De zonvakantie en de gevolgen van klimaatverandering: 'Hitte is absoluut een risico'

Zuid-Europa blijft de eerste keus van de Nederlandse vakantieganger, ondanks dat veel landen kampen met extreme hitte, droogte en bosbranden. Voor de reisbranche wint de vraag het van de risico's. "De vakantie is bijna een soort levensbehoefte geworden."

De zomers in Zuid-Europa worden steeds heter, en het ene warmterecord na het andere sneuvelt. Dat heeft consequenties voor de manier waarop we vakantie vieren. "Hitte is absoluut een risico als je op reist gaat", zegt toerisme-onderzoeker Harald Buijtendijk. "Zo heeft de hete zomer van 2022 aan zo'n 60.000 mensen in Europa het leven gekost, met name in de populaire vakantielanden aan de Middellandse Zee."

'Warm is niet per se prettig'

Als je in Noordwest-Europa opgroeit, word je met de paplepel ingegoten dat je pas écht vakantie viert als het 'lekker weer' is, stelt Buitendijk, die als onderzoeker verbonden is aan de Breda University of Applied Sciences. "Maar we moeten leren dat warm weer niet per definitie prettig weer is, zeker niet als het zo heet is dat de temperatuur gevaarlijk wordt voor de gezondheid."

Het beeld van de heerlijke warme zonvakanties wordt mede door de marketing van de reisindustrie in stand gehouden, denkt de onderzoeker. "Dat hitte gevaarlijk kan zijn, vooral voor kwetsbare groepen zoals senioren en kleine kinderen, daar hoor je de branche niet over."

Eigen verantwoordelijkheid

Directeur Arjan Kers van touroperator TUI Nederland wijst op de eigen verantwoordelijkheid van vakantiegangers: "Nederlandse reizigers zijn ervaren en weten dat temperaturen in Zuid-Europa in de zomer flink kunnen stijgen. Mensen kunnen zichzelf informeren over de weersomstandigheden en hun keuzes daarop baseren."

De reisbranche ziet ook dit jaar weer veel vraag naar zuidelijke vakantielanden. "Een tijdlang dachten we dat er een verandering in gedrag zou komen door de hitte van eerdere jaren. Maar we merken dat mensen weer massaal de favoriete zonbestemmingen boeken", zegt Kers. "Ik denk dat Nederlanders er gewoon aan toe zijn na maanden met veel regen en grijs weer. Het is bijna een soort levensbehoefte geworden."

Annuleringsverzekering voor hitte?

Wie is er verantwoordelijk voor veilige en verantwoorde vakanties in tijden van klimaatverandering? Reisbureaus wijzen naar de consument, maar Buijtendijk vindt dat niet terecht. "Reisorganisaties kiezen welke bestemmingen ze aanbieden en doen aan pro-actieve marketing voor goedkope vliegreizen naar zuidelijke landen. Zíj moeten alternatieven aanbieden en de juiste informatie verstrekken over de risico's van hitte."

De onderzoeker vindt ook dat touroperators annuleringsverzekeringen voor hitte moeten gaan aanbieden. "De reisbranche is een door aanbod gedreven industrie, die op volume gebaseerde verdienmodellen heeft. Bedrijven kiezen ervoor om hittegevoelige bestemmingen aan te bieden, vaak met behulp van luchtvaart. Het is niet duurzaam en het is ook niet gezond."

Op vakantie naar het Noorden

Uiteindelijk zal ook de reisbranche het klimaatprobleem onder ogen moeten zien, denkt Buijtendijk. "Op den duur zet het hun eigen verdienmodel onder druk", legt hij uit. "Als je kijkt naar de toename van extreme hittedagen als gevolg van klimaatverandering, dan is dat is voor de zuidelijke reisbestemmingen echt een probleem."

Directeur Kers zegt dat TUI wel nadenkt over duurzaamheid en extreme hitte op bepaalde bestemmingen. "We proberen ook ons productportfolio te verbreden en mobiliteitsvormen te verduurzamen. Mensen zullen altijd op vakantie willen, en wij moeten daar als sector op inspelen." Hij ziet ook een voorzichtige trend naar meer Noordelijke plekken: "Scandinavië, Ierland en Schotland worden steeds populairder in de zomer. Het zijn aantrekkelijke landen voor mensen die de hitte willen mijden."

'Toerisme niet hetzelfde als vliegvakantie'

Buijtendijk is vooralsnog niet onder de indruk. "De reisbranche moet veel meer doen dan nu gebeurt", vindt hij. "Als de reisindustrie voor zichzelf een toekomst wil hebben, dan moeten ze hun luchtvaartafhankelijkheid sterk verminderen. Het aantal passagierskilometers met het vliegtuig moet in absolute aantallen omlaag. Toerisme is níet hetzelfde als een vliegvakantie."

En ook de vakantiegangers moeten aan de bak, denkt de toerisme-onderzoeker. "Wees je bewust van de risico's. Denk goed na als er kans is op extreme hitte op je bestemming. Er zijn voldoende alternatieven om op vakantie te gaan zonder gezondheidsrisico's", zegt hij tot slot.