De ramp die bijna niemand kent: na de Tweede Wereldoorlog stierven ruim 1000 bevrijders in Nederland

Op 4 mei herdenken we slachtoffers die vielen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar waar we te weinig bij stilstaan, zegt historicus Joël Stoppels, is dat er in de maanden na de oorlog ongeveer duizend geallieerden op Nederlandse bodem overleden.

Stoppels is deskundige Tweede Wereldoorlog en deed onderzoek naar operaties van geallieerden in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Volgens hem vond vlak na de bevrijding van ons land een drama plaats dat maar weinig mensen kennen.

Suïcide, ziekte en verdrinking

Namelijk dat ongeveer duizend geallieerden, onder andere uit Canada, vlak na de bevrijding in Nederland overleden. Onder andere als gevolg van suïcide, ziekte, verdrinking en verkeersongelukken.

Onderzoekers Jan Braakman en Henk Vincent van de researchcommissie Canadese Begraafplaats Holten, waar tweehonderd 'vergeten' bevrijders liggen, kwamen tot deze ontdekking tijdens het optekenen van de verhalen van de soldaten.

Logistieke operatie

Na de bevrijding konden tienduizenden Canadese militairen niet direct terugkeren naar hun thuisland. Zij moesten een half jaar wachten.

"Alle geallieerden in Nederland, België en Duitsland moesten terug naar Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en Canada. Daarvoor waren ontzettend veel schepen nodig, het was een enorme logistieke operatie om hen terug te brengen", zegt Stoppels. De laatsten vertrokken pas in februari 1946.

Zelfmoord

"In de tussentijd bleven de Canadezen in Nederland en moesten ze worden beziggehouden. Velen hadden traumatische ervaringen. Om ongelukken en zelfmoord te voorkomen en het moreel hoog te houden, werden er activiteiten georganiseerd", vertelt de historicus.

Zo bezochten ze Amsterdam, namen ze deel aan sportdagen, zwem- en danswedstrijden. Maar nazorg gericht op de trauma's die de soldaten opliepen tijdens zware gevechten in Europa was er niet. De verwerking liep daardoor moeizaam.

Bron: EenVandaag

Geen aandacht voor PTSS

"Ze konden hun verhaal niet kwijt. In die tijd was het begrip posttraumatische stressstoornis (PTSS) niet bekend, althans men wilde er geen aandacht aan geven. Als je dat wel deed was je een slappeling, de meesten kozen er daarom voor er niet over te praten", zegt onderzoeker Henk Vincent.

Veel soldaten correspondeerden tijdens en na de oorlog met hun geliefden per post. "Als er post kwam, dan sprongen de mannen vol blijdschap op, omdat de brieven hen toch een beetje houvast gaven, zelfs in hun verschrikkelijke condities. Maar na de oorlog zag de terugkeer naar huis er uitzichtloos uit", zegt Stoppels.

Dear John Letter

Velen kregen op een gegeven moment een zogenoemde 'Dear John Letter' van hun vrouw, vertelt de historicus.

"Daarin werd aangekondigd dat ze een ander had, of de relatie wilde beëindigen. Verschrikkelijk moet dat zijn geweest. Ze konden ook niets, want de afstand was heel groot. Voor velen was zo'n brief de druppel, een trigger. Tientallen Canadese soldaten pleegden zelfmoord."

Vergeten bevrijders

Stoppels noemt het "heel tragisch", wat er met de duizend buitenlandse bevrijders is gebeurd. "Ze hadden net een zware oorlog overleefd, maar kwamen in de periode erna om", zegt de historicus.

"Tientallen overleden na zelfmoord, anderen tijdens het opruimen van munitie of hun eerder opgelopen verwondingen. Ook was er een aantal die het niet overleefde door roekeloos gedrag zoals een ongeluk in het verkeer of het nuttigen van veel alcohol, waarna ze dronken zwommen en verdronken. Het gaat hier om een grote groep vergeten bevrijders."

Helden

Volgens Henk Vincent en Joël Stoppels verdienen de overleden bevrijders dezelfde aandacht als de militairen die omkwamen tijdens de oorlog en moeten we ook hen herdenken. Stoppels: "Er wordt weleens gezegd: 'Een militair die zelfmoord pleegt, is geen held', maar ik vind dat deze soldaten wel helden zijn. Ze hebben verschrikkelijke dingen meegemaakt en namen deel aan onze bevrijding."

"Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om hen te herdenken", zegt hij. "We moeten hun verhalen publiceren en ons bewust zijn van wat zij hebben meegemaakt."