Het parlement opschorten en onwillige parlementariërs de partij uit zetten, de strategie van Boris Johnson is bikkelhard. De man die dit bedenkt is Dominic Cummings. Hij maakte de brexitcampagne tot een succes en is nu Johnsons belangrijkste adviseur.

Het is een opvallende verschijning rond Downing Street 10. Bij belangrijke vergaderingen van de premier is hij vaak in spijkerbroek en T-shirt aanwezig, tussen de veel netter geklede ministers en ambtenaren. Het is het handelsmerk van Dominic Cummings. Hij wil absoluut niet geassocieerd worden met de politieke elite.

Leugens

Toch zit hij nu in het centrum van de macht. Tot begin dit jaar hadden nog maar weinig Britten van hem gehoord, maar toen kwam de BBC-dramafilm Brexit: the uncivil war uit. De film laat zien wat er achter de schermen gebeurde bij de Vote Leave-campagne en is grotendeels gebaseerd op de rol van deze Cummings.

De politiek strateeg schuwt geen enkel middel om zijn doel te bereiken. De leugens die gedurende de brexitcampagne verspreid werden, kwamen uit zijn koker. Bijvoorbeeld het verhaal dat Turkije lid zou worden van de EU en dat het Verenigd Koninkrijk 350 miljoen pond per week aan Brussel betaalde.

His way or the high way

"Het is bij hem echt zoals in het Engels wordt gezegd: his way or the high way. Hij is twee keer bijna uit de Vote Leave-campagne gegooid, omdat hij overal tegenaan trapt. Hij kijkt wat nodig is en bouwt daar zijn campagne van. Of dat betekent dat je de waarheid spreekt of niet, dat maakt hem niet uit," zegt communicatiestrateeg Kaj Leers.

Dat 52 procent van de Britten in 2016 vóór de brexit stemden en er zelfs 3 miljoen mensen naar de stembus gingen die anders nooit kwamen opdagen, wordt aan Cummings' strategie toegeschreven. Boris Johnson wist dus wel wie hij als adviseur moest aanstellen toen hij in juli premier werd.

Bron: eenvandaag

'Bereid alles te doen wat nodig is'

Sindsdien laat Cummings zich gelden. Eind juli lekten er al plannen uit. Daar stond in dat Johnson het parlement zou schorsen, het idee om wetsvoorstellen niet naar de koningin te sturen. Alles om ervoor te zorgen dat Groot-Brittanië kostte wat het kost op 31 oktober de EU verlaat. "Precies Cummings," zegt Leers. "Hij houdt van wargaming."

Inmiddels is een aantal van dit soort plannen uitgevoerd. "Hij zit er nog maar zes weken, maar heeft al meerdere adviseurs ontslagen, hij heeft Johnson geadviseerd om parlementariërs uit de partij te zetten. Hij is echt bereid alles te doen wat nodig is. Elke minuut van elke dag wordt ingezet om Groot-Brittanië uit de EU te krijgen," zegt de Britse politiek verslaggever Olivia Utley.

Ideaal scenario voor Johnson

Deze week lijkt de harde koers in het gezicht van Cummings en Johnson te ontploffen. Het parlement greep weer de regie en zoals het er nu voor staat wordt Johnson gedwongen om opnieuw uitstel van de brexit te vragen in Brussel. Iets dat hij gezworen heeft niet te zullen doen.

Volgens Utley zitten Johnson en Cummings zich nu juist in de handen te wrijven. "Dit scenario is ideaal voor Johnson. Hij wil nieuwe verkiezingen. En als zij het verhaal willen neerzetten: kijk, wij willen de brexit dus wij vertegenwoordigen het volk en het parlement ligt alleen maar dwars, dan hebben ze daar nu alle munitie voor. Beter had wat hen betreft niet gekund."

Ontregelen

Waarom wil Cummings die brexit dan zo graag? Volgens Leers is Johnson niet per se een echte brexiteer. "Het is niet zo dat hij Europa haat, hij vindt brexit een goed idee vanwege het bureaucratische systeem."

Maar volgens Leers is Cummings vooral iemand die wil ontregelen. "Als alle politici die elkaar kennen van de studentensociëteit en elkaar de hand boven het hoofd houden weg zijn, heeft hij zijn doel bereikt. Hij gelooft dat om iets nieuws te kunnen bouwen, je eerst het oude moet vernietigen. Met die theorie is hij al heel lang bezig. Hij maakt gebruik van Boris Johnson om het systeem te imploderen."

Het Chinese techbedrijf Huawei is in opspraak geraakt door betrokkenheid bij een nieuw corruptieschandaal. Lobbyisten van Huawei zouden Europarlementariërs hebben omgekocht. De politie heeft inmiddels huiszoekingen gedaan en meerdere personen aangehouden.

De stikstofaanpak van het oude kabinet is afgeschaft, maar nieuw, duidelijk beleid ontbreekt tot nu toe. Hoe nu verder? Dat vraagt onder meer branchevereniging Bouwend Nederland zich af. Minister Keijzer zet vooral in op juridische aanpassingen.

Een paar jaar geleden heeft dertiger Jan-Pieter van Laar het bouwbedrijf van zijn vader en oom overgenomen. "Het is echt een familiebedrijf, ondertussen al in de vierde generatie. We hebben 25 man in dienst en doen aan nieuwbouw, verbouwingen, renovaties, echt van alles. In 2031 hopen we het honderdjarige bestaan van het bedrijf te kunnen vieren."

'Iedereen staat in de wachtstand'

Maar de jonge ondernemer uit Wapenveld heeft zorgen. De impasse in de stikstofcrisis zorgt er volgens brancheorganisatie Bouwend Nederland voor dat zo'n 30 procent van alle nieuwbouwprojecten op de tocht komen te staan. En dat merkt ook Van Laar.

"Iedereen staat in de wachtstand. Hoe moeten we omgaan met de stikstofregels, wat kan nog wel, wat niet? De gemeente rondt geen bestemmingsplannen meer af, wij krijgen geen vergunningen meer. Ook niet voor projecten waarbij we totaal geen problemen hadden verwacht."

240.000 woningen kunnen niet gebouwd worden

Bouwend Nederland maakt zich al jaren zorgen over het gebrek aan daadkracht om de stikstofcrisis aan te pakken. "We hebben nu in kaart gebracht welke Natura 2000-gebieden er slecht aan toe zijn door stikstof. En deze informatie combineerden we met de concrete woningbouwplannen in Nederland", vertelt Jelmer Alberts, directeur belangenbehartiging van Bouwend Nederland.

"Dan zie je op die kaart hoe ontzettend veel van deze bouwprojecten te dicht bij stikstofgevoelige natuur liggen", gaat Alberts verder. "Doordat het stikstofprobleem niet wordt opgelost krijgen deze projecten geen vergunning. Tot 2030 gaat het om maar liefst 244.000 woningen die hierdoor niet gebouwd kunnen worden. Dat is echt heel erg schrikken. We wisten al dat de impact van stikstof op de woningbouw en infrastructuur groot was, maar niet dat het er zo dramatisch uitziet."

'Met geitenpaadjes niet meer op te lossen'

De brancheorganisatie wil dat het kabinet eindelijk met een doortastend plan komt. "We weten alles al, alle data zijn bekend, met geitenpaadjes valt dit niet meer op te lossen", zegt Alberts. "We stormen nu recht op een betonnen muur af."

"De stikstofuitstoot moet omlaag, de betrokken ministeries moeten nu met een plan komen", benadrukt de woordvoerder van Bouwend Nederland. "En elke sector moet zijn eigen 'fair share' pakken."

'Zitten met de gebakken peren'

"Iedereen is nu aan zet, ook de bouw", vindt ook bouwondernemer De Laar. "Maar onze sector heeft feitelijk heel weinig stikstofuitstoot, en toch zitten wij nu wel met de gebakken peren. Heel Nederland heeft hierdoor een probleem."

In Nederland is de landbouw, en dan met name de intensieve veehouderij, veruit de grootste bron van stikstofuitstoot, vooral in de vorm van ammoniak. Daarnaast dragen wegverkeer, scheepvaart, luchtvaart en de industrie bij aan de stikstofcrisis. En in beperkte mate draagt ook de bouw zelf bij aan het probleem.

'Kabinet moet eruit komen'

In januari bepaalde de rechtbank in Den Haag opnieuw dat de Nederlandse overheid meer moet doen om schade aan de natuur door stikstof te voorkomen.

Bouwend Nederland snapt het vonnis: "De enige manier om echt uit deze crisis te komen is structurele uitstootvermindering", zegt Alberts. "Ik hoop echt dat dit kabinet eruit komt. Het moet gewoon opgelost worden."

'Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen'

"Met alleen de kleine projectjes halen we het niet", laat de bezorgde Van Laar weten. "We stoppen zo veel werk in de grotere plannen en projecten. Het wordt nu echt tijd dat we uit de wachtstand mogen komen en weer mogen bouwen."

Ondanks alle zorgen blijft Van Laar optimistisch: "Ik wil de 100 jaar met ons bedrijf halen. Bouwen is mij met de paplepel ingegoten, ik vind dit werk zo leuk. En ik kan ook helemaal niets anders."

Minister: 'Rekenkundige grens voor stikstofuitstoot aanpassen'

"We willen iets doen aan de juridische werkelijkheid die we met z'n allen hebben gemaakt", reageert minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op de nieuwe cijfers van Bouwend Nederland. "En er moeten maatregelen worden genomen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen."

"Heel veel huizen kunnen er gelukkig wél gebouwd worden. En we willen de rekenkundige ondergrens aanpassen, dan kan weer meer."