Je herkent het vast: je mobiele telefoon moet dringend opgeladen worden, maar geen vrij stopcontact te vinden. We hebben meer en meer elektrische apparaten in huis, te veel voor ons elektriciteitsnet. D66 komt nu met een plan om daar wat aan te doen.

De wasmachine, de koelkast, het strijkijzer, maar ook de warmtepomp, de smart speaker en de wifi-versterkers. Onze huizen barsten van de elektrische apparaten. Die gebruiken allemaal stroom. Veel meer dan waar ons elektriciteitsnet op gebouwd is. En om het nog ingewikkelder te maken, wordt ook op steeds meer plekken energie opgewekt, bijvoorbeeld met zonnepanelen, die terug het net op moet.

De thuisbatterij

Problemen die erdoor ontstaan zijn dat vraag en aanbod niet matchen. Stroom gaat het net op op momenten dat het niet nodig is en op andere momenten is er meer stroom nodig dan van het net kan komen. Overbelasting is een serieuze dreiging. Er wordt al jaren aandacht voor gevraagd, elektriciteit is niet voor niets een primaire levensbehoefte. Uitbreiding van het elektriciteitsnet is een van de oplossingen, maar er zijn er meer. Zo gelooft D66 onder meer in de thuisbatterij.

Bernard Nagtzaam heeft zo'n thuisbatterij in zijn huis. Hij kocht de woning in 2012 in een speciaal gebouwde duurzame wijk vlakbij Breda. Het huis is voorzien van zonnepanelen, een warmtepomp, een duurzame wasmachine, state of the art isolatie én een thuisbatterij. "Als het 's zomers 35 graden is, meet ik binnen een koele 22 graden. Het is zo'n comfortabel huis."

Nog steeds blij mee

Een aantal jaar geleden besloot Bernard mee te doen aan een pilot van zijn energiemaatschappij. Of hij een thuisbatterij in zijn huis wilde installeren? De energiemaatschappij wilde data verzamelen over de werking van zo'n batterij in een energiesysteem.

Bron: EenVandaag

Hij stemde toe en al snel hing er een batterij in zijn garage. De deal was dat het energiebedrijf tot 15 procent van de stroom uit de batterij mocht gebruiken, in ruil daarvoor krijgt Bernard een maandelijks bedrag. Bernard is er nog steeds blij mee.

Stroomnet minder belast

Als het aan D66 ligt, hebben op termijn veel meer huishoudens net als Bernard zo'n thuisbatterij of thuisaccu. De partij vindt dat we veel meer moeten inzetten op de thuisopslag van energie. Op die manier kan op momenten van veel aanbod een deel van de energie worden opgeslagen in de batterij. Zo hoeft niet alles in één keer het stroomnet op en raakt dat minder snel overbelast. En daardoor hoeft het stroomnet niet overal verzwaard hoeft te worden, zo is de gedachte.

Bernard begrijpt die gedachte, maar ziet het nog niet zo snel gebeuren dat veel huishoudens een thuisbatterij aanschaffen. "Ik heb die batterij gehouden, omdat ik 'm heel goedkoop kon krijgen. Maar zo'n ding kost tegenwoordig rond de 7000 euro. Met de rest van de installaties erbij praten we over 35.000 tot 40.000 euro. Dat is voor veel mensen te duur.

Flexibele tarieven

Dat stroom opslaan in Nederland momenteel financieel niet aantrekkelijk is, komt mede door de zogenoemde salderingsregeling. Mensen met een overschot aan duurzame stroom leveren dat nu terug aan het net en krijgen daar geld voor. Maar die regeling wordt de komende 10 jaar afgebouwd. Daarmee wordt het op termijn waarschijnlijk lucratiever om een thuisbatterij aan te schaffen.

Daarnaast wil D66 mensen stimuleren om hun zelf opgewekte stroom eerst zelf op te slaan in een thuisbatterij, of in de accu van hun elektrische auto. De partij hoopt mensen over de streep te trekken met flexibele nettarieven.

Batterij niet genoeg

Hoogleraar Smart Grids Han Slootweg van de TU Eindhoven is blij met de plannen van D66. Volgens hem is het hoog tijd dat de politiek in de breedte gaat nadenken over de verzwaring van het stroomnet.

Thuisbatterijen zijn een mooie toevoeging, maar ook niet meer dan dat, zegt hij: "De volumes aan energie bij mooi weer, of veel wind worden in de toekomst veel te groot om met batterijen op te vangen. Daar heb je echt een zwaar stroomnet voor nodig."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.