Bij zeven mensen in ons land is het westnijlvirus geconstateerd. Het virus wordt door muggen verspreid. Muggenexpert Sander Koenraadt denkt dat dit een topje van de ijsberg is. Voor het eerst in 50 jaar moeten we deze zomer waakzaam zijn voor muggen.

"Maar één procent van de mensen meldt zich dat betekent dat 99 procent nog rondloopt zonder dat wij het weten", legt universitair hoofddocent van de Wageningen universiteit Sander Koenraadt uit.

Je kan er echt ziek van worden

"Nu zien we deze gevallen omdat het mensen waren met ernstige klachten waarbij te herleiden was om welk virus het ging. We weten uit andere onderzoeken dat het het topje van de ijsberg is, want de meeste mensen merken nadat ze besmet zijn met het virus door een mug niets." Toch krijgt een groep mensen wél te maken met vervelende verschijnselen.

"Een kleine twintig procent ontwikkelt griepachtige klachten zoals koorts en een klein gedeelte, zo'n één procent, ontwikkelt ernstige klachten die zelfs kunnen leiden tot sterfte", vertelt Koenraadt. En omdat ze die nu gevonden hebben wil dat zeggen dat er waarschijnlijk wel meer mensen blootgesteld zijn aan het virus.

Hersenvliesontsteking

Het Utrechtse stel Jorgen en Djura werd behoorlijk ziek na een muggenbeet ondanks dat de dertigers naar eigen zeggen behoorlijk sportief zijn, vertelden ze aan het AD. En terwijl Djura na een pittige griep, hoofdpijnen en pijn rond de oogspieren langzaam beter werd, ging het met Jorgen steeds slechter.

Hij kreeg een hersenvliesontsteking en heeft drie maanden later nog steeds klachten. Ze dachten in eerste instantie dat ze besmet waren met het coronavirus, maar de test bleek negatief. Een paar weken geleden werden ze door het ziekenhuis gebeld dat het het westnijlvirus was. De mug die het virus bij zich had prikte het stel waarschijnlijk gewoon in hun eigen huis in Utrecht.

De gewone mug

Het virus wordt dus verspreid door de gewone mug die we al kennen, maar het circuleert eigenlijk onder vogels licht Koenraadt toe. "Als de muggen zich met het bloed van de vogel voeden ontwikkelt het virus zich vervolgens in die mug. Na twee weken zit het dan in de speekselklier van de mug. Als hij dan een mens bijt kan het virus worden overgedragen." Een mug raakt niet besmet van mensenbloed, dus mensen geven het niet via muggen door. Maar toch is het verstandig waakzaam te zijn vindt de muggenexpert. "Zo'n besmette mug kan meerdere mensen besmetten.

De muggen én het virus gedijen hier volgens de universitair hoofddocent goed doordat het steeds warmer wordt. "Het heeft met klimaatverandering te maken. We hebben gezien dat daar warme omstandigheden voor nodig zijn. In augustus hebben we die hittegolf gehad en dat is goed voor de muggenpopulatie maar ook voor dat virus in die mug. Want hoe hoger de temperatuur, hoe sneller het virus in de mug vermenigvuldigt."

Voorlichting en plannen

Overheidsinstanties als het RIVM gaan op basis van deze informatie plannen ontwikkelen om veel besmettingen te voorkomen, en dat begint volgens de onderzoeker bij goede voorlichting.

"Je kan je eigen broedplaatsen verwijderen. Regentonnen en bakjes water in de tuin zijn plekken waar nesten ontstaan. Jezelf beschermen door onder een klamboe te slapen, horren te installeren en anti-muggencrème, dat soort adviezen zullen gegeven gaan worden. Om de kans zo klein mogelijk te maken."

Lang geleden

Omdat het voor veel mensen nieuw is dat een mug in dit land een ziekte kan het lastig zijn de ernst van de situatie goed over te brengen. "De laatste keer dat er zoiets in Nederland was, was met malaria. Dat is in 1970 uitgeroeid in Nederland. Dus het is best een complex verhaal om over te brengen." Toch wil hij niet dat mensen er van in paniek raken. Geen paniek, het is niet alsof elke mug besmet is. Maar denk niet dat het wel overwaait want dat is niet zo. Het is wel een blijvertje."

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."