Elke vier jaar mogen we, gelijk met de Provinciale Statenverkiezingen, stemmen voor het waterschap. Maar niet alle plekken in een waterschap worden op een democratische manier gevuld. En dat moet volgens GroenLinks en D66 anders.

Een aantal van de zetels zijn zogenoemde 'geborgde zetels': die gaan naar boeren, bedrijven en natuurorganisaties. GroenLinks en D66 willen daar vanaf en hebben daarom een wetsvoorstel geschreven om die geborgde zetels af te schaffen. De Tweede Kamer debatteerde er vandaag over.

Ondemocratische zetels

GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet noemt de geborgde zetels 'ondemocratisch'. "Wij vinden het belangrijk dat de inwoners van Nederland de gelegenheid hebben om hun stem uit te brengen, dat er geen vaste plekken gereserveerd worden voor bepaalde belangengroepen. Wij vinden dat de Nederlanders gewoon moeten kunnen stemmen op degene waarvan ze vinden dat die ze moet vertegenwoordigen."

"In de waterschappen zitten verschillende partijen. Sommigen vinden het een goed idee van GroenLinks en D66 en anderen vinden het geen goed idee. Vooral de geborgde zetels zelf, de gereserveerde plekken, willen dat het blijft zoals het is."

Belangen van boeren

Een van de bezwaren tegen het wetsvoorstel is dat de belangen van boeren niet voldoende zouden worden gewaarborgd als hun plek in het bestuur niet gegarandeerd wordt. Maar dat is volgens Bromet niet waar.

"Als je de geborgde zetels afschaft dan betekent dat niet dat de boeren niet meer in het bestuur van de waterschappen zitten, want in de waterschappen zitten politieke partijen waar zij zich ook aan kunnen verbinden."

Aansluiten bij een politieke partij

En volgens het Kamerlid is dat nu ook al het geval. "14 procent van de gewone gekozen zetels zijn al bezet door boeren. En als ze weten dat er geen gereserveerde plekken meer zijn, kunnen ze zich ook aansluiten bij een politieke partij."

"Het gaat ons om de democratisering", legt Bromet uit. "Het is een heel ouderwets systeem en de tijd is rijp om daar vanaf te komen."

Het amendement van de ChristenUnie

Of het wetsvoorstel het gaat halen is onzeker. ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis heeft een amendement ingediend, daarin stuurt hij aan op een compromis: niet alle geborgde zetels afschaffen, maar dat aantal wel verminderen.

"Het amendement haalt eigenlijk het hele wetsvoorstel onderuit, want de geborgde zetels blijven in het voorstel van de ChristenUnie", vertelt Bromet. "Zij zeggen alleen dat ze geen automatische plek meer krijgen in het dagelijks bestuur. Dus het is wel een kleine stap vooruit, maar het is ons een té kleine stap."

Steun van de PVV

D66 en GroenLinks overwegen het wetsvoorstel in te trekken als dat amendement wordt aangenomen, zei D66-Kamerlid Tjeerd de Groot in het debat. "Dat gezegd hebbende, doe ik toch nog een beroep op de collega's om voor te stemmen."

En daarbij wordt vooral gekeken naar de PVV. Die partij steunde het wetsvoorstel, maar overweegt ook het amendement van de ChristenUnie te steunen.

Langs de Eerste Kamer

En dan is er nog de Eerste Kamer. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel zeggen optimistisch te zijn over hun kansen in de senaat, maar in het debat deed De Groot een beroep op de PVV.

"We zijn ook bereid om samen met de PVV te kijken hoe we die meerderheid voor elkaar kunnen krijgen", zei de Groot. "Desnoods zullen we dan ook als indieners, mocht dat nodig zijn, op een zorgvuldige manier kijken of we het wetsvoorstel kunnen wijzigen in de richting zoals de heer Grinwis ook had voorgesteld."

'Nachtje over slapen'

Of het wetsvoorstel door de Tweede Kamer komt, is volgens Bromet 'echt heel spannend'. "In het slotwoord heeft de PVV gezegd: 'Ga er nou eens een nachtje over slapen'. Dat gaan we doen, D66 ook. En dan gaan we morgen kijken hoe we verder gaan met het wetsvoorstel. En ik zou zeggen: we zullen er toch uit moeten komen met elkaar."

