Eelke Haze uit Maasluis heeft een bijzondere vorm van astma. Daardoor wordt ze vaak heel ziek van vieze lucht in haar omgeving. "Mijn kwaliteit van leven hangt af van de lucht van het moment."

"Ik woon in Maassluis aan de Waterweg. Ik ben moeder van drie kinderen en manager van een ontwerp- en reclamebureau. Je hebt waar ik woon te maken met de uitstoot van diesel van boten op het water en de raffinaderijen en fabrieken aan de overkant. Er gebeuren soms ongelukken in die fabrieken en dan zie je de extra rook uit de schoorstenen komen. Wanneer de wind dan onze kant op staat, word ik daar benauwd van."

Ik kan mijn huis niet ventileren

"9 jaar geleden heb ik een bijzondere vorm van astma ontwikkeld die niet goed op prednison reageert. Ik lag veel in het ziekenhuis en had dan zuurstof nodig. Ik kon op een gegeven moment niet meer van de prednison af. Ik werd naar een kuuroord in Davos in Zwitserland gestuurd. Alleen daar kon ik dit middel afbouwen door de gezonde lucht. Spanje is ook goed voor me. Maar ik zit hier in Maassluis met mijn kinderen."

"Ik heb een dochter van bijna 18, eentje van 16 en zoontje van 7. Ik weet wel dat ik beter in het buitengebied zou kunnen wonen. Maar hier heb ik mijn netwerk. Juist als het niet goed met mij gaat, zijn er hier mensen in de buurt die bijvoorbeeld op slechte dagen mijn zoon kunnen opvangen."

Redelijk onder controle

"Als ik verkouden ben, krijg ik het extra benauwd en moet ik aan de prednison. Ik moet mijn huis eigenlijk ventileren, maar dat is niet mogelijk want dan komt de lucht uit mijn omgeving het huis in. Je bent een gevangene van je omgeving. Ik ruik bijvoorbeeld soms een oliegeur in de buurt en dan weet ik al dat ik niet naar buiten kan."

"Je kunt niet zoveel, er is overal vieze lucht. Mijn astma komt nog niet zoveel voor. Ik heb het allemaal redelijk onder controle nu met die injecties. Het gaat goed als de omgeving maar meewerkt en er geen gekke stoffen in de lucht zijn. Dan wordt het te veel. Ik moet me zien te redden met wat er is, maar als de lucht slecht is moet ik prednison 'bij slikken'. Ik zoek steeds balans."

'Als ik achter een diesel rij, krijg ik last'

"Als ik me in het centrum van Rotterdam waag, krijg ik last van uitlaatgassen en mensen die roken. Ik heb altijd mijn pufjes bij me voor als er in de file net een oude diesel voor me rijdt. Het is vaak een opstapeling. Als je al last hebt en je bent buiten, dan loopt de emmer over. Een gezond persoon heeft ook last van uitstoot. Maar als je al last hebt van je luchtwegen, dan kun je deze omgeving er niet bij hebben eigenlijk."

"Ik kan geen houtrook verdragen, die bijvoorbeeld van barbecues buiten komt. Ik kan alleen een gasbarbecue hebben. Ik kan niet uit eten als er ergens een open vuur is of een barbecue is. Dan kan ik aan de prednison. Dat spul heb ik nog een paar keer per jaar nodig. Bij oud en nieuw neem ik het middel al preventief. Maar je moet toch leuke dingen blijven doen."

Kwaliteit van leven hangt af van lucht

"Mijn kwaliteit van leven wordt bepaald door de lucht die ik inadem op dat specifieke moment. Ik moet steeds van tevoren inschatten: kan ik dat wel doen? Ik liep 10 jaar geleden niet vast op die lucht. Nu meer."

"Er is nu meer kennis over mijn vorm van astma en gelukkig is er een medicijn ontwikkeld. Ik krijg nu iedere maand een injectie in het ziekenhuis en heb daardoor minder prednison nodig. Mijn dochter van bijna 18 heeft ook astma, maar haar vorm is lastiger onder controle te houden. Misschien moet zij ook die injecties. Zij moet wel de binnenstad van Rotterdam in."

Mensenrecht

"Op lange termijn gaan ook gezonde mensen last van fijnstof en stikstof hebben. Ik weet niet hoeveel onderzoeken hiernaar zijn gedaan, maar het kan beter. Bijvoorbeeld stikstofdioxide uit fijnstof, NO2, is echt heel prikkelend voor je longen. Die klappen dicht door deze stof."

"Goede lucht is een mensenrecht. De Europese normen worden niet gehaald hier. Het kan allemaal maar. Het is ook lastig natuurlijk. Het aanpassen van industrie en wegen kost geld."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.