Afslankmiddel Wegovy hielp Tanya om 35 kilo af te vallen, maar wel tegen een hoge prijs. Het Zorginstituut adviseert om het middel niet te vergoeden, dus moest ze de kosten - 435 euro per maand - zelf betalen. "We besloten om niet op vakantie te gaan."

Elke week een prik die je hongergevoel remt, dat is de simpele uitleg voor hoe Wegovy werkt. Maar wanneer je er in het ziekenhuis om vraagt, zal je het niet voorgeschreven krijgen. Er zijn wel verschillende klinieken in het land die het afslankmiddel commercieel voorschrijven, maar dan moet je diep in de buidel tasten. Zij vragen vaak het dubbele dan wat het via een verzekering zou kosten waar het middel rond de 230 euro kost.

Meerdere pogingen gedaan

Ook Tanya van der Walle besluit op eigen kosten af te vallen met het middel. Ze worstelt al jaren met overgewicht: na de zwangerschap van haar kinderen komt ze tientallen kilo's aan en weegt op een gegeven moment 100 kilo. Met een 'body mass index' (BMI) van 40 lijdt ze aan morbide obesitas.

Met veel verschillende soorten diëten probeert Tanya af te vallen. Dat lukt soms, maar nog vaker komen de kilo's weer terug. "Je komt op een gegeven moment op een punt dat je denkt: laat maar zitten, het is wel goed zo", blikt ze terug. Maar als ze ook gezondheidsklachten krijgt, besluit ze toch een nieuwe poging te doen.

'Ik had het ervoor over'

Maar deze keer pakt Tanya het anders aan. Een klant van haar nagelsalon wijst haar namelijk op een kliniek die Wegovy voorschrijft, mits je BMI boven de 30 is. Er hangt wel een fors prijskaartje aan: 435 maand per maand. "Als je al zo lang worstelt met je gewicht, maakt het niet uit wat je ervoor moet betalen", vertelt ze.

De zorgverzekering vergoedt de prikken niet, dus Tanya betaalt het zelf. Ze moet hierdoor veel dingen laten: "Minder lunchen of uit eten gaan. We hebben ook besloten niet met vakantie te gaan. Gewichtsverlies is mijn vakantie geweest." Ze gebruikt Wegovy inmiddels 15 maanden en is in die tijd 35 kilo afgevallen. "Vooral voor iemand van 1,55 meter is dat heel veel."

Ozempic en Wegovy

Hoe zit dat dan precies? Wegovy bevat, net als het veelbesproken Ozempic, semaglutide. Bij mensen met diabetes helpt deze stof omdat het de bloedsuikerspiegel omlaag brengt. Een ander effect is dat het ervoor zorgt dat iemand minder eetlust heeft. De stof wordt daarom ook ingezet bij mensen met obesitas.

Oorspronkelijk bracht de Deense farmaceut Novo Nordisk het middel in 2018 op de markt als medicijn tegen diabetes, onder de merknaam Ozempic. Later kwam daar een nieuwe variant met een hogere dosis semaglutide bij, bedoeld om mensen met obesitas te laten afvallen: Wegovy.

Niet vergoeden vanwege kosten

Een van de redenen om het afslankmiddel niet te vergoeden zijn de hoge kosten van het opnemen in het basispakket.

Het Zorginstituut heeft namelijk berekend dat de jaarlijkse kosten kunnen oplopen tot 1,3 miljard euro. Ten opzichte van de (maatschappelijke) kosten van obesitas valt dat mogelijk mee, maar om een goede vergelijking te kunnen maken moet volgens het adviesorgaan eerst meer bekend zijn over of het medicijn ook ziektes kan voorkomen die samenhangen met obesitas.

Farmaceut maakt miljardenwinst

Gezondheidseconoom Marcel Canoy begrijpt dat het Zorginstituut heeft geadviseerd om Wegovy niet te vergoeden. "Het is een duur medicijn. Wat onbegrijpelijk is overigens, want de productiekosten zijn verwaarloosbaar klein", zegt hij. "Waarom de farmaceut nu nog steeds zulke hoge prijzen moet vragen, vind ik niet uit te leggen."

Farmaceut Novo Nordisk is inmiddels het waardevolste bedrijf in Europa op basis van de beurskeurs. Bij een omzet van bijna 18 miljard euro in de eerste helft van 2024 bleef er zo'n 6 miljard euro aan winst over. "Hoe kan je dan met droge ogen beweren dat je het geld nodig hebt voor onderzoek", vindt Canoy.

Wat als iemand ermee stopt?

Een andere belangrijke reden voor het Zorginstituut om negatief te adviseren over Wegovy is, naast de hoge kosten, het gebrek aan informatie over de langetermijneffecten. Volgens het adviesorgaan is het middel bewezen effectief om mee af te vallen, maar is nog onduidelijk wat er gebeurt als iemand stopt met het gebruik. Ook is niet bekend wat de gevolgen zijn als je het middel lange tijd gebruikt.

"Net als bijvoorbeeld diabetes of een hoge bloeddruk, is obesitas een chronische ziekte. En de behandeling van elke chronische ziekte vereist continuïteit", reageert een woordvoerder van Novo Nordisk. Of het middel levenslang gebruikt moet worden, verschilt volgens de farmaceut van persoon tot persoon.

'Het is niet zo zwart-wit'

Tanya merkt ondertussen dat veel mensen het gebruik van Wegovy of Ozempic als 'vals spelen' zien. Maar dat is volgens haar onterecht. "Het is niet zo zwart-wit als mensen denken", benadrukt ze. "Er speelt vaak veel meer dan dat mensen simpelweg lui zijn en minder moeten eten."

Binnenkort gaat ze haar dosis langzaam afbouwen. Dat vindt ze best spannend, maar Tanya heeft er vertrouwen in dat ze het vanaf nu zelf kan. Nog lang niet al haar gezondheidsproblemen zijn verholpen, maar dat er flink wat kilo's van af zijn, helpt wel. "Je beweegt makkelijker en bent fitter", legt ze uit. "Ik weet niet hoe ik erbij had gelopen met die 35 kilo er nog aan."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."