Na jaren van onderzoek krijgt de eerste patiënt in Nederland, en hoogstwaarschijnlijk wereldwijd, uit eigen cellen gekweekte mini-speekselkliertjes terug. "Dit opent heel veel deuren, het is niets minder dan sensationeel."

In het UMC Groningen voltrekt zich deze week hoogstwaarschijnlijk een wereldprimeur: de 43-jarige Kasper van den Noort krijgt nieuwe, uit eigen stamcellen gekweekte, mini-speekselkliertjes in zijn hals.

Tongkanker met uitzaaiingen

Dit gebeurt omdat zijn oorspronkelijke speekselklieren door bestralingen en operaties stuk zijn gegaan. In juni 2022 werd bij Kasper namelijk tongkanker geconstateerd, met uitzaaiingen in het halsgebied.

"Ik voelde een rare bobbel onder mijn tong, en die groeide best hard", herinnert hij zich. "In de 4 weken tussen de diagnose en de start van de behandeling voelde ik de tumor steeds groter worden."

Kwaliteit van leven sterk verminderd

"Elk jaar krijgen in Nederland zo'n 2.500 nieuwe patiënten te maken met een tumor in het hoofd-halsgebied", vertelt hoogleraar radiotherapie Rob Coppes. "Hun genezingskansen zijn goed. Maar een ernstige complicatie is dat bij zo'n 40 procent van deze patiënten na de behandeling de speekselklieren niet meer goed werken."

En daardoor hebben ze continu last van een droge mond. "Kauwen en slikken is lastig, het smaakvermogen vermindert, praten is erg moeilijk en het gebit raakt beschadigd", somt onderzoeker Coppes op. "Hierdoor hebben deze patiënten vaak een sterk verminderde kwaliteit van leven."

Bron: EenVandaag

Utopisch idee

De hoogleraar ging op zoek naar een oplossing voor dit probleem. Wat als het lichaam zelf de speekselklieren zou kunnen repareren? Na jarenlang onderzoek wordt dit bijna utopische idee nu voor het eerst in de praktijk getoetst, bij Kasper. Voordat hij aan bestralingen begon om de tumor te bestrijden, werden er stamcellen uit zijn eigen speekselklieren geoogst en naar een laboratorium van het UMC Groningen gebracht.

"In het laboratorium hebben we de stamcellen opgekweekt", vertelt Coppes. "Deze cellen vormden vervolgens zogeheten speekselklier-organoïden die we kunnen vermenigvuldigen. Na de bestraling geven we cellen uit deze organoïden nu terug, zodat de speekselklieren zichzelf kunnen repareren in Kaspers keel."

'Dit is sensationeel'

Ook moleculair bioloog Jeffrey Beekman werkt met stamcellen. Aan het UMC Utrecht kweekt hij mini-orgaantjes uit weefsel van patiënten om hun ziektes beter te begrijpen en om te kijken welke medicijnen voor hen het beste werken. Beekman noemt het Groningse onderzoek 'zonder meer sensationeel.'

"Het is heel uniek dat deze technologie bij een mens wordt toegepast. We moeten niet onderschatten hoeveel stappen er nodig waren om dit te bereiken, het is echt een mijlpaal. We mogen er trots op zijn dat dit in Nederland gebeurt, gebaseerd op Nederlandse technologie."

'Referentiekader voor andere behandelingen'

Beekman benadrukt dat het opkweken van speekselklieren een heel gericht voorbeeld is. "Maar dit wordt dé showcase en het referentiekader om andere behandelingen te ontwikkelen. Deze techniek kan misschien in de toekomst veel breder worden gebruikt, bij leveraandoeningen bijvoorbeeld of om zeldzame ziektes te genezen."

Coppes beaamt dat zijn onderzoek veel kan betekenen voor de behandeling van andere aandoeningen: "Deze studie moet dienen als een 'proof of principle' dat een dergelijke behandeling haalbaar en veilig is. Als we een positief effect zien zullen we in een vervolgstudie patiënten met tumoren op andere plekken behandelen, die ook risico lopen op het krijgen van een droge mond na radiotherapie."

Trots op nieuwe ontwikkeling

KWF Kankerbestrijding is medefinancier van het Groningse onderzoek. Directeur Carla van Gils zegt enorm trots te zijn op deze nieuwe ontwikkeling. "We weten dat veel mensen met hoofd-halstumoren klachten houden en het leven na de ziekte moeilijk kunnen oppakken. Deze nieuwe behandeling kan ervoor zorgen dat patiënten die bestraald zijn, een veel betere kwaliteit van leven hebben."

Voor Kasper van den Noort is het na de succesvolle plaatsing van de speekselkliercellen nu afwachten of ze goed aangroeien en of hij over een paar maanden weer speeksel kan produceren. "Dat zou niet alleen voor mij heel fijn zijn, maar ook veel andere patiënten kunnen hier hopelijk in de toekomst baat bij hebben."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."