Niet betalen met biljetten of je bankpas, maar met de digitale euro: vandaag presenteert de Europese Commissie een wetsvoorstel over de invoering ervan. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we om jullie vragen hierover. ING-econoom Teunis Brosens legt uit.

De digitale euro is een elektronisch betaalmiddel voor iedereen in Europa. De kans dat we daar vanaf 2027 mee zullen betalen acht ING-econoom Teunis Brosens vrij groot: "Het is geen vervanging van de munten en biljetten, maar een extra betaalmiddel."

'Extra' rekening in bankieren-app

Hoe het gebruik van de digitale euro er precies uit komt te zien - of je met een pinpas kunt betalen en of dat je daadwerkelijk digitale munten ziet - is nog allemaal niet besloten, weet Brosens. "Waarschijnlijk zullen banken het gaan aanbieden met hun app."

Als je nu je bankieren-app opent, zie je waarschijnlijk je betaalrekening en een spaarrekening. Als de digitale euro wordt ingevoerd, dan krijg je er nog een rekening bij, legt de econoom uit. Die laat zien hoeveel digitale euro's je hebt.

Bekijk ook

• 

  Mogen ambtenaren koningin Máxima vragen minder over digitale euro te praten? 'Het is in elk geval niet chic'

  • 14-04-2023

Verschil met normale rekening

Toch is er volgens Brosens wel degelijk een verschil. Het belangrijkste onderscheid is dat de digitale euro wordt uitgegeven door een centrale bank en niet door een commerciële bank, zoals ING, ABN Amro of Rabobank.

Ondanks dat je de digitale euro-rekening dus in je bankieren-app kunt zien, staat dat geld dus gestald bij een overheidsinstelling, zoals De Nederlandse Bank (DNB) of de Europese Centrale Bank (ECB). In de praktijk kun je er dezelfde betalingen mee doen als met een normale rekening, zegt Brosens.

Gebruik digitale euro gratis

Een ander verschil is dat het gebruik van de digitale euro gratis moet worden voor particulieren, vertelt de econoom. "Daarmee bedoel ik geld pinnen, geld overschrijven en het hebben van een bankrekening." Voor dat soort zaken worden bij de digitale euro's geen kosten gerekend, 'terwijl dat bij commerciële banken vaak wel het geval is'.

"Een onderdeel van het wetsvoorstel is dat winkeliers verplicht worden om digitale euro-betalingen te accepteren", weet hij. "Er zullen hoogstwaarschijnlijk wel wat uitzonderingen zijn voor hele kleine winkels. Maar bij grotere winkels waar je nu al met je pinpas kan betalen, zoals supermarkten en kledingwinkels, wordt dat zeker mogelijk."

Bron: Privéfoto

Als reactie op 'Big Tech'

De aanleiding voor de Europese Commissie om de digitale euro in te willen voeren zijn de grote techbedrijven, legt Brosens uit. "Toen Facebook in 2019 aankondigde dat ze met hun eigen munt kwamen, de Libra, zeiden veel centrale bankiers en ministers van Financiën: 'Dat willen we niet'."

De overheden en centrale banken kwamen volgens hem tot de conclusie dat ze daarom zelf met een alternatief moesten komen en dat werd uiteindelijk de digitale euro. De econoom heeft alleen wel zo zijn vraagtekens bij de noodzaak ervan: "Er zijn ook andere manieren om Big Tech-bedrijven in toom te houden met hun eigen munten. Dus daarmee rechtvaardig je die invoering van digitale euro niet."

Eén Europees betaalmiddel

Waarom is de Europese Commissie er dan toch zo gebrand op om de digitale euro in te voeren? "Omdat de ECB het belangrijk vindt dat je in heel Europa op dezelfde, betrouwbare manier kan betalen en dat is nu nog niet het geval", zegt Brosens.

"Wij Nederlanders zijn gewend dat we in alle eurolanden gratis kunnen betalen en pinnen", vervolgt hij. "Maar andere Europeanen moeten soms extra betalen als ze in een ander euroland hun pinpas gebruiken. Soms zelfs al als ze een geldautomaat van een andere bank in eigen land gebruiken."

Bekijk ook

• 

  Waarom willen banken steeds meer zaken digitaliseren? En 7 andere van jullie vragen beantwoord

  • 07-02-2023

Onafhankelijk zijn

De digitale euro kan ook bijdragen aan de onafhankelijkheid van Europa, denkt de econoom. Hij wijst erop dat bijna elke betaalpas van Mastercard (Maestro) of Visa (V Pay) is, twee Amerikaanse bedrijven.

"Onder president Trump was er in Europa de angst dat hij het betalingssysteem zomaar zou kunnen uitschakelen. De ECB en de Europese Commissie zeggen daarom al jaren dat we niet afhankelijk moeten zijn van externe partijen en zelf een Europese betaalinfrastructuur moeten hebben. Het probleem is alleen dat het bouwen van zo'n Europese infrastructuur eigenlijk helemaal losstaat van het introduceren van een digitale euro."

Toegevoegde waarde?

Het gebruik van de digitale euro wordt niet verplicht, zegt Brosens. "De overheid gaat ons dat niet opleggen, maar in theorie zou het wel kunnen dat een winkelier zegt dat mensen alleen met een digitale euro mogen betalen in zijn winkel." Toch acht de econoom de kans dat dat zal gebeuren 'vrij klein'.

Voor Nederland zal de invoering van een Europese digitale munt ook niet veel toevoegen, denkt hij: "Het digitale betalingsverkeer is hier namelijk al heel goed geregeld. Het gebruik van biljetten is hier ongeveer het laagst in heel Europa. We zijn gewend dat we overal met onze betaalpas of onze telefoon kunnen betalen."

Bekijk ook

• 

  Moeten winkels verplicht worden contant geld aan te nemen? 'Dat is wel de duurste en meest onveilige optie'

  • 16-02-2023

Zorgen om privacy

Brosens vindt het begrijpelijk dat mensen vragen hebben over de privacygevoeligheid van de digitale euro. "Als jij met contant geld betaalt, kan niemand dat volgen. Bij pinnen is dat al anders: al je transacties kunnen in feite worden bekeken door de bank." En dat gebeurt ook - vooral bij grotere transacties - want banken moeten controleren op criminele activiteiten, zoals witwassen. Ook zijn ze wettelijk verplicht om verdachte transacties te melden bij de overheid.

Hoe dat soort controles precies zullen worden uitgevoerd bij transacties met digitale euro's, is nog niet besloten, weet hij. "Het debat gaat nu vooral over de vraag: hoe gaan we het precies vormgeven en hoe waarborgen we de privacy ervan? Met andere woorden: hoe zorgen we dat niet alle transacties, dus ook de kleine, worden gemonitord?"

Einde van cash geld?

Brosens verwacht dat er uiteindelijk niet naar alle transacties zal worden gekeken, maar dat er een bepaalde drempelwaarde gaat komen. "Maar wordt dat een bedrag van 100, 1.000 of 10.000 euro? Binnen Europa wordt daar verschillend over gedacht", weet hij. "Minister Sigrid Kaag van Financiën is heel goed op de hoogte dat dit voor Nederland een belangrijk onderwerp is en voert de gesprekken in Europa."

De econoom denkt niet dat een mogelijke komst van de digitale euro ervoor zal zorgen dat contant geld op korte termijn zal verdwijnen. "Maar los van de digitale euro zien we al langer een trend dat er steeds meer digitaal betaald wordt en minder met cash. Sommige winkels accepteren ook geen cash meer. Het lijkt er hoe dan ook op dat in de toekomst cash steeds minder gebruikt zal worden."

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

Bekijk ook

• 

  Marloes verloor twee dierbaren door ongelukken op de N36: 'Heel bang geworden voor die weg'

  • 11-04-2022

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Bekijk ook

• 

  200 miljoen die kabinet uittrekt voor veilige N-wegen 'druppel op gloeiende plaat': 'Het gaat om levens'

  • 11-04-2022

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.

Nog niet de helft van de GroenLinks-PvdA-kiezers (44 procent) vindt dat Frans Timmermans weer lijsttrekker moet worden bij de volgende verkiezingen. VVD-kiezers zijn iets positiever. Maar ze zijn er niet van overtuigd dat Dilan Yeşilgöz moet blijven.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op die partijen hebben gestemd.

'Sorry Frans'

Opvallend is dat kiezers van GroenLinks-PvdA en de VVD nu nog best vertrouwen hebben in hun partijleider. 88 procent van de GroenLinks-PvdA-kiezers staat achter Timmermans als huidige leider van de partij. Driekwart (76 procent) van de VVD-kiezers vindt dat Yeşilgöz het op dit moment goed doet.

Maar of ze ook lijsttrekker moeten worden bij de volgende verkiezingen? Daarover is twijfel. Zo vindt nog niet de helft van de kiezers van Timmermans dat hij dan de kar moet trekken. Een GroenLinks-PvdA-kiezer verwoordt het als volgt: "Hoe goed hij ook is ingevoerd, hoeveel ervaring hij ook heeft, hoezeer zijn hart ook op de goede plek zit. Het is tijd voor nieuw elan. Sorry, Frans."

VVD-kiezers niet overtuigd van Yeşilgöz

63 procent van de VVD-stemmers vindt dat de partij weer met Yeşilgöz de campagne in moet. De rest vindt van niet (22 procent) of weet het niet (16 procent).

"Ze doet het nu best aardig, maar heeft in korte tijd al te veel fouten gemaakt. Juist in de campagne heeft ze laten zien dat ze rare sprongen kan maken", schrijft een VVD-kiezer.

Imagoproblemen Omtzigt

Pieter Omtzigt staat er bij zijn kiezers nog een stuk slechter op. Niet alleen denken de meeste NSC-kiezers, die veelal zijn afgehaakt, dat hij geen lijsttrekker moet zijn bij de volgende verkiezingen. Ook is hij de enige partijleider met minder dan de helft vertrouwen van zijn eigen kiezers.

Veel NSC-kiezers vinden dat hij goede eigenschappen heeft, maar dat die hem niet geschikt maken als politicus. Een kiezer zegt daarover: "Qua kennis en integriteit is hij de juiste persoon. Maar juist die kenmerken zorgen ervoor dat hij in de Haagse slangenkuil opbrandt. En dat is een heel trieste constatering."