De Linkse Kerk? Wij?

Ik ben de eerste om onze eigen verrichtingen onder een vergrootglas te leggen. De discussie over de gekleurdheid van de pers wil ik graag met u voeren. Ik zal dan ook gelijk toegeven dat objectiviteit niet bestaat, simpelweg omdat iedere journalist zijn eigen bagage meebrengt en mede op basis hiervan keuzes maakt.

Maar als je me ergens mee op de kast kan krijgen, is het wel met de continue nadruk in de discussie op de vermeende 'linksheid' van de pers en de publieke omroep. Met drogredenen als "Iedereen weet dat..." (de pers links is...etc) wordt het publiek duidelijk gemaakt dat ze bij de neus worden genomen. De linkse kerk zorgt ervoor dat u alleen maar zielige verhaaltjes over asielkinderen te zien krijgt en Fortuyn (eerst) of Wilders (nu) 'gedemoniseerd' worden. En dat we wierook op het altaar van de multiculturele heilstaat branden, zoals onze gastcolumnist Gregorius Nekschot zo mooi verwoord.

Helaas is om andere redenen objectiviteit inderdaad een illusie. Uit de enorme brei aan nieuws die elke dag over u en ons wordt uitgestort, maken wij een selectie. En in elke keus zit onvermijdelijk iets subjectiefs. Maar dat is iets anders dan dat wij consequent Geert Wilders als een paria of Wouter Bos als een heilige neerzetten.

Aangenaam verrast las ik dan ook gisteren dat uit onderzoek van de Vrije Universiteit, in opdracht van de gratis krant DAG, blijkt dat de pers in toon en onderwerpkeuze vooral rechts is. De onderzoekers analyseerden 2,2 miljoen woorden die de eerste vijf maanden van dit jaar op de voorpagina's van alle landelijke kranten verschenen. Conclusie: er is geen sprake van een linkse, maar eerder van een rechtse kerk aan het Binnenhof. De kranten blijken verzot op rechtse onderwerpen. Geert Wilders en Rita Verdonk, om maar wat rechtse iconen te noemen, zijn niet van de voorpagina's weg te slaan. Bovendien is de toon van de berichtgeving net iets vaker positief gekleurd voor rechts.

Ja....ik hoor u al tegenwerpen: de meeste verhalen over Wilders of Verdonk zijn vast negatief. Maar het feit dat deze politici het nieuws domineren betekent wel dat ze met hun thema's (immigratie, islam, allochtonen, criminaliteit) het publieke debat domineren. Het gaat hier niet over linkse heilige huisjes. Wilders en Verdonk weten heel goed hoe ze in het nieuws moeten komen én blijven (zie mijn vorige weblogs), in tegenstelling tot linkse politici als Wouter Bos en Femke Halsema, die een haat-liefde verhouding hebben met de pers.

Hartstikke fijn, zult u zeggen als (terecht) kritische toeschouwer, maar al die journalisten ZIJN wel allemaal links. Inderdaad: veel journalisten stemmen op een linkse partij. Maar 70 procent van ons, zoals even uit de losse pols geroepen wordt door Nekschot? Een typisch staaltje van papegaaien: iets roepen dat je ergens hebt gehoord, zonder na te gaan of het wel klópt. Nee hoor: BAM, dit is de waarheid: zeventig procent van de "jongens en meisjes" van de pers stemt links. Op deze manier hou je een vooroordeel in stand waarmee je makkelijk en goedkoop scoort.

Laten we eens kijken naar de feiten.

Navraag leert dat er een aantal onderzoeken zijn gedaan naar politieke voorkeur van journalisten. De onderzoeken dateren al van 7, 8 jaar geleden; daarna zijn het meer peilingen. We pakken het meest uitgebreide en recente promotieonderzoek door communicatiewetenschapper Mark Deuze (Universiteit van Amsterdam) uit 2001 erbij. Hij heeft uitgebreid gepubliceerd over dit onderwerp.

Even wat leuke algehele weetjes uit zijn onderzoek (in totaal 1010 journalisten deden mee):

-Mannen ruim in meerderheid

-Gemiddelde leeftijd 42

-Hoog opleidingsniveau

-Voorkeur voor 'links van het midden'

Als we gaan kijken naar de politieke voorkeur, beschouwen de journalisten zich bijna zonder uitzondering als links (32 procent) dan wel links van het midden (47 procent), hoewel veel journalisten opmerkten dat dergelijke classificaties toch 'niet meer van deze tijd' zijn. Zeg maar achterhaald inderdaad: maargoed. Slechts 20 procent situeert zichzelf in het politieke midden en maar 1 procent noemt zichzelf 'rechts'. Bij elkaar opgeteld kom je dus op die 70, nee, zelfs 79 procent.

Maarrrr...wat is links van het midden? Daar wordt onder meer D66 bedoeld. Maar is D66 links? Nee, D66 is net als het CDA een middenpartij, noch links, noch rechts (zie Instituut voor Publiek en Politiek). Als je deze dus buiten beschouwing laat, zit je op 32 procent (echt links stemmende journalisten) of, in het uiterste geval, 47 procent (links van het midden).

We kijken verder.

In 2000 is door statistici Van Schuur en Vis (Rijksuniversiteit Groningen) ook gekeken naar de politieke voorkeur van journalisten. Hier het lijstje (zie onderzoeksresultaten, pagina 120):

CDA/SCP/RPF/GVP: 8 %

VVD: 5 %

D66: 27 %

GroenLinks/SP: 15 %

PvdA: 29 %

Let wel: dit zijn toenmalige partijvoorkeuren van uitsluitend Haagse journalisten. D66 was in 2000 nog een grote partij. Veel oud-D66ers zijn inmiddels overgestapt naar de VVD (uit literatuur is dit bekend) en andere partijen. Maargoed, als je alleen naar de echt linkse partijen kijkt, dan stemt 44 procent van de journalisten links. Reken je D66 mee, dan zit je ineens op 71 procent. Een beetje geflatteerd cijfer, aangezien D66 geen linkse partij is. Ik ga dus uit van die 44 procent.

Conclusie: de helft (44 tot 47 procent) van de journalisten stemt links van het midden. Daarbij opgemerkt dat deze onderzoeken gedateerd zijn. Hoe zou de situatie nu liggen met een PvdA die op een historisch dieptepunt zit in de peilingen en een D66 dat weer aan het groeien is? Geloof het of niet: journalisten zijn net mensen. Ook veel voormalig PvdA-stemmende journalisten zullen nu waarschijnlijk een andere keus maken dan laten we zeggen acht jaar geleden.

Waar hebben we het dus over? Wat zeggen die getallen ons eigenlijk?

De laatste jaren hebben verschillende studies in onder meer Australië en de Verenigde Staten bovendien aangetoond dat journalisten als het gaat om onderwerpen als seksuele moraal, migranten, asielzoekers en uitkeringen er ondanks deze linkse politieke voorkeur nogal conservatief getinte opvattingen erop na lijken te houden.

Met andere woorden: links stemmen wil nog niet zeggen dat je als journalist vooral 'linkse' onderwerpen op de agenda zet. Die link -om maar even een woordspeling te gebruiken- kan je gewoon niet leggen. Links stemmen betekent nog niet links lullen.

Oja, voor uw informatie: we hebben bij de vorige verkiezingen hier op de EénVandaagredactie (TROS/AVRO) een peiling gehouden. Opvallend genoeg sprong geen enkele partij eruit. Zo'n beetje elke politieke stroming was vertegenwoordigd: VVD, CDA, D66, PvdA, SP, GroenLinks en PvdD, waarbij VVD, PvdA en SP de grotere partijen waren.

Tot zover een inkijkje in het stemgedrag van journalisten.

Wat betreft het rücksichtloos oppakken van cartoonist Nekschot door het Openbaar Ministerie deel ik overigens de mening van onze gastcolumnist: een onheilspellende ontwikkeling. Ik kan me steeds minder aan de indruk onttrekken dat de gelovige lobby, zowel aan christelijke als aan islamitische zijde, de laatste jaren een invloedrijke machtspositie heeft ingenomen op bestuurlijk gebied. Genoeg reden om de waakzaamheid op te schroeven, lijkt me.