor de verkiezingen, veel los.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'

Hoe gevaarlijk is koppen in het voetbal nou echt? 'Algeheel verbod is symboolpolitiek'
Bron: ANP

Voetballers maken zich zorgen: nog steeds wordt er volop gekopt, al wordt regelmatig koppen ook gelinkt aan hersenaandoeningen zoals alzheimer. Toch ziet de KNVB vooralsnog geen reden om het helemaal te verbieden.

Peter Houtman, voormalige spits en al vele jaren stadionspeaker van Feyenoord, heeft aangekondigd dat hij binnenkort stopt met zijn werkzaamheden. Bij hem is de ziekte van Alzheimer vastgesteld. Veel voetballers maken zich nu zorgen of hen hetzelfde lot te wachten staat.

Koppen verbannen

"Als voetbalspelers koppen gebeurt er iets in hun hersenen waardoor er schade ontstaat. Dat laten onderzoeken zien", zegt voormalig profvoetballer Evgeniy Levchenko, tegenwoordig voorzitter van spelersvakbond VVCS.

Levchenko pleit ervoor om koppen daarom helemaal te verbannen uit het voetbal: "Een kopbal kan net zo hard zijn als de stoot van een bokser. Als je zo'n bal telkens tegen je hoofd krijgt, als je er continu aan wordt blootgesteld, dat is gewoon slecht voor je hersenen."

Bekijk ook

'Niet kind met badwater weggooien'

Verschillende onderzoeken, onder meer uit Schotland en Frankrijk, laten een verband zien tussen veelvuldig koppen en kopduels bij voetballers, en latere schade aan de hersenen. Dat geeft ook manager sportgeneeskunde Edwin Goedhart van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) toe.

"Maar we moeten ook niet het kind met het badwater weggooien", waarschuwt de bondsarts. "Hersenschade is in de eerste plaats een mogelijk risico in het professionele voetbal, en dan met name bij spitsen die veel lange ballen aannemen of vaak in luchtduels terechtkomen."

Amateurvoetbal veel minder heftig

"Ook wij maken ons zorgen, dat wil de KNVB zeker niet onder tafel vegen," vervolgt de bondsarts. "Maar je wil mensen ook niet onnodig bang maken. In het amateurvoetbal gaat het er veel minder heftig aan toe dan bij de professionals."

"In het betaalde voetbal is het risico veel groter, dat kun je niet zomaar vertalen naar de 1 miljoen amateurvoetballers. Het zijn bijna twee verschillende sporten."

Bekijk ook

Betere protocollen en anders trainen

Volgens Goedhart is er nu al minder blootstelling dan in de jaren 70. "En we hebben betere protocollen, bijvoorbeeld voor de eerste week na een hersenschudding." Daarnaast worden kinderen nu anders getraind in het voetbal, vertelt hij.

"De gouden motorische jaren zijn rond je 10de, dan leren kinderen heel veel. Als je ze in die periode aanleert hoe je veilig kunt koppen, is dat ontzettend belangrijk." De bondsarts vertelt: "Vroeger werd er tijdens trainingen wel eens zo'n 20 minuten achter elkaar koppen geoefend. Dat doen we al lang niet meer. En laten we niet vergeten: we wíllen ook dat kinderen sporten. Als er veel zorgen, zijn gaan ze nog minder bewegen."

Moet koppen bij het voetballen verboden worden?

'Het heet niet voor niets vóétbal'

Levchenko vindt toch dat er strengere maatregelen moeten komen: "Het heet niet voor niets vóétbal. Wat heeft het koppen voor toegevoegde waarde als het tegelijkertijd het risico op hersenschade verhoogt? Ik vind dat de regelgeving herzien moet worden, op FIFA-, UEFA- en KNVB-niveau."

Goedhart benadrukt dat er al aanpassingen zijn gedaan: "De jeugd voetbalt bijvoorbeeld op kleinere velden, zodat het aantal kopballen tot een minimum wordt beperkt, en met lichtere ballen."

Onderzoek met Amsterdam UMC

"We doen nu onderzoek, samen met het Amsterdam UMC. Er wordt bij amateurs die op hoog niveau spelen gekeken wat er precies gebeurt tijdens het koppen. Met de resultaten van dat onderzoek kunnen we eventuele risico's gericht gaan beperken."

De KNVB-arts denkt wel dat dit tot aanpassing van regels gaat leiden: "Maar dan gericht: wat is de oorzaak, waar liggen nou echt de risico's? Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn: geen lange ballen meer van de keeper. De bal moet dan eerst een keer stuiteren, zodat die minder impact heeft. Of een regel die het duiken naar de bal beperkt."

Symboolpolitiek

Een breed verbod op koppen en kopduels gaat er niet komen, denkt de bondsarts. "Met een algeheel verbod ben je alleen maar bezig met symboolpolitiek."

Evgeniy Levchenko is het daar niet mee eens: "Mooi dat dit soort pleisters geplakt worden. Maar als je de schade echt vóór wilt zijn, dan moet je de regels veranderen. Onze hersenen zijn zo belangrijk, die moet je gewoon beschermen. Peter Houtman is weer een voorbeeld. Ik vind het echt verschrikkelijk, ik krijg er een brok van in mijn keel."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant