"Mijn hele leven heb ik mijn land gediend. En opeens moest ik vluchten als een verrader." Volgens ex-kolonel Halis Tunc moet de NAVO zich zorgen maken over de groeiende kloof tussen Turkije en het Westen. "Wie nu nog met de NAVO samenwerkt is verdacht."
Hij was marine-attaché op de Griekse Ambassade, en daar hoorde Halis Tunc via de televisie dat hij door de regering werd beschouwd als 'verrader en terrorist'. Tientallen voormalig klasgenoten en collega-officieren zag hij gearresteerd worden, en hij besloot niet meer terug te gaan naar zijn land. Hij vroeg asiel aan in Nederland: het was de moeilijkste beslissing van zijn leven.
Verdwenen na coup
Voormalig kolonel Halis Tunc was ooit een rijzende ster in de Turkse Marine. Hij zou inmiddels bevelhebber geweest zijn, als zijn carrière niet abrupt was afgebroken na de mislukte militaire coup in Turkije. Na die staatsgreep, in de nacht van 15 juli 2016, veranderde alles.
'Een geschenk uit de hemel', noemde de Turkse president Erdogan die militaire coup. Waarom? Het was het ideale excuus om een van tevoren zorgvuldig bedachte zuivering door te voeren, denkt Tunc. "2 dagen na de coup kwam de minister van Buitenlandse Zaken al met cijfers: 80 procent van de officieren zou erbij betrokken zijn. Hoe kon hij dat weten, 2 dagen na de coup?"
De ruggengraat is weg
3 jaar later zijn de Turkse strijdkrachten zijn voor Tunc onherkenbaar veranderd. "Bijna iedereen die pro-westers was, hoogopgeleid of bij de NAVO heeft gewerkt, is verdwenen", vertelt Tunc. "Ook wie nu nog met de NAVO samenwerkt of zelfs goed Engels spreekt is verdacht." Volgens Tunc moet de NAVO zich zorgen maken over de groeiende kloof tussen wat ooit 'zijn' leger was, en het Westen.
95 procent van de stafofficieren, die de ruggengraat en de hersenen van de strijdkrachten vormden, zijn weg. Zij waren apolitieke professionele militairen die stonden voor een seculiere Turkse Staat naar West-Europees model zoals de stichter van Turkije, Ataturk die voor ogen had. Zij zijn in razend tempo vervangen door een nieuwe lichting officieren die niet geselecteerd zijn op kwaliteit en ervaring, maar op politieke loyaliteit.
Pro-Rusland en Iran
Tunc en ook andere ex-officieren - die anoniem willen blijven - maken zich grote zorgen over kwaliteit en de betrouwbaarheid van de Turkse strijdkrachten. Volgens hen is de 'zuivering' na de coup niet alleen een aderlating in kwaliteit, maar ook een radicale ommekeer binnen de strijdkrachten.
Militairen die openlijk verbonden waren met religieuze groeperingen werden vroeger uit het leger geweerd. Nu is het andersom: promotie is alleen voorbehouden aan militairen die gelieerd zijn aan de Islamistische AK-partij van Erdogan of aan ultranationalistische partijen. Die zijn openlijk pro-Russisch en pro-Iraans. Veel nieuwe officieren zijn ultranationalisten, ze willen uit de NAVO.
Mijn hele leven heb ik mijn land gediend. En opeens moest ik vluchten als een verrader.
Allemaal terroristen en verraders?
Net als veel andere militairen die zijn 'weggezuiverd', gelooft Tunc dat het draaiboek voor de zuivering van de strijdkrachten een zorgvuldig voorbereide operatie was. "Van de cadetten van de Militaire Academies voor de luchtmacht de Marine en het leger, zo'n 15000 studenten in totaal, allemaal jongens van 17/18 jaar, is 100 procent 'weggezuiverd'. 257 cadetten van de luchtmacht academie zijn gearresteerd terwijl ze op een trainingskamp waren. Hun telefoons hadden ze ingeleverd dus ze wisten niets van de coup, maar kregen wel levenslang. Zij waren de toekomst van ons leger. Moeten we nu echt geloven dat dat allemaal terroristen en verraders waren?"
Tunc zegt dat hij kan bewijzen dat hij volledig onschuldig is. "Ik wilde teruggaan en een rechtszaak aanspannen om mijn onschuld te bewijzen, ik heb altijd mijn orders uitgevoerd, nooit enig verraad gepleegd. Mijn hele leven heb ik mijn land gediend. En opeens moest ik vluchten als een verrader." Er ligt nog geen aanklacht tegen hem. Toch lijkt een meerderheid van het Turkse publiek de versie van Erdogan te geloven.
Geen kritiek, geen waarheid
"De Turken leven momenteel in een parallel universum", legt Tunc uit. "90 procent van de media zijn van handlangers van Erdogan. Alle kritische journalisten, onderwijzers en rechters zijn gearresteerd, ontslagen of geïntimideerd. Ze durven de waarheid niet te zeggen of ze weten de waarheid niet."
"De mensen weten niet wat ze moeten geloven. Zelfs niet als ze in Nederland leven. Dat is ook de reden dat ik mij vanuit hier uitspreek, ook al weet ik dat dit voor mij en voor mijn familie een risico oplevert."
Niet uit de NAVO
Het laatste wat de NAVO volgens Tunc moeten doen is Turkije uit de NAVO gooien. "De NAVO is juist de levenslijn met iedereen die in Turkije de rechtstaat, de democratie en mensenrechten een warm hart toedragen. Dat is het Turkije dat ik 25 jaar van mijn leven heb gediend, en waar ik nog steeds mijn leven voor zou geven."
"Omdat ik mijn kinderen, de volgende generaties een leven in vrijheid en waardigheid gun." Die waarden zijn volgens Tunc ook de kernwaarden de NAVO. De NAVO zou Erdogan onder druk moeten zetten om die na te leven. En niet alles accepteren omdat ze Turkije als strategisch partner niet kunnen missen.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.