tv LIVE
meer NPO start

Duurzame boeren krijgen vanaf volgend jaar meer geld van supermarkten: 'Een doorbraak'

Duurzame boeren krijgen vanaf volgend jaar meer geld van supermarkten: 'Een doorbraak'
Dingeman Burgers krijgt vanaf volgend jaar meer geld voor zijn aardappelen
Bron: EenVandaag

Na jarenlang onderhandelen is de kogel door de kerk: supermarkten gaan boeren die groenten en fruit duurzaam produceren vanaf begin volgend jaar meer betalen. "Dit is uniek en fantastisch. Hier zaten we op te wachten."

Het extra geld gaat naar boeren die volgens de eisen van het keurmerk 'On the way to PlanetProof' produceren: dat zijn er nu zo'n 3.000. Een doorbraak, noemt Stefanie de Kool van Stichting Milieukeur het. Dat is de stichting die het PlanetProof-keurmerk beheert.

Gelijker speelveld

"Bij mijn weten is dit de eerste keer dat boeren echt meer geld krijgen voor duurzaam geproduceerde producten", vertelt De Kool. Ze hoopt op een vliegwieleffect: "Als je wil dat deze ontwikkeling zich voortzet, dan kan dat alleen maar als de boer of teler daarvoor eerlijk wordt beloond."

Ook aardappelteler Dingeman Burgers uit Zevenbergschen Hoek, die produceert onder het keurmerk, is blij. "Wij moesten altijd concurreren met de aardappelen die niet duurzaam werden geteeld", vertelt hij. "Het speelveld is gelijker geworden nu supermarkten de meerkosten die wij maken gaan vergoeden."

Bekijk ook

Onafhankelijk keurmerk

De nieuwe afspraken zijn met vrijwel alle supermarktketens gemaakt. Alleen Albert Heijn, die een eigen keurmerk hanteert, doet niet mee. De extra kosten die boeren maken voor duurzame productie, zoals bodembeheer en het beperken of vermijden van chemische onkruidbestrijding, worden vanaf begin 2025 vergoed door de supermarkten.

"De vergoeding die supermarkten gaan betalen is ook de onafhankelijk vastgestelde duurzaamheidsvergoeding zoals wij die hebben laten berekenen door een onderzoeksinstituut", licht De Kool "toe. Volgens aardappelteler Dingeman schept dat duidelijkheid: "Nu is er een onafhankelijk keurmerk dat door alle supermarkten, producenten en handelaren gebruikt kan worden."

Prijsstijging voor de klant?

Onduidelijk is nog of supermarkten de extra kosten zullen doorberekenen aan de klant. Toch zijn die prijsverhogingen volgens De Kool 'te verwaarlozen'. "Als je kijkt naar die meerkosten ten opzichte van de handelsprijzen of de consumentenprijzen, dan hebben we het eigenlijk over hele kleine percentages."

Dingeman denkt dat de consument er inmiddels wel van 'doordrongen' is dat het anders moet. "Uiteindelijk moeten we toch proberen goed voor de planeet te zorgen. Dat is mijn overtuiging en dat is ook de reden waarom ik hier aan mee doe", zegt de aardappelteler. "|Je probeert waar mogelijk te zorgen dat je de milieuschade zoveel mogelijk beperkt binnen de mogelijkheden die je hebt."

Duurzame boeren krijgen vanaf volgend jaar meer geld van supermarkten

'Klein deel laat zich leiden door keurmerk'

Hoofddocent landbouwbeleid aan de Wageningen Universiteit Jeroen Candel juicht de ontwikkeling toe, maar plaatst ook kanttekeningen bij keurmerken in het algemeen. "Maar een klein deel van de consumenten laat zich daar door leiden. Veel voedselkeuzes worden toch door de omgeving gestuurd. Je zult dus veel meer in de omgeving moeten interveniëren."

En dan zijn er volgens hem nog de problemen waar de Nederlandse landbouw in z'n geheel mee kampt. "Het is onmogelijk de grotere strategische vraagstukken op de boerderij zelf op te lossen. Denk bijvoorbeeld aan de omvang van de veestapel. Die is in Nederland relatief heel groot en draagt sterk bij aan klimaat- en milieuproblemen."

Grote uitdagingen

De overheid zal daarom linksom of rechtsom de regie moeten pakken, vindt de hoofddocent. "Een aantal van de grootste uitdagingen van deze tijd komen samen in de landbouw. Denk aan klimaat, biodiversitait en waterkwaliteit."

"Aan klimaat denken we eigenlijk nog nauwelijks, terwijl een derde van de uitstoot van broeikasgassen in Europa uit het voedselsysteem komt", benadrukt Candel tot slot. "De verwachting is dat het landbouwbeleid steeds meer gaat knellen."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'

Waarom volgens deze expert Iran en de VS in gesprek willen over atoomakkoord: 'Jonge mensen willen vrijheid'
Een voetbalfan tijdens een vriendschappelijke wedstrijd tussen Iran en de VS in 2000
Bron: ANP

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

Bekijk ook

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

Hamas, Hezbollah, Houthi's: de invloed van Iran uitgelegd

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Waarom volgens deze expert Iran en de Verenigde Staten in gesprek willen over atoomakkoord

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'
Bron: EenVandaag

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

Bekijk ook

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Bekijk ook

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."

Deze cyberexpert waarschuwt dat iedereen slachtoffer kan worden van telefoonfraude: 'Zijn bendes die extreem geraffineerd werken'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant