Doet moderne Chinese 'zijderoute' meer kwaad dan goed?

De zijderoute. Een romantische naam, die herinneringen oproept aan Marco Polo. De Italiaanse ontdekkingsreiziger die als eerste een handelsroute met China bereisde. Inmiddels is het ook de naam voor verschillende verbindingen tussen China, Zuidoost-Azië, Afrika en Europa. Dit is een netwerk van trein, weg en scheepsroutes waarin de Chinezen sinds 2013 ruim 900 miljard dollar investeerden. Het is een project dat de Chinezen behalve handel en welvaart nog iets brengt: macht.

De nieuwe spoorverbindingen die China heeft aangelegd, eindigen in de Duitse stad Duisburg. Nederlandse logistiek bedrijven pakken hun kans, want door de rechtstreekse spoorverbindingen tussen Nederland en Oost-China valt er veel geld te verdienen. Een van die bedrijven, die er garen bij spint, is het bedrijf Transportbedrijf Nunner van Erwin Cootjans. “Wij brengen de containers naar Duisburg en nemen andere weer mee terug naar Nederland. Vanuit daar vertrekken de volle treinen de Nederlandse producten naar Istanbul, Milaan, Boedapest, Boekarest en zes bestemmingen in China.”

Weinig handel via zijdehandel

Transportadviseur Onno de Jong geeft aan dat er via de zijderoute tot nu toe nog relatief weinig handel over de rails is vervoerd. “Vorig jaar zijn er via de route 245.000 containers vervoerd tussen China en Europa. In vergelijking met de wekelijks scheepsverbinding, waar in zeven dagen 270.000 containers binnenkomen, is dat nog erg minimaal. Maar dit kan in de toekomst uiteraard meer worden.”

Chinese markt overspoelt Nederland

Nederland exporteert voor 10 miljard euro naar China, maar importeert voor 52 miljard. Cootjans: “De Chinese markt overspoelt Nederland. Wij importeren voor miljarden kleding, speelgoed, elektronica en andere snuisterijen, die voor een spotprijs kunnen worden verkocht. De productie wordt namelijk voor een groot deel gesubsidieerd door de Chinese overheid en daar valt niet tegenop te concurreren. Wij exporteren voornamelijk hoogwaardige machines en voedsel, zoals bier en kindervoeding.”

De gevaren van de zijderoute

Voor Nederlandse transportbedrijven valt er veel geld te verdienen, maar er zitten ook nadelen aan de zijderoute voor de Nederlandse positie op de handelsmarkt. “China krijgt hierdoor nog meer economische en politieke macht”, zegt De Jong. “Je moet je houden aan Chinese regels en het Chinees recht, met als hoogste autoriteit de rechtbank in Beijing. Dit zijn andere regels dan wij met de vrijhandel in het westen na de Tweede Wereldoorlog gewend zijn.”

China koopt de wereld

Ook Frans-Paul van der Putten, onderzoeker bij Clingendael maakt zich grote zorgen over de gevolgen. “China koopt belangrijke knooppunten op handelsroutes. De Chinezen verkopen hun eigen producten, transporteren het met eigen schepen of treinen. Ook de overslag vindt plaats in eigen havens wereldwijd. Hierdoor wordt China een grote speler op de handelsmarkt, die heel veel zeggenschap krijgt over het verloop van de  handelsstromen.”