De kinderontvoeringen door Rusland zijn anders dan in eerdere oorlogen: 'Ze praten er openlijk over'

Rusland deporteert al sinds het begin van de oorlog openlijk duizenden Oekraïense kinderen, om ze vervolgens snel te hersenspoelen en een Russisch paspoort te geven. Volgens experts laat president Poetin daarmee zien waarom hij deze oorlog écht voert.

Het is een surrealistisch beeld: president Vladimir Poetin en de Russische kinderrechtencommissaris Maria Lvova-Belova die op televisie verschijnen met ontvoerde kinderen uit Oekraïne, om te laten zien hoe 'blij' de kinderen zijn om in Rusland te zijn.

'Normaal worden misdrijven ontkend'

Het Internationaal Strafhof in Den Haag zag het als basis voor een arrestatiebevel voor Poetin en ook de Europese Commissie wil zich nu inspannen om de kinderen terug te halen. Het is niet de eerste keer dat er in oorlogstijd kinderen worden ontvoerd, maar dat het zo openlijk gebeurt is opvallend, zegt universitair docent internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam Marieke de Hoon.

"Normaal gesproken worden misdrijven ontkend, maar ze praten er openlijk over", ziet ze. "Ze noemen het zelf 'redden'. De kinderen zouden eerst tegenstribbelen, maar na een paar maanden heropvoeding zouden de kinderen plots willen blijven." Het laat volgens haar zien dat Rusland de kinderen zo snel mogelijk Russisch wil laten voelen om hen de Russische nationaliteit te geven.

Wil Poetin de Oekraïense identiteit uitroeien?

Sinds het begin van de oorlog wordt er wereldwijd gespeculeerd over de ware reden waarom Rusland buurland Oekraïne is binnengevallen. Volgens De Hoon laten de kinderontvoeringen duidelijk zien dat het Poetin niet gaat om dreiging vanuit de NAVO. "Poetin wil dat Oekraïners zich niet langer identificeren als Oekraïners, maar juist als Russisch."

"Ze vechten tegen de volwassenen, maar de kinderen zijn een makkelijk doelwit om mee te nemen", legt ze uit. "Helaas zijn kinderen heel vaak een oogmerk in een conflict. Zij representeren de toekomst van een gemeenschap of identiteit. Als je die wilt uitroeien, dan zijn kinderen de sleutel. Zo zorg je ervoor dat nieuwe generaties anders gaan denken en de nationaliteit geen toekomst heeft."

'Arrestatiebevel is begrijpelijk'

De Hoon vindt het dan ook begrijpelijk dat het Internationaal Strafhof de kinderontvoeringen heeft aangegrepen om een arrestatiebevel uit te vaardigen tegen Poetin en Lvova-Belova. "Het is om aan te geven waar deze oorlog om draait. Als het zou gaan om de NAVO, waarom zou je dan kinderen ontvoeren en hersenspoelen?"

De ware reden voor de oorlog is volgens de universitair docent duidelijk, 'en dat is waar het Internationaal Strafhof aandacht voor wil vragen'. "En daarbij: het is niet heel lastig om de kinderontvoeringen te bewijzen. Ze praten er openlijk over op televisie. Met het arrestatiebevel zet je Poetin ook direct neer als symbool en dader van deze misdrijven."

Kinderen terug naar Oekraïne?

Of de kinderen ooit nog terugkomen naar Oekraïne hangt erg af van hoe de oorlog verloopt, benadrukt De Hoon. "Poetin heeft zelf de wet veranderd zodat de kinderen snel een Russische identiteit konden krijgen, dus terugsturen is niet zijn inzet."

"Maar op een gegeven moment gaat hopelijk de oorlog eindigen en waait er een andere wind in Rusland. Maar als kinderen op een jonge leeftijd gehersenspoeld worden, is het lastig om dan nog op een goede manier terug te komen", waarschuwt ze. "Laten we hopen dat het snel over is, want hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt."