radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

De zorg is een grote vervuiler, maar daar komt verandering in: 'Er is een groene golf gaande'

De zorg is een grote vervuiler, maar daar komt verandering in: 'Er is een groene golf gaande'
Huisarts in opleiding Evelyn Brakema
Bron: EenVandaag

Onze zorgsector is verantwoordelijk voor zo'n 7 procent van de landelijke CO2-uitstoot. Het besef daarvan dringt steeds meer door: "Vanwege de impact die we hebben als zorg, maken we ook mensen ziek."

Het moet echt anders, zo is de overtuiging van huisarts in opleiding Evelyn Brakema. "De zorg moet verduurzamen. Terwijl ik op mijn spreekuur mijn best doe om mensen beter te maken, lever ik via de achterdeur dus ook een bijdrage aan ziekte."

Belasting van het milieu

De grote voetafdruk van de Nederlandse gezondheidszorg komt door een heel palet dat de uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt. Denk aan de milieubelasting van medicatie, maar ook het energiegebruik in gebouwen.

Daar komt de enorme afvalberg als gevolg van wegwerpartikelen nog eens bij, zoals handschoenen, jassen en instrumenten die na eenmalig gebruik worden weggegooid. Om het nog niet te hebben over alle reisbewegingen die patiënten, bezoekers en medewerkers van de zorg maken.

'We kunnen grote klappen maken'

Evelyn Brakema is voorzitter van de Groene Zorg Alliantie, een club die de zorgsector ondersteunt in de transitie naar duurzaamheid. "Wij willen niet meer op zo'n vervuilende manier mensen beter maken. We willen dat op een groene manier gaan doen." En daarmee komt de vergroening van de zorg nu echt op gang.

"Ik denk dat je een paar grote klappen kan maken net als in andere sectoren: overgaan op groene stroom, veel minder vervoersbewegingen maken en inzetten op teleconsulten. En qua voeding kunnen we in grote ziekenhuizen meer plantaardig gaan cateren."

Bekijk ook

Groene golf

Het bewustzijn in de zorg dat het duurzamer moet, begint te groeien. Zo is er een Green Deal Duurzame Zorg afgesloten door de Rijksoverheid en allerlei brancheorganisaties, waarin concrete doelen worden gesteld. Ook begint het zorgpersoneel zich te roeren, ziet Brakema.

"We komen van ver, maar nu merk je dat er een grote groene golf ontstaat en dat er steeds meer artsen, verpleegkundigen en fysiotherapeuten hiermee bezig zijn."

Volle breedte

De Groene Zorg Alliantie begon drie jaar geleden met 15 green teams die met duurzaamheid bezig waren. "Je had de groene huisartsen en de groene urologen, nu zijn het er meer dan 200. Dus we zItten nu echt in de volle breedte van de zorg." De groene golf in de zorgsector is nu echt van start gegaan.

"Iedereen is op z'n eigen veld aan het vergroenen en samen bundelen we de krachten, zodat we snel informatie kunnen uitwisselen. We willen één stem naar buiten brengen: 'Klimaatbeleid is gezondheidsbeleid'."

De zorg is een grote vervuiler, maar daar komt verandering in

Energieverbruik

Het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam zet ook in op duurzaamheid. "Wij hebben kritisch naar ons energieverbruik gekeken en daarom nieuwe motoren in luchtbehandelingskasten geïnstalleerd die 25 procent minder energie gebruiken en dus ook minder CO2 uitstoten", vertelt programmamanager duurzaamheid Monique Kortekaas. "

"Ook kopen we onze energie groen in en doen we meer met zorg op afstand, zodat patiënten minder naar het ziekenhuis hoeven te komen." Het ziekenhuis zamelt allerlei afval in dat ze wordt gerecycled. "Op de operatiekamers verzamelen we papier, plastic en restafval. En ook de staplers, waarmee nietjes worden gezet in mensenvlees gaan naar een recyclebedrijf."

Narcosemiddel

Ook de operatiekamers in het Maasstad Ziekenhuis zijn al een stuk duurzamer dan eerder, omdat ze daar zijn overgestapt op een andere manier van narcose. Anesthesioloog Nieke Oversier is voorzitter van de werkgroep De Groene OK en vertelt waarom: "Wat er tot voorheen gebeurde, is dat het narcosemiddel, op het moment dat de patiënt het uitademde, in de atmosfeer kwam en bleef."

"Dan komt dat gas dus in de omgeving en dat is schadelijk, want het is een sterk broeikasgas dat bijdraagt aan de opwarming van de aarde." Er werd een oplossing bedacht: toedienen gaat nu meestal via een infuus, zodat het middel niet kan ontsnappen naar de omgeving. Toch kan het

Bekijk ook

Onderwijs voor huisartsen

Sinds deze maand is duurzaamheid opgenomen in het onderwijs dat aankomende huisartsen krijgen, vertelt Evelyn Brakema trots. Door bijvoorbeeld niet te behandelen of anders voor te schrijven, zijn ook stappen te maken.

In het geval van astma geldt dat een arts verschillende puffers kan voorschrijven: de een stoot broeikasgassen uit, de ander niet. En de huisarts kan zelf instrumenten steriliseren, zoals een hechtset of de aloude eendenbek. En dan hoeft de plastic eendenbek niet gebruikt te worden.

'Verduurzamen kan lang duren'

Hoe lang het duurt voor er echt flinke stappen zijn gezet, blijft een lastige, geeft Brakema toe. "De zorg is een heel complex systeem. Op heel veel punten heb je leveranciers nodig, de verzekeraars, de bestuurders. Dat maakt het log."

"Je moet iedere keer met iedereen om de tafel gaan zitten. Er zijn Europese regels en en er spelen verschillende belangen. Dus verduurzamen kan soms lang duren."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Boerderij van Alie werd 24 jaar geleden getroffen door mond-en-klauwzeer: 'Moet er niet aan denken dat mijn kinderen het weer meemaken'

Boerderij van Alie werd 24 jaar geleden getroffen door mond-en-klauwzeer: 'Moet er niet aan denken dat mijn kinderen het weer meemaken'
Foto van overleden vee van Alie en haar man in 2001
Bron: eigen beeld

Oud-veehouder Alie Spronk uit Oldebroek beleeft opnieuw de pijn die mond-en-klauwzeer (MKZ) in 2001 veroorzaakte. Nu het ziekmakende virus is vastgesteld in Duitsland, komen de herinneringen boven. "Ik werd direct emotioneel toen ik las over de uitbraak."

In 2001 stortte de wereld van Alie en haar man uit Oosterwolde in. "We hadden zelf geen MKZ op de boerderij, maar onze buren wel."

Alle 100 dieren geruimd

Omdat hun boerderij binnen de door het Rijk vastgestelde 2-kilometerzone viel, werd al het vee geruimd. Het ging om 100 dieren. "We konden opnieuw beginnen", herinnert de oud-boerin zich. "Toen we het nieuws kregen dat we moesten ruimen, kon mijn man de koeien niet meer melken. Het lukte hem niet om het op te brengen om dat nog een dag te doen, met in het achterhoofd dat ze daarna naar de slacht zouden moeten."

De impact op het gezin was dus enorm, vertelt Alie. "Onze jongste was nog maar 8 jaar oud en moest naar een maatschappelijk werker om het een plekje te geven. Mijn man kreeg hartproblemen. Het heeft er echt flink ingehakt." Voor boeren als Alie is MKZ niet zomaar een virus. Het is een herinnering aan een tijd van verlies en onzekerheid.

'Liever nu te streng'

24 jaar later is de boerderij in handen van hun zoon. Maar Alie en haar man zijn nog altijd erg betrokken. "Mijn man is elke dag op het bedrijf."

Ze hoopt dat er snel en adequaat gehandeld wordt, nu bekend is geworden dat er kalveren vanuit de Duitse regio waar onlangs drie waterbuffels aan MKZ overleden, naar Nederland zijn vervoerd. "Liever dat we nu te streng handelen dan dat we grotere problemen krijgen. We weten uit ervaring dat het snel kan gaan."

info

Wat is mond-en-klauwzeer?

MKZ is een zeer besmettelijke virusziekte die evenhoevige dieren, zoals koeien, schapen en varkens, treft. Voor volwassen dieren is het vaak niet dodelijk, maar jonge dieren kunnen er wel aan overlijden. De ziekte heeft geen gevolgen voor mensen, al kunnen wij het virus wel overdragen.

'Ik bid dat het overwaait'

Sinds de nieuwe uitbraak in Duitsland nemen boeren zo weinig mogelijk risico. De overheid heeft een transportverbod voor kalveren ingesteld en bezoekers zijn slechts beperkt welkom bij bedrijven waar vee staat. Landbouworganisaties roepen veehouders op tot strikte hygiënemaatregelen en waakzaamheid.

Oud-boerin Alie vindt de huidige maatregelen hoopgevend. "Kalveren worden niet meer opgehaald en dat is goed. Niet slepen met dieren, dat is de enige manier om dit te voorkomen. Iedereen moet zich eraan houden. Ik bid en hoop dat het overwaait."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nieuwe staatssecretaris Sandra Palmen wil toeslagenschandaal over 2 jaar hebben opgelost: 'Grootste schandaal uit onze geschiedenis'

Nieuwe staatssecretaris Sandra Palmen wil toeslagenschandaal over 2 jaar hebben opgelost: 'Grootste schandaal uit onze geschiedenis'
Staatssecretaris Herstel en Toeslagen Sandra Palmen
Bron: EenVandaag

Als topambtenaar speelde Sandra Palmen een belangrijke rol in het blootleggen van het toeslagenschandaal. Nu leidt ze als staatssecretaris de hersteloperatie voor gedupeerden. Over 2 jaar moet het opgelost zijn, zegt een zichtbaar geëmotioneerde Palmen.

Al 5 jaar wordt er gewerkt aan het herstellen van alles wat niet goed is gegaan in het kinderopvangtoeslagschandaal. Tienduizenden ouders wachten nog op volledige compensatie. "Per 2027 willen we de operatie vlot getrokken hebben", zegt Sandra Palmen, die sinds vorige maand staatssecretaris Herstel en Toeslagen is.

'Onrecht heeft mij diep geraakt'

"Ik heb aan het begin gestaan om het onrecht te signaleren en dat onrecht heeft mij diep geraakt. En voor die mensen sta ik hier." De staatssecretaris zegt, zichtbaar geëmotioneerd, in haar werk altijd een specifieke ouder voor ogen te hebben.

Zo vertelt ze over een van de gedupeerden: "Bij alles wat ik doe, zie ik haar voor me. Haar man heeft het grootste offer gemaakt om haar gezin en haar kinderen verder te helpen. Dat was in de tijd voordat de compensatieregelingen van start gingen. Haar man had een levensverzekering en hij heeft uiteindelijk ervoor gezorgd dat de levensverzekering tot uitkering kwam."

'Grootste schandaal sinds de oorlog'

"Ik kan dat nooit meer terugdraaien. Niemand kan dat ooit meer terugdraaien, hoe graag we dat ook zouden willen," gaat Palmen verder.

"Het is niet voor niets het grootste schandaal uit onze geschiedenis sinds de Tweede Wereldoorlog."

Bekijk ook

'Memo Palmen'

Palmen verwierf landelijke bekendheid door het memo-Palmen. In 2017 werkte ze als jurist voor de Belastingdienst en in die functie kreeg ze de vraag te onderzoeken hoe het nu zat met kinderopvangtoeslag.

Ze concludeerde in dit interne memo dat de Dienst fouten maakte die ten koste gingen van de ouders. Het memo belandde in een la.

Complexe zaak

Als staatssecretaris staat Palmen nu zélf aan het roer, en is het haar taak om het probleem op te lossen.

Ze vindt dat het herstel te lang duurt. Maar, benadrukt ook dat de zaak 'heel erg lastig en complex' is. "Toen de hersteloperatie van start ging, hadden we het beeld dat er een twee, drietal duizend gedupeerden zouden zijn. Inmiddels hebben ze zich zo rond de 70.000 mensen aangemeld."

Bekijk ook

Zeker 40.000 gedupeerden

Van die 70.000 zijn er volgens Palmen zo'n 40.000 'aangemerkt' als gedupeerd. "Dus je ziet al dat het een enorm proces is geweest om tot deze conclusie te komen."

"Er is al veel gedaan, maar we zijn er natuurlijk nog niet. En met name de bezwaren, de dossiers en die aanvullende schaderoutes, dat zijn nu de problemen waarop het is vastgelopen."

Commissie Van Dam

Om de schade alsnog zo snel mogelijk af te handelen is vorig jaar, opnieuw, een 'spoedadviescommissie' ingesteld. De commissie, commissie Van Dam, onderzoekt wat de beste manier is om de resterende schadegevallen zo snel mogelijk af te handelen.

Het advies wordt later deze maand verwacht. De staatssecretaris zegt dat advies af te wachten voordat ze haar verdere plannen bekendmaakt.

Bekijk ook

Versnellen en 'verslimmen'

Volgens oud-SP-Kamerlid Renske Leijten, die het schandaal mede met NSC-fractievoorzitter Pieter Omtzigt boven tafel kreeg, kan de afhandeling veel sneller. Begin dit jaar schreef ze op X dat de affaire voor de zomer kan worden afgehandeld.

"Ik denk dat dat uitermate ambitieus is", reageert Palmen. Ze geeft aan graag in gesprek met Leijten te willen gaan. "Ik sta sowieso open voor alle suggesties als het gaat om het versnellen en 'verslimmen'."

'Ouders centraal stellen'

Nu er al 5 jaar aan het herstel wordt gewerkt, overheerst bij veel ouders nog altijd het gevoel dat de overheid hen in de steek laat. "Dat is verschrikkelijk, echt verschrikkelijk," reageert Palmen.

"U kunt in ieder geval op mij rekenen dat ik de ouders centraal stel en dat mensen een overheid gaan ervaren die naast hen staat en niet tegenover hen", zegt de staatssecretaris tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant