Waarom 'coronabonds' volgens deze hoogleraar wél een goed idee zijn, juist voor Nederland

Nederland moet openstaan voor Europese leningen, 'coronabonds', vindt hoogleraar politieke economie Catherine de Vries. "Als het in Italië misgaat heeft Nederland daar net zo goed last van." Vandaag praten de EU-regeringsleiders over de coronacrisis.

Ze heeft al in veel verschillende landen gewoond, maar nog nooit hoefde Catherine de Vries zich te verantwoorden voor Nederland. Tot een paar weken geleden. "Ik woon in Milaan en als het gaat over Nederland dan voel ik al snel dat ik me moet verontschuldigen voor het optreden van de Nederlandse regering."

Steunpakket voor de crisis

De Vries is sinds dit jaar hoogleraar politieke economie aan de Bocconi Universiteit in Milaan. Hiervoor onderzocht ze politiek gedrag en populisme in Europa, onder andere aan de universiteit van Oxford. Ze wordt in Italië niet alleen door haar buren maar ook door collega's aangesproken over de starre Nederlandse houding in de discussie over een Europees steunpakket voor de coronacrisis.

Italië en Spanje, de landen die in Europa het zwaarst getroffen zijn door de coronacrisis, willen namelijk een vorm van 'coronabonds'. Dat zijn gezamenlijke leningen waarmee de economie weer uit het slop getrokken kan worden. Als de EU gezamenlijk leent, kan dat tegen een lagere rente dan wanneer bijvoorbeeld Italië dat op eigen houtje doet.

Bron: ANP

Ook in Nederlands belang

In Nederland is er ontzettend veel weerstand tegen deze constructie omdat de regering bang is op te draaien voor Zuid-Europese schulden. Onterecht, vindt De Vries. "De bestaande staatsschuld willen we niet delen. Maar je kan wel nadenken: gaan we de toekomstige schuld samen delen?"

Want, vindt De Vries, dat is net zo goed in het Nederlands belang. "De Nederlandse economie is ontzettend sterk verbonden met de Italiaanse, Franse, Duitse en Spaanse economie. Nederland drijft voor 75 procent handel met andere Europese Unielanden. Als het in Italië economisch finaal misgaat, heeft Nederland daar zelf ook last van."

Schuld uit de jaren tachtig

En, zegt de hoogleraar, het idee dat Zuid-Europeanen niet goed op de centen letten, is achterhaald. "Als je kijkt naar wat een land uitgeeft en binnenkrijgt, heeft Italië de afgelopen tien jaar enorm goed op haar huishoudboekje gepast. Het grote probleem is dat het land nog een schuld heeft uit de jaren tachtig waar heel veel rente over betaald moet worden."

En precies dat is volgens de hoogleraar de reden waarom de Italianen nu niet nog meer op eigen houtje willen gaan lenen. "Ze denken dat ze er dan nooit meer bovenop komen."

'Weerzinwekkende' Nederlandse houding

Volgens De Vries stak het de Italianen enorm toen Wopke Hoekstra bij de eerste corona-vergadering van EU-ministers van Financiën niet als eerste de Italianen condoleerde met het grote aantal coronaslachtoffers, maar meteen begon over de staatsschuld van het land. "In zo'n situatie moet je voorzichtig zijn en misschien even niks zeggen om later beter in de onderhandelingen te staan."

Een storm van kritiek uit verschillende Zuid-Europese landen was het gevolg van Hoekstra's woorden. De Portugese premier noemde de Nederlandse houding 'weerzinwekkend'. Hij vroeg zich zelfs af of Nederland eigenlijk nog wel in de EU wil blijven. Hoekstra concludeerde dat hij zich empathischer had moeten opstellen en ging meerdere malen door het stof. Maar de Nederlandse weerstand tegen het Zuid-Europese coronabondsvoorstel bestaat nog steeds.

'Nu hoor je: worden de Nederlanders de nieuwe Britten?'

Volgens Catherine de Vries zal premier Rutte zich vandaag in de teleconferentie met de andere Europese regeringsleiders constructiever moeten opstellen. "Normaal gesproken werden de Britten steeds als het vervelende broertje gezien dat alleen maar oplossingen in de weg stond. Nu hoor je: worden de Nederlanders de nieuwe Britten?"

Maar is de Nederlandse opstelling niet terecht? Er zit ook iets oneerlijks in dat Nederland extra kosten moet maken omdat de Italianen hun zaakjes niet op orde hebben. "Meer solidariteit tonen is uiteindelijk ook weloverwogen eigenbelang," Zegt De Vries daarop. "In Nederland gaat het steeds over: wij moeten gaan betalen. Maar dat klopt niet helemaal want uiteindelijk is het een investering in onze eigen economische groei op de lange termijn. Neem de bloemenexport. Als het in Italië fout gaat komt er minder vraag naar bloemen en planten. Italië is een belangrijke afzetmarkt voor Nederland."

Water bij de wijn

Vooralsnog lijken de Nederlandse en de Italiaanse positie nog mijlenver uit elkaar te liggen. Dat is ook onderdeel van het onderhandelingsspel, denkt De Vries. "De Duitsers en de Spanjaarden weten elkaar al iets beter te vinden en werken aan een compromis. Daarvoor zullen de Nederlanders en de Italianen dan allebei wat water bij de wijn moeten gaan doen."

Ook zou Rutte volgens De Vries juist kunnen proberen om munt te slaan uit deze situatie. "Er kan nu worden nagedacht over het gebruiken van deze crisis om de EU meer te digitaliseren, de markt groener te maken, zodat de EU zich verder ontwikkelt en Nederland er uiteindelijk ook iets aan heeft."