radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Deze ethische hackers kunnen met gemak miljoenen zonnepanelen uitschakelen: 'Dan heb je een landelijke black-out'

Deze ethische hackers kunnen met gemak miljoenen zonnepanelen uitschakelen: 'Dan heb je een landelijke black-out'
Ethische hackers kunnen zonnepanelen hacken en uitschakelen
Bron: EenVandaag

Met de energietransitie komen er steeds meer zonnepanelen op onze daken te liggen. Maar hoe makkelijk zijn deze apparaten eigenlijk te hacken? Vrij eenvoudig, leggen ethisch hackers uit. "Het lukt ons om deze apparaten volledig over te nemen."

Zonnepanelen maken een steeds groter deel uit van onze energievoorziening. Goed voor het klimaat, maar hoe goed zijn deze nieuwe energiebronnen beschermd tegen cyberaanvallen van buitenaf? Het is niet ondenkbaar dat landen als Rusland via onze zonnepanelen het energienetwerk aan proberen te vallen.

Hacken

Samen met Wietse Boonstra en Frank Breedijk van het Dutch Institute for Vulnerability Disclosure (DIVD) nemen we de proef op de som. Het DIVD bestaat uit zogenaamde 'ethische hackers' die zoeken naar kwetsbaarheden in de digitale beveiliging van ons stroomnet. En die vinden ze volop. "Als we onderzoek doen naar zonnepanelen, laadpalen of andere slimme apparaten lukt het ons eigenlijk altijd om ze over te nemen", zegt Breedijk.

Wietse en Frank laten via een demonstratie zien hoe makkelijk het is om van buitenaf een apparaat te hacken, over te nemen en zelfs plat te leggen. "Zonnepanelen werken via een omvormer die aangestuurd wordt door een kastje. Dat is een slimme unit, en is dus te hacken. Het paneel zelf hebben we voor deze demonstratie vervangen met een lamp."

Bekijk ook

Miljoenen huishoudens platleggen

Ze ontworpen een speciaal programma om in het besturingssysteem van een zonnepaneel te komen. "We hebben een script gemaakt waarmee we bij de omvormer binnen kunnen komen. Dan gaan binnen een paar seconden de zonnepanelen uit."

En inderdaad: na een paar tellen dooft het licht en is het 'zonnepaneel' van onze proefopstelling uitgeschakeld. Dit gaat nog maar om één zonnepaneel, maar ethische hackers zouden dit 'trucje' met veel meer apparaten kunnen uithalen, legt Breedijk uit. "In theorie kunnen we dit doen met miljoenen huishoudens over de hele wereld. Het gaat om hele grote aantallen."

Black-out

Zo is het dus ook mogelijk om een deel van Nederland of misschien zelfs het hele land plat te leggen, vervolgt Breedijk. "Afhankelijk van de hoeveelheid zonnepanelen die je kunt overnemen en hoe je dat doet kun je zorgen voor een regionale of misschien wel een landelijke stroomstoring. Een black-out."

Volgens cybersecurity-expert Dave Maasland is ons energienetwerk niet goed voorbereid op digitale aanvallen van buitenaf. "Ik denk dat onze digitale infrastructuur zeer kwetsbaar is op dit moment. Dat komt niet door onkunde, maar door de enorme complexiteit waar we mee te maken hebben. Op de schaal waar we het nu over hebben moeten we onze energienetwerken, transportnetwerken, waterorganisaties, allemaal veilig houden. Dat is een hele lastige taak, terwijl we op hetzelfde moment keihard doorgaan met digitaliseren."

Bekijk ook

info

Toezicht

Uit onderzoek in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) blijkt hoe kwetsbaar zonnepanelen zijn voor aanvallen van buiten, en dat goed toezicht om systemen beter te beveiligen ontbreekt. Ethisch hacker Breedijk herkent dit: "Het probleem is dat zonnepanelen eigenlijk worden gezien als een soort radio- en tv-toestellen. Op het gebied van toezicht en beleid gaat er niemand over. Terwijl een kerncentrale bijvoorbeeld wel als vitale infrastructuur wordt gezien. Dat zou bij zonnepanelen ook zo moeten zijn, gezien de omvang hiervan."

De Russen zijn er al

Maasland laat zien dat cyberveiligheid niet gaat om vage toekomstbeelden, maar de keiharde realiteit. Dat blijkt uit de vele filmpjes van Russische hackers die rondgaan op het internet. Op de beelden laten hackers zien wat voor schade ze nu al aan kunnen richten. "Russische hackers hebben bijvoorbeeld een video opgenomen waarbij ze in het controlesysteem zitten van een waterinstallatie in Texas. Je ziet letterlijk dat ze in het systeem zitten en allerlei waardes kunnen aanpassen. Denk bijvoorbeeld aan de hoeveelheid chloor."

Volgens Maasland past dit bij een vorm van 'psychologische oorlogsvoering' vanuit Rusland. "Ze plaatsen dit bewust om burgers angst aan te jagen. Hiermee tonen ze aan: 'we zitten bij jullie binnen'. En hiermee kunnen ze ook onze gezondheid schaden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant