Duitsland mag geen wapens sturen naar Oekraïne. Dat vindt ruim 31 procent van de mensen in Duitsland, blijkt uit recent onderzoek. Toen president Zelensky afgelopen weekend Aken bezocht, was dat voor een grote groep Duitsers een reden om te protesteren.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky was zondag in de Duitse stad om de zogeheten Karlspreis in ontvangst te nemen. Die prijs wordt sinds 1950 uitgereikt aan mensen of organisaties die zich hebben ingezet voor de eenwording van Europa. Dit jaar ging die dus naar Zelensky en het Oekraïense volk. Na de bijeenkomst in Aken bedankte hij Duitsland voor de grote militaire steun aan zijn land.
Vredesdemonstratie in Berlijn
Maar niet iedereen in Duitsland steunt Zelensky's wens voor meer wapens. Ruim 31 procent van de Duitsers denkt dat de wapenleveringen aan Oekraïne te ver gaan, blijkt uit onderzoek onder leden van het opiniepanel van de Duitse publieke omroep, de ARD. 53 procent vindt dat er meer moet worden ingezet op diplomatie.
Dat uit zich op verschillende manieren. Afgelopen februari vond er bijvoorbeeld een grote vredesdemonstratie plaats in Berlijn, mede-georganiseerd door de linkse politicus Sahra Wagenknecht. 13.000 mensen kwamen daar naartoe. Hun boodschap: stuur geen wapens naar Oekraïne, want dan gaat de oorlog nog langer duren.
In Nederland minder verzet
Demonstraties tegen het leveren van wapens aan Oekraïne zijn er minder in andere landen, ook in Nederland.
Niet dat mensen hier geen kritiek hebben op wapenleveringen aan Oekraïne: ruim 35 procent van de leden van het EenVandaag Opiniepanel sprak zich begin dit jaar uit tegen de levering van Leopard-tanks aan Oekraïne. Maar grote demonstraties zoals in Berlijn bleven tot nu toe uit.
Bekijk ook
Geschiedenis speelt een rol
Het verschil tussen Duitsland en Nederland zit hem vooral in de geschiedenis, zegt historicus Hanco Jürgens. Hij is onderzoeker bij het Duitsland Instituut van de Universiteit van Amsterdam.
"In Duitsland drukt het verleden zwaar op het gemoed: twee wereldoorlogen en de Holocaust. Dat heeft ervoor gezorgd dat een grote groep zich radicaal tegen militair geweld uitspreekt. Zeker als die uitgaat vanuit Duitsland", legt hij uit.
Goede banden met Rusland
Daarnaast is het voor de vredesbeweging in Duitsland historisch gezien belangrijk om goede banden met Rusland te onderhouden, vertelt Jürgens. "Een groot deel van de mensen in de beweging denkt: we laten ons niet meeslepen in dat conflict, we gaan terug naar een goede verstandhouding met Rusland. Vrede, welvaart en voorspoed kunnen alleen bereikt worden met vredesonderhandelingen."
Maar volgens hem moeten er, nu er een oorlog in Oekraïne woedt, ook nieuwe lessen worden getrokken. "De vredesbeweging moet met een nieuw verhaal komen, nu er weer oorlog is in Europa. Duitsland moet naar zijn eigen rol kijken: waar staan we in de Europese Unie, waar staan we in dit conflict?"
Duitsland als vredestichter
Het Duitse parlementslid Sevim Dağdelen werkt nauw samen met de linkse politicus Sahra Wagenknecht, die de vredesdemonstratie in Berlijn mede-organiseerde. Zij vindt dat de anti-militaire houding van demonstranten juist wél past bij de actualiteit. "De geschiedenis laat duidelijk zien dat Duitsland de rol van vredestichter moet innemen."
Volgens haar wordt de oorlog in Oekraïne door wapenleveringen alleen maar uitgerekt. "We moeten zorgen dat er onderhandelingen en een wapenrust komen, en niet steeds maar meer wapens sturen. Hierdoor gaan alleen maar meer mensen dood."
