Defensiefotograaf Dave heeft PTSS en voelt zich in de steek gelaten door Defensie

Wanneer hij een knal hoort, wordt Dave stil en onderbreekt hij het interview. Secondenlang verkeert hij in een trance, tot hij zichzelf weer wakker weet te schudden. Het moment maakt in één keer duidelijk wat de enorme impact is van PTSS.

Fotograaf Dave maakt jarenlang foto's en video's in oorlogsgebieden waar Nederland actief is. Ook legt hij de eerste 2 weken na de MH17-ramp in Oekraïne beeld voor beeld vast. Wat hij op deze reizen ziet, tekent hem voor het leven: Dave lijdt inmiddels al jaren aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS). In een interview met EenVandaag vertelt hij hierover. Tijdens het interview wordt hij geconfronteerd met een onverwacht geluid in de verte, en dan wordt zichtbaar wat PTSS doet met Dave.

'Geen tijd om na te denken'

In 2008 krijgt Dave de vraag vanuit het communicatiebureau van de Landmacht of hij mee wil op missie als 'combat-fotograaf'. "Ik was bezig met de fotovakschool en begon er vol enthousiasme aan."

Datzelfde jaar nog legt hij de missie in Uruzgan, Afghanistan, vast. "Ik ben daar uiteindelijk twee keer 5 maanden geweest. Er was daar geen tijd om na te denken. Je bent 24/7 bezig met de beelden die je schiet." Dave gaat in de 9 jaar daarna mee op verschillende missies, naar onder andere Somalië, Mali, Oeganda en Turkije. Ook is hij in 2014 bij de eerste 2 weken van de 'recovery' van de MH17 in Oekraïne.

Niet de vogels, maar de kogels fluiten

Zo dicht op de missies van Defensie maakt Dave traumatische dingen mee. "Bij gevechtshandelingen van collega's waar ik bij was, sloegen de kogels soms op 20 centimeter afstand in. Momenten van het overlijden van collega's staan nog op mijn netvlies. Dat zijn momenten geweest waar ik nu nog voor behandeld word."

"Ik zeg tegenwoordig: ik hoor de vogels niet fluiten of zingen, maar ik hoor de vogels letterlijk fluiten." Het geluid doet hem denken aan de kogels die hem op uitzending om de oren vlogen.

Machocultuur

Tijdens missies wordt niet veel gepraat over wat de militairen meemaken, vertelt Dave. "Dat was er niet bij. Echt nadenken over wat ik meemaakte, gebeurde pas toen ik thuiskwam." Het heeft volgens hem te maken met de machocultuur binnen defensie. "Je laat je niet kennen, en dat is op momenten ook noodzakelijk. Maar als het moment er is, moet je wel praten over wat je meemaakt. En dat gebeurt te weinig."

Als Dave in 2010 de eerste klachten krijgt, meldt hij dit. Hij ondergaat een EMDR-sessie: een oogbewegingstherapie om trauma's te verwerken. Daarna wordt hij zonder verdere voorbereiding weer twee keer uitgezonden.

Herbelevingen

Dave werkt door, maar krijgt daarna veel kritiek op zijn werk van collega's. "Dat kaartte ik aan, maar daar is niets mee gedaan. Toen schoot ik verder in mijn PTSS." Hij wordt ook daarna meerdere keren uitgezonden, zonder behandeling.

In 2017 meldt Dave zich bij de militair arts: hij ondergaat veel herbelevingen van wat hij heeft meegemaakt. Hij krijgt geen behandeling, maar komt thuis te zitten. De herbelevingen stapelen zich daar op. Op zoek naar hulp komt hij in Utrecht nog voor een dichte deur te staan. Uiteindelijk wordt hij opgenomen.

Een breder probleem

"Wat ik nu uit ervaring heb gemerkt is dat het vooral om geld en om eigen belangen gaat", zegt Dave. Hij vindt dan ook dat de hulp van Defensie bij PTSS veel beter geregeld zou moeten worden.

Dave denkt namelijk dat hij lang niet de enige is met deze problemen. "Ik hoor dat collega's ook kampen met PTSS. Daar maak ik me zorgen om. Vroeg of laat gaan ze omvallen. Ik ben er heilig van overtuigd dat de zorg beter kan, en beter móet. Ik wil me daarvoor in de toekomst ook inzetten."