Rusland deporteert al sinds het begin van de oorlog openlijk duizenden Oekraïense kinderen, om ze vervolgens snel te hersenspoelen en een Russisch paspoort te geven. Volgens experts laat president Poetin daarmee zien waarom hij deze oorlog écht voert.

Het is een surrealistisch beeld: president Vladimir Poetin en de Russische kinderrechtencommissaris Maria Lvova-Belova die op televisie verschijnen met ontvoerde kinderen uit Oekraïne, om te laten zien hoe 'blij' de kinderen zijn om in Rusland te zijn.

'Normaal worden misdrijven ontkend'

Het Internationaal Strafhof in Den Haag zag het als basis voor een arrestatiebevel voor Poetin en ook de Europese Commissie wil zich nu inspannen om de kinderen terug te halen. Het is niet de eerste keer dat er in oorlogstijd kinderen worden ontvoerd, maar dat het zo openlijk gebeurt is opvallend, zegt universitair docent internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam Marieke de Hoon.

"Normaal gesproken worden misdrijven ontkend, maar ze praten er openlijk over", ziet ze. "Ze noemen het zelf 'redden'. De kinderen zouden eerst tegenstribbelen, maar na een paar maanden heropvoeding zouden de kinderen plots willen blijven." Het laat volgens haar zien dat Rusland de kinderen zo snel mogelijk Russisch wil laten voelen om hen de Russische nationaliteit te geven.

Wil Poetin de Oekraïense identiteit uitroeien?

Sinds het begin van de oorlog wordt er wereldwijd gespeculeerd over de ware reden waarom Rusland buurland Oekraïne is binnengevallen. Volgens De Hoon laten de kinderontvoeringen duidelijk zien dat het Poetin niet gaat om dreiging vanuit de NAVO. "Poetin wil dat Oekraïners zich niet langer identificeren als Oekraïners, maar juist als Russisch."

"Ze vechten tegen de volwassenen, maar de kinderen zijn een makkelijk doelwit om mee te nemen", legt ze uit. "Helaas zijn kinderen heel vaak een oogmerk in een conflict. Zij representeren de toekomst van een gemeenschap of identiteit. Als je die wilt uitroeien, dan zijn kinderen de sleutel. Zo zorg je ervoor dat nieuwe generaties anders gaan denken en de nationaliteit geen toekomst heeft."

'Arrestatiebevel is begrijpelijk'

De Hoon vindt het dan ook begrijpelijk dat het Internationaal Strafhof de kinderontvoeringen heeft aangegrepen om een arrestatiebevel uit te vaardigen tegen Poetin en Lvova-Belova. "Het is om aan te geven waar deze oorlog om draait. Als het zou gaan om de NAVO, waarom zou je dan kinderen ontvoeren en hersenspoelen?"

De ware reden voor de oorlog is volgens de universitair docent duidelijk, 'en dat is waar het Internationaal Strafhof aandacht voor wil vragen'. "En daarbij: het is niet heel lastig om de kinderontvoeringen te bewijzen. Ze praten er openlijk over op televisie. Met het arrestