“We zullen als leerlingen samen marcheren om voor ons leven te smeken.” Na het bloedbad op een school in Florida gaan in de Verenigde opnieuw stemmen op om het wapengebruik aan banden te leggen. De adolescenten die de schietpartij op de overleefden, hebben een nationale betoging in Washington aangekondigd. Ze eisen strengere wapenwetten.

“Alle mensen die hier vandaag aanwezig zijn, zouden in principe thuis moeten rouwen”, aldus Emma Gonzalez. Ze overleefde de schietpartij in Florida ternauwernood. “Maar we staan hier nu samen omdat we verandering willen. Het enige wat de regering en de president doen, is hun medeleven betuigen. Sinds onze grondleggers het tweede amendement in onze grondwet opgenomen hebben, zijn onze wapens met een duizelingwekkende snelheid verder ontwikkeld. De wapens zijn veranderd, maar onze wetten niet.”

De jonge organisator hoopt dat de schietpartij van woensdag in een school in Parkland een keerpunt wordt in het wapendebat. Zeventien mensen kwamen om toen een 19-jarige schutter in de school het vuur opende. Binnen enkele dagen groeide Gonzalez uit tot het gezicht van de anti-vuurwapencampagne.

Het geweer als symbool van vrijheid

De schietpartij in Florida past in de trend van grote schietpartijen in de afgelopen jaren. Na iedere schietpartij klinkt de roep om de ruime verspreiding van wapens in de Verenigde Staten te beteugelen - meestal tevergeefs. Volgens de website Gun Violence Archive (GVA) zijn er alleen al in 2018 bijna 2.000 doden gevallen door wapengeweld.

Toch is er sinds de schietpartij in Florida een voorzichtige omslag gaande, constateert Amerikadeskundige Jan Postma. “Je ziet heel duidelijk dat ook een jongeren een stem hebben in de nasleep. Ze zeggen: ‘Er moet iets veranderen. Nú.’ Dat was niet het geval bij eerdere shootings: daar bleven de studenten meer op de achtergrond. Nu zij –de overlevenden– zich hoorbaar maken, wordt er op een andere manier naar hen geluisterd.”

Meer wapens, meer veiligheid?

Een wapenverbod of strengere regelgeving is een zeer gevoelig onderwerp binnen de Verenigde Staten. Het recht om een wapen te bezitten is namelijk diep verankerd in de Amerikaanse samenleving: voor veel Amerikanen is het geweer een onaantastbaar symbool van vrijheid. NRC-Handelsblad meldt dat Amerkanen ruwweg de helft van de vuurwapens in de wereld bezitten. Het is niet bekend hoeveel wapens in de VS in omloop zijn, maar schattingen variëren van 256 tot 310 miljoen. Er zijn 323 miljoen Amerikanen.

Postma: “In Europa denken we: minder wapens betekent meer veiligheid. Amerikanen denken juist het tegenovergestelde: hoe meer wapens, hoe meer veiligheid. In de Verenigde Staten gaat bijvoorbeeld nu een discussie op om ook leraren te bewapenen. Zij hadden het bloedbad kunnen voorkomen, menen Amerikanen.”

De invloed van Amerikaanse wapenclubs

Toenmalig president Barack Obama pleitte tijdens zijn ambtstermijn herhaaldelijk voor het screenen van wapenbezitters. Ook wilde hij meer agenten om de aanvragen voor wapenbezit te controleren. Maar het bleken tervergeefse pogingen.

Vooral wapenclubs hebben forse invloed op de wapenwetgeving. De National Rifle Association (NRA) heeft zich ontpopt tot een van de sterkste en rijkste lobbyclubs van de Verenigde Staten. Het voornaamste doel: het tegenhouden van álle wetgeving rondom wapenbezit. Met circa vier miljoen leden hebben zij een enorme politieke invloed: de wapenlobby sponsort de politieke campagnes van een groot deel van de Congresleden in Washington. Daarom is er weinig hoop dat de wapenwetgeving tot een substantiële verandering komt. 

Bescherming versus veiligheid

In Australië deden ze in 1996 geleden wat in de Amerika maar niet wil lukken: strengere wapenwetten invoeren. In de achttien jaar daarvoor waren er dertien massamoorden geweest, daarna geen één. Ook het aantal doden en zelfmoorden door kogels ging omlaag, blijkt uit een studie. De wet ging van kracht nadat de 28-jarige Martin Bryant in het stadje Port Arthur op Tasmanië met semi-automatische gevechtswapens 35 mensen doodschoot.

Honderden mensen betoogden zaterdag voor strengere wetten die ook de aankoop van wapens in de Verenigde Staten moeten bemoeilijken. Ook uitten de demonstranten kritiek op politici die in hun ogen meer belang hechten aan de vrijheid van verspreiding van wapens dan de bescherming van kinderen.

Op een wapenbeurs die dit weekeinde plaatsvond in Dade County, niet ver van de plaats van het bloedbad, hadden bezoekers een andere mening. Volgens de meesten zijn hun rechten beschermd door de Amerikaanse grondwet en zullen nieuwe wetten er niet toe leiden dat een bloedbad zoals op de school voorkomen kan worden.

Het eeuwige twistpunt in Amerika

Het schouwspel is een tastbaar voorbeeld van het eeuwige twistpunt in de Amerikaanse en internationale politiek. Met iedere grote schietpartij of ongeluk door wapenbezit laait de discussie opnieuw op. “Tot nu toe heeft niemand de cyclus kunnen doorbreken”, besluit Postma. “Er is altijd wel een groep van harde kern supporters voor wapens om dat te behouden. Jongeren brengen na de schietpartij een nieuw elan. Maar of dat sterk genoeg is om het Congres te beïnvloeden? Dat moet blijken.”

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.