Akkerbouwer Maarten Janse is er de man niet naar om te klagen. Hangend over zijn schep kijkt hij uit over zijn land. Land dat verzilt onder zijn voeten. "De bodem gaat achteruit en dat los je niet op met een ander gewas of een ander ras."

Verzilting is een groot probleem, met name in de kustgebieden. Bij droogte kan zoet grondwater geen tegendruk meer bieden, waardoor zilt zeewater ondergronds steeds dieper het land in trekt. Het vormt voor boeren als Maarten Janse een flinke uitdaging.

'Het zout komt gewoon onder de weg door'

"Verzilting, het is moeilijk aan te tonen, maar het zit er wel." Maarten Janse wrijft een handvol aarde tussen zijn vingers. "Het zoute water drukt zich gewoon onder de weg door naar boven toe." De korrels aarde in zijn hand zijn vochtig, een teken dat de bodem verzilt is.

"Als je in een potje zout in de keuken een druppel water doet, dan droogt die niet meer op. En dat is met grond in wezen ook zo. Als dat onder invloed is van zout dan droogt dat ook nooit meer op. En als je dan een droog jaar krijgt, dan wordt het vocht dat er nog is zout." Op zulke grond is het voor planten moeilijk overleven.

'Je probeert er het beste uit te halen'

Hij zaaide een paar weken geleden suikermais op zijn land, in de hoop op een goede oogst. Ondermeer door niet meer te ploegen, door verschillende drainagetechnieken in te zetten en door zoet water vast te houden in de winter. Maar nog zo'n zomer als vorig jaar en het land levert maar de helft op. "Als je geluk hebt."

Onder zulke omstandigheden draait Maarten verlies. "Dan kost het meer dan het oplevert." Klagen doet hij niet en hij ziet het nuchter als ondernemersrisico. "Het andere jaar heb je weer meer geluk, dan lukt het wel. Maar je probeert er toch het beste uit te halen."

Bodem gaat achteruit

De vraag is dan wat je nog wel kunt telen. "Ga ik aardappels telen die ik eerder kan rooien? Of ga ik over tot veredeling, dat ze meer zout-tolerant worden? Je moet je echt gaan afvragen: 'wat voor teelt kan ik hier nog doen'."

Als ondernemer denkt hij in oplossingen, maar als de verzilting blijft doorzetten, dan wordt het wel steeds lastiger. "De bodem gaat achteruit en dat los je niet op met een ander gewas of een ander ras."

Lees ook

Maatregelenpakket moet boeren helpen

"Verzilting is eigenlijk een soort sluipmoordenaar." Zo beschrijft Adrie Bossers van landbouworganisatie ZLTO het proces waar Janse en zijn collega's mee te kampen hebben. "Vanuit landbouwperspectief moeten we ons zorgen maken om die verzilting."

Bossers ziet vooral een oplossing in beter beleid, in het maken van de juiste keuzes. Een maatregelenpakket moet de boeren verder helpen. "Het betekent dat je gebruik maakt van innovatie, je maakt gebruik van neerslagoverschot in natte periodes om dat zoete water vast te houden en je maakt gebruik van de aanvoer van zoet water uit andere gebieden."

Winterwater voor zomerbieten

Ook Grondwater expert Perry de Louw van Deltares denkt dat er veel winst is te behalen met deze methode. Hij werkt op het Zeeuwse eiland Walcheren aan een oplossing waarin water in de ondergrond wordt opgeslagen en de resultaten zijn goed. "Na 5 jaar hebben we meer dan 150 liter water kunnen opslaan, dat in de winter anders naar zee was gestroomd. Dit zogenaamde winterwater gebruiken de boeren dan in de zomer voor hun gewassen." Daarnaast is Louwes voor verdere introductie van zout-tolerante gewassen. "Er zijn aardappelrassen die 2 tot 3 keer zo veel zout kunnen verdragen dan ander gangbare aardappelrassen. Zo heb je veel minder zoet water nodig."

Camping en bootopslag

Janse zet onder meer door drainagetechnieken en verschillende manier van ploegen al in op landbouwinnovatie, maar spreidt voor de zekerheid het risico. Uitbreiden kan niet, dus moet hij kijken naar alternatieven. Op een deel van zijn land heeft hij inmiddels een camping ingericht en biedt hij ruimte voor bootopslag.

Hij maakt zich zorgen over verzilting van de bodem, maar probeert er als zelfstandige het beste van te maken. "Je moet met de grond en de ruimte die je hebt er het best mogelijke uithalen om gewoon ondernemer te kunnen blijven." "Maar", besluit hij nuchter: "Ik ben ondernemer en het is ook wel een uitdaging. Het moet wel een beetje spannend blijven."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.