Een VVD-motie met flinke extra investeringen in onderwijs, politie en wonen kreeg gisteren grote steun. Of dit de formatie vlot trekt, is de vraag. "Dat er blijkbaar wat te halen valt, is tegelijk het probleem", zegt politiek commentator Joost Vullings.

Een salarisverhoging voor de medewerkers in de zorg, extra geld voor onderwijspersoneel, de politie en boa's, voor defensie en een compensatie voor de hoge energieprijzen: het toont volgens Joost Vullings aan dat PvdA en GroenLinks een signaal aan VVD en CDA willen afgeven: dit is wat een minderheidskabinet je gaat kosten. "Ze hebben er alles aan gedaan om de prijs op te drijven."

Prijs opdrijven

De concessies van de VVD plaveien bepaald niet de weg naar een minderheidskabinet van VVD, CDA en D66, analyseert Joost Vullings. "Politiek gezien hebben PvdA en GroenLinks, gesteund door D66, er alles aan gedaan om de prijs op te drijven, om te laten zien aan demissionair premier Rutte dat een minderheidskabinet eigenlijk een slecht idee is."

"Het gaat je klauwen met geld kosten en we gaan nog dingen tegenhouden ook als het moet", is volgens Vullings de boodschap. "Om te laten zien wat de gevolgen zijn. 'Als je daarvoor kiest, dan krijg je dit', is het signaal dat ze op links willen geven. Dat zij altijd op zoek gaan om hun idealen te verwezenlijken."

'Oppositie zal hard zijn'

Het was wat Vullings betreft dan ook niet voor niets dat Jesse Klaver gisteravond in het debat een harde slotnoot had. "Als hier het idee zou zijn dat een rechts minderheidskabinet op een milde reactie van GroenLinks zou kunnen rekenen, dan komen jullie bedrogen uit. Onze oppositie zal stevig, zal hard zijn", zo sprak de fractievoorzitter van GroenLinks waarschuwend.

"Kortom, je gaat een hoge prijs betalen aan links als er een minderheidskabinet komt", ziet Vullings. "En reken niet op een makkelijke samenwerking."

Niet over rechts

De rechtse partijen, zoals JA21, de Groep Van Haga en de SGP, zien een minderheidskabinet wel zitten, denkt Vullings. "Die denken ook: we kunnen wat binnenhalen."

Maar op een aantal andere terreinen heeft de VVD van Mark Rutte de steun van links toch hard nodig. Zo wordt er bijna 7 miljard extra voor klimaatbeleid uitgetrokken. "En dat gaan die rechtse partijen Rutte niet geven", zegt Vullings. "Het idee van: we laten links links liggen en we gaan over rechts, dan kom je toch klem te zitten op het gebied van ontzettend belangrijke beleidsterreinen als stikstof en klimaat."

Bloedbad

De ChristenUnie biedt nog wel een mogelijkheid voor zo'n minderheidskabinet, maar dan duikt er weer een volgend probleem op. "Dat levert geen meerderheid op in de Eerste Kamer", legt Vullings uit.

"In de Tweede Kamer zou je het nog kunnen redden omdat de ChristenUnie meestemt, maar in de Eerste Kamer wordt dat een bloedbad", vreest hij.

Geen 'appeltje-eitje'

"De conclusie van dit debat is dat het de formatie niet heeft gehinderd, maar ook niet echt heeft geholpen. Hooguit kun je zeggen dat die 2 miljard uit de motie-Hermans de sfeer heeft verbeterd", vertelt Vullings.

"De politiek heeft laten zien dat ze kunnen samenwerken op de inhoud, maar niemand in Den Haag ging vannacht naar huis met het gevoel: dit is een cruciale stap om de formatie op gang te brengen. Informateur Johan Remkes kan kortom maandag gewoon weer vol aan de bak. Het is geen appeltje-eitje."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."