Praktijk moeilijker dan theorie
Je kunt wel streven naar onderhandelingen, maar in de praktijk zullen die er niet zo snel komen, denkt Duitsland-expert Jürgens. "Het betekent in de praktijk namelijk dat de Krim en een groot deel van de Donbas bij Rusland blijven." Deze gebieden zijn op dit moment bezet door Rusland.
"Als je gaat onderhandelen, doe je dat op basis van de huidige situatie. Rusland zal geen water bij de wijn doen. Bovendien kunnen ze hun troepen hergroeperen." Hiermee bedoelt Jürgens dat Rusland door vredesonderhandelingen vooral tijd kan winnen, om daarna vervolgens in een sterkere positie door te gaan met de oorlog.
Bekijk ook
Vrees voor Russische inmenging
Vanuit verschillende hoeken is er kritiek op de vredesbeweging in Duitsland, die afgelopen weekend ook demonstreerde in Aken. Zo beweren verschillende media en politici dat de van origine linkse beweging samenwerkt met pro-Russische en extreemrechtse betogers.
En dat gebeurt niet alleen in Duitsland: de Deense publieke omroep (DR) heeft ontdekt dat Rusland actief probeert verdeeldheid in Europa te zaaien over de wapenleveranties aan Oekraïne. Zo stond bij demonstraties in verschillende Europese steden, waaronder in Den Haag, dezelfde Russische man met steeds hetzelfde protestbord. Volgens DR zou bovendien uit documenten van de Russische geheime diensten blijken dat geprobeerd wordt om het beeld te creëren dat de nepprotesten veel bezocht worden.
'Persoonlijk de deur gewezen'
Het linkse parlementslid Dağdelen ontkent echter dat de vredesdemonstraties worden gekaapt door andere groepen. "Het is niet waar dat extreemrechts tijdens de demonstratie in Berlijn aanwezig was", zegt ze over het protest in de Duitse hoofdstad afgelopen februari. "Dit soort groeperingen waren nadrukkelijk niet welkom. Ik heb ze persoonlijk de deur gewezen."
Maar volgens Duitsland-expert Jürgens trekt de vredesbeweging wel degelijk mensen van extreemrechts aan. "Bij vredesdemonstraties zijn ze heel erg bang dat dat soort mensen ertussen lopen. En dat gebeurt ook, hoewel de AfD (een rechts-populistische partij in Duitsland, vergelijkbaar met FVD, red.) zich niet officieel mengt in de vredesbeweging", weet hij.
Afzetten tegen Querfront
Ook activist Christian Walter (35) ziet het steeds vaker gebeuren dat extreemrechts meedoet in vredesdemonstraties. "Helaas denkt een deel van de vredesbeweging dat we een 'querfront', een demonstratie waarbij links en extreemrechts samen optrekken, moeten vormen."
Hij is het daar niet mee eens. "Ik denk dat dit een grote fout is. Op de korte termijn trek je er wellicht meer mensen mee aan, maar op lange termijn schiet je jezelf in de voet." Christian was zondag, samen met ruim vijftig anderen, aanwezig op een betoging van het Aachener Antikriegsbündis, een alliantie tegen oorlog uit Aken. De mensen in deze demonstratie zetten zich bewust af tegen het vormen van een 'querfront', zegt Christian.
'Wapenindustrie heeft hier baat bij'
Volgens hem is er maar één partij die baat heeft bij de oorlog, namelijk de wapenindustrie. "Dit soort bedrijven maken nu heel veel omzet. Dit moet je niet steunen. Het is een zinloze slachting van jonge mensen, die niet voor hun eigen interesses vechten."
Christian denkt dat de oorlog alleen door de mensen in het land zelf kan worden beëindigd. "We horen steeds meer berichten van Russische soldaten die overlopen omdat ze niet meer willen vechten."
'Niet hun oorlog'
Dat is goed nieuws, vindt hij. "Dit is het begin, denk ik. Steeds meer mensen aan beide kanten begrijpen dat dit niet hun oorlog is. Ook in Rusland zelf wordt het verzet met de dag groter."
Christian hoopt dat de ontwikkelingen in Rusland zelf een rol zullen spelen bij het beëindigen van de oorlog. "Er zitten op dit moment zoveel tegenstanders van de oorlog in de gevangenis. Dat gaat een keer fout."
Bekijk ook
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