De Tweede Kamer stemt dinsdag over het wetsvoorstel.

Henny Wittenaar strijdt al jaren tegen de provincie Overijssel voor een schadeafhandeling van haar verzakte woning. Er zit zoveel schimmel, dat ze letterlijk ziek is geworden van haar huis: "Ik ben zo benauwd."

Henny woont al bijna 30 jaar in haar woning in Daarlerveen. Het is één van de ruim vierhonderd huizen bij het kanaal Almelo-de Haandrik dat zwaar beschadigd is geraakt als gevolg van werkzaamheden aan het kanaal.

Schimmel komt van de muren

Als je een rondje om het huis loopt zie je tientallen scheuren in muren. Door de fundering van het huis loopt een grote horizontale scheur. Het huis is als het ware door midden geknakt. En "omdat de woning tot aan zijn pootjes onder water staat" zoals Henny het beschrijft, is er ook overal schimmel op de muren.

Behalve dat het zeer onfris is, gaan de schimmelsporen op een gegeven moment door de ruimte zweven. Dat heeft bij Henny tot grote gezondsheidsproblemen geleid, kwam ze recent achter. "Die schimmel komt op een gegeven moment van de muren, die adem je in", legt ze uit. "Daardoor krijg je dus longproblemen. En toen kreeg ik het heel erg benauwd."

Forse reactie op schimmels

Een longarts constateerde dat de situatie extreem is en ze onmiddellijk schimmelvrij moet wonen. "Ik heb allerlei onderzoeken gehad in het ziekenhuis en daar blijkt dat ik een forse reactie heb op bepaalde schimmels in mijn woning", vertelt ze. "Inmiddels is het zo erg dat ik gewoon bloed moet ophoesten. Ik had geen idee dat een schimmel zo schadelijk voor je gezondheid kan zijn."

Toch duurde het nog een lange tijd voordat Henny door had dat de schimmels de boosdoener waren. "Ik had in eerste instantie helemaal niks door. Op een gegeven moment ben ik bij mijn huisarts geweest. En vertelde hem dat ik er niks van snapte dat ik zo vaak moest hoesten en dat iedere keer van dat vieze slijm loskwam", zegt ze. "Maar toen ik op een gegeven moment zat te koken, viel het licht op de achtermuur. Toen zag ik een witte waas op die muur en viel het kwartje."

Steeds meer mensen ziek

Harry Broekhuizen, van de stichting Kant nog Wal, weet dat Henny niet de enige is die met deze gezondheidsproblemen kampt. Broekhuizen: "Dit is een probleem dat steeds vaker de kop opsteekt in dit gebied. En het is dusdanig gevaarlijk, dat mensen echt hun huis uit moeten."

Zijn stichting krijgt steeds meer meldingen van zware schimmel in huizen. "We wisten dat mensen in dit gebied ernstige mentale problemen krijgen. Tot aan echtscheidingen aan toe. Maar nu horen we dus ook dat mensen fysiek echt ernstig ziek worden. Dat is echt heel heftig."

'Vakantie in mijn achtertuin'

Ook gedeputeerde Martijn Dadema krijgt steeds meer berichten dat mensen ziek worden door de schimmel in hun huizen. "Dat is echt schrikken, als je ziet hoe ernstig die schimmel is voor de gezondheid. Je huis is je veilige plek, waar je thuis wilt voelen", vertelt hij. "We hebben ook een aantal wisselwoningen ter beschikking. Als het echt onveilig wordt, kunnen mensen ergens anders wonen."

Henny gaat in een kleine woning in haar tuin wonen. Maar ze reageert hier opvallend onverschillig op. "Ja, ik ga vakantie vieren in mijn achtertuin. Dat zeg ik met een glimlach. Want dat moet je op een gegeven moment doen. Als je hier een beetje depressief gaat zitten, daar heeft toch niemand wat aan."

De problemen voor bewoners langs het Twentse kanaal Almelo-De Haandrik blijven zich maar opstapelen. Zo zijn een aantal huizen die hersteld zijn opnieuw beschadigd. "Hun hele toekomst ligt weer in duigen."

Er leek eindelijk een beetje vaart te komen in de afhandeling van de schades voor bewoners rond het Kanaal Almelo-De Haandrik in Twente. In totaal zijn 412 woningen langs het kanaal beschadigd. Die schade ontstond na werkzaamheden van de provincie aan het kanaal, waarbij het werd verbreed en uitgediept.

Opnieuw in onzekerheid

Bij ruim de helft van de woningen (208) is het herstel inmiddels begonnen of zelfs afgerond. Dit is het resultaat van een minder stugge afhandeling, waarbij bewoners en provincie medewerkers er aan de keukentafel uit proberen te komen.

Na jaren van ellende durven bewoners weer vooruit te kijken. Maar nu lijkt dit voorzichtige optimisme toch weer om te slaan in wanhoop en onzekerheid, zegt Harry Broekhuizen, van Stichting Kant noch Wal. Want binnen een jaar na herstel zijn een aantal woningen opnieuw verzakt.

'Mensen zijn in paniek'

Want ondertussen is het kanaal nog altijd lek. Ruim 43 kilometer aan damwanden moeten vervangen worden omdat ze niet voldoen. Water loopt daardoor onder woningen door. En dat heeft gevolgen. Meerdere woningen die hersteld waren, blijken daardoor binnen een jaar alweer te verzakken.

Dat hakt er bij de bewoners stevig in, vertelt Broekhuizen: "Die mensen zijn echt in paniek. Ze komen opnieuw in grote onzekerheid terecht. Hun hele toekomstbeeld ligt weer in duigen."

'Wie gaat hen nu helpen?'

"Ze staan echt met hun rug tegen de muur", vervolgt Broekhuizen. Vooral omdat de provincie volgens hem voorlopig niet thuis geeft en zegt dat deze nieuwe gevallen niet onder schaderegeling vallen.

"Dus wie gaat hen nu helpen?", vraagt hij zich af. "Dit is echt een groot probleem voor die mensen."

Snelheid erin houden

Verantwoordelijk gedeputeerde Martijn Dadema benadrukt dat er echt schot in de zaak zit als het om de afhandeling gaat. "Het tempo zit er echt lekker in. En dat is echt heel belangrijk. Want veel mensen zitten al jaren in een onveilige situatie in hun huis", legt hij uit. "Dus het is echt van het grootste belang dat we die snelheid erin houden."

Daarnaast erkent de provinciebestuurder dat er inderdaad bij sommige woningen -die hersteld zijn- alweer schade is opgetreden. "Die geluiden zijn bij ons bekend. Dat komt door de slappe bodem die hier ligt", legt hij uit. "Dit leidt tot weer nieuwe schades. Daar hebben we op dit moment nog geen aparte schaderegeling voor."

Rijk moet bijspringen voor schade

En volgens de provinciebestuurder ligt het ook niet voor de hand dat de provincie opnieuw voor deze schade zal opdraaien. Want volgens Dadema ligt er op dit punt meer een verantwoordelijk voor de landelijke overheid.

"Er zijn in Nederland zo'n 425.000 gebouwen waar het probleem speelt van een slappe bodem. Dus dan heb je over het vraagstuk funderingsherstel, het versterken van de fundering van deze gebouwen", vertelt hij. Dat speelt volgens de gedeputeerde dus veel breder dan alleen bij dit kanaal. "Wij kunnen simpelweg niet elke schade oplossen die zich voordoet in onze provincie, hoe graag we dat ook zouden willen."

'Hele slechte zaak'

De houding van de provincie doet bewoners twijfelen of ze wel akkoord moeten gaan met de aangeboden schaderegeling. Zo ook Martin de Jonge. Hij heeft 50.000 euro aan schade: "Ik kan eigenlijk niet wachten. De verzakkingen moeten worden gerepareerd. Maar als er dan in de toekomst schade optreedt. Wat dan?"

Broekhuizen ziet dat die zorgen bij veel meer bewoners leven: "Wij vinden dit echt een hele slechte zaak, het maakt mensen echt heel onzeker. Want wat moeten zij doen? Het is een heel lastig dilemma. Wij weten ook niet goed wat we deze mensen moeten adviseren."