Ze spreken ze aan bij het tankstation of sturen een bericht via social media. Drugscriminelen ronselen in toenemende mate Zeeuwse havenmedewerkers om 'wat bij te verdienen'. Steeds meer drugs komt binnen via de haven van Vlissingen.

Het is mei 2020, twee medewerkers van de haven in Vlissingen lopen het terrein op. Over hun schouders hangen lege zwarte sporttassen. Nadat ze hun toegangspas voor de scanner hebben gehouden, lopen ze rustig de stalen toegangspoort door. Even later doet een collega hetzelfde. Een voor een gaan ze aan boord van een groot schip. Het lijkt een werkdag als alle andere. Maar als justitie later camerabeelden analyseert, blijkt er iets heel anders aan de hand.

Uitwijken naar Zeeland

Ongeveer 10 minuten later gaan de medewerkers weer van boord. Hun sporttassen zitten propvol met pakketten cocaïne, weet officier van justitie Linda den Oever nu: "We waren stomverbaasd. Ze gingen hondsbrutaal te werk. Op klaarlichte dag, onder het oog van hun collega's haalden ze drugs uit een container op een schip, liepen ze het terrein af en overhandigden het aan criminelen."

En dit gebeurt vaker, cocaïne blijft Nederland onverminderd binnenkomen. Vorig jaar onderschepte de douane een record aan cocaïne: 115.000 kilo, bestemd voor Nederlandse havens. Eerder gingen de drugs vooral naar Rotterdam, maar tegenwoordig wijken criminelen steeds vaker uit naar Zeeuwse havens. Bijna 7000 kilo cocaïne werd afgelopen jaar onderschept in Zeeland. Een verdubbeling ten opzichte van 2019.

Meer ingrepen in Rotterdam en Antwerpen

Zo werd in april vorig jaar in Vlissingen 4.500 kilo cocaïne gevonden tussen bananen. In juli 2020 onderschepte justitie chatberichten tussen drugscriminelen en havenarbeiders. Onder de naam Operatie Portunus viel de politie in heel Zeeland woningen en panden binnen. Begin april dit jaar staan negen Zeeuwse havenarbeiders voor de rechter. Zij worden verdacht van drugssmokkel.

Volgens officier van justitie Van den Oever is er de afgelopen jaren meer ingegrepen op de grote havens van Rotterdam en Antwerpen, waardoor criminelen hun activiteiten vaker naar de haven van Vlissingen verschuiven. In oktober 2020 verscheen er een TNO Rapport waaruit bleek dat criminelen teveel vat hebben gekregen op de Zeeuwse havens. Er is onvoldoende toezicht en is te weinig kennis en capaciteit om de drugscriminaliteit tegen te gaan.

Bron: Provicom

Hele logistieke proces in handen

Burgemeester Gerben Dijkersterhuis van de gemeente Borsele is verantwoordelijk voor de haven van Vlissingen. Hij schrok niet alleen van de omvang van de corruptie die er speelt: "Dat het zo open en bloot gebeurt, betekent dat andere medewerkers het gezien moeten hebben. Hoe kan zoiets gebeuren?" vraagt hij zich af.

Zonder hulp van binnenuit kunnen criminelen de cocaïne niet aan land krijgen. En die hulp is er ruimschoots, zegt officier van justitie Van den Oever: "Ze hoeven geen gaten meer te knippen in hekken, of zoals in James Bondfilms met onderwaterscooters onder schepen te komen. Drugscriminelen hebben gewoon het hele logistieke proces in handen."

Verleid met tienduizenden euro's

Met tienduizenden euro's worden vorkheftruckchauffeurs en hun leidinggevenden verleid om 'iets bij te verdienen', vertelt journalist Eldridge Pentury van de Provinciale Zeeuwse Courant. "We hebben mails aan personeel ingezien, waarin hen wordt opgedragen om geen werkkleding te dragen als ze na werktijd naar buiten gaan. Zodat ze niet benaderd kunnen worden op het sportveld, de parkeerplaats of het tankstation."

Ook via social media proberen drugscriminelen havenpersoneel te benaderen. En het gaat nog verder, zegt burgemeester Dijksterhuis: "Er wordt soms zelfs gebeld met de afdeling personeelszaken om te vragen wie er in de schuldsanering zit of in een scheiding." Zo zoeken drugscriminelen mensen die kwetsbaar zijn.

Criminele zzp'ers

Maar het gaat lang niet altijd om kwetsbare medewerkers. Volgens justitie is er ook sprake van havenarbeiders die heel goed weten dat hun toegangspas goud waard is. Deze medewerkers verhuren zich aan de hoogste bieder. Officier van justitie Van den Oever: "We zien in chatberichten dat ze onderhandelen over het bedrag. Het is zelfs zo dat ze hun maatjes erbij halen, met wie ze het geld kunnen delen. Het zijn echte zzp'ers, maar dan crimineel."

Er is volgens het Openbaar Ministerie sprake van 'fluïde netwerken'. Het onderzoek richt zich niet langer op de losse cocaïnevangsten, maar juist op de netwerken achter de drugssmokkel. En hoe die misbruik maken van medewerkers en faciliteiten in de haven. Om te voorkomen dat er opnieuw een 'waterbedeffect' ontstaat en criminelen opnieuw uitwijken naar een andere haven.

Bron: ANP

Meer nodig om het tij te keren

Vlak voor de verkiezingen is demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus op werkbezoek in de haven van Vlissingen. Hij erkent dat bendes zich hebben gevestigd in Zeeland en denkt dat het nog jaren zal kosten om het tij te keren.

Ook burgemeester Dijksterhuis schetst een somber beeld: "We hebben samen een klein stapje gezet, maar er moeten nog veel stappen volgen. We hebben meer mensen en middelen nodig om echt serieus met dit probleem aan de slag te gaan", is zijn boodschap.

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."