Doodsbedreigingen en anonieme berichten: hoe Chinese studenten in Nederland worden geïntimideerd

Nederland wil minder afhankelijk worden van China. Niet alleen op het gebied van grondstoffen maar ook wat betreft politieke invloed. Die lijkt onzichtbaar, maar sommige Chinese studenten in Nederland hebben er continu mee te maken.

Sinds 1995 is het aantal Chinese inwoners in Nederland sterk toegenomen. Ook steeds meer Chinese studenten vinden hun weg naar een Nederlandse universiteit. Een van de redenen om naar Nederland te verhuizen is het recht op vrijheid van meningsuiting. Ook al is de afstand tussen Nederland en China bijna 8000 kilometer, de invloed blijft bij sommige Chinese studenten in Nederland voelbaar.

Lastigvallen

"Val dood", "rot op", "als je zo doorgaat, dan ga ik je aangeven bij de politie". Dit is een kleine greep uit de tientallen berichten die Emma en Christine* op dagelijkse basis ontvangen. Emma komt uit China, Christine uit Hongkong. Ze studeren aan de Universiteit van Amsterdam en zetten zich in voor betere LHBTIQ+ rechten in China.

"Ik werd voor het eerst lastiggevallen na het deelnemen aan een demonstratie voor queer-rechten op de Dam", vertelt Christine, die net een jaar in Nederland woont.

Vreemde berichten en spamtelefoontjes

"Een Chinese man maakte daar foto's van mij met protestborden, en verweet mij het imago van de Chinese overheid te beschadigen", vervolgt ze. Het gevolg: continu vreemde berichten ontvangen en regelmatig gebeld worden door onbekende nummers.

De studenten denken dat de Chinese overheid hier achter zit. Ook andere Chinese activisten hebben met soortgelijke intimidatie te maken. Hard bewijs dat het een tactiek van de Chinese overheid is, ontbreekt.

In de gaten houden

"Activisme op zich is geen probleem. Het gaat er veel meer om, wat je zegt. Als je je kritisch uitlaat over de Chinese communistische partij, dan ga je een grens over", legt Frank Pieke uit. Hij is hoogleraar moderne China studies aan de Universiteit Leiden en heeft veel onderzoek gedaan naar China's invloed op de Chinese gemeenschap in Nederland.

Volgens Pieke maakt het weinig verschil of je ín China kritiek uit op de Chinese overheid, of vanuit een ander land: "China ziet Chinese bedrijven, organisaties en individuen simpelweg als onderdeel van de Chinese natie." Daarom houdt China, Chinezen die elders wonen, alsnog in de gaten.

Printen en anoniem e-mailadres

Voor Emma en Christine wordt hierdoor hun academische vrijheid deels ingeperkt. Christine was van plan om haar scriptie over Hongkong te schrijven, maar vond het risico te groot: "Veel mensen die terugkeren naar Hongkong worden vervolgd voor wat ze in het buitenland hebben gedaan of gezegd."

Emma treft sinds een tijdje voorzorgsmaatregelen bij het inleveren van opdrachten. "Als het over een gevoelig onderwerp gaat, dan gebruik ik een anoniem e-mailadres. Of ik lever de opdracht geprint in."

Een zachte dreiging van China

"We hebben in Nederland te maken met een zachte dreiging van China", zegt Pieke als hij de verhalen van deze studenten hoort. In vergelijking met andere landen is er in Nederland relatief weinig beïnvloeding door China.

"Het is vergelijkbaar met de manier waarop de Chinese overheid ook een soort zachte dreiging uitoefent over de bevolking in China. Er zijn bepaalde grenzen waarbinnen je moet blijven in het ventileren van je meningen en datgene wat je doet", vertelt de hoogleraar.

'Nederlandse overheid moet meer doen'

Voor de twee studenten was het recht op vrijheid van meningsuiting juist een reden om naar Nederland te verhuizen. "De Nederlandse overheid zou zich hier veel sterker voor moeten inzetten", vindt Emma. "Of in ieder geval een platform opzetten waar burgers dit soort ervaringen kunnen delen", voegt Christine toe.

Daar is ook Pieke het mee eens, Nederland moet er volgens hem beter voor zorgen dat de Chinezen in Nederland het idee hebben dat ze hier veilig zijn. En de rechtsstaat hen beschermt. "Chinezen in Nederland zijn een onderdeel van de Nederlandse maatschappij. Daar moeten wij als overheid onze verantwoordelijkheid voor nemen."

*De achternamen van Emma en Christine zijn bekend bij de redactie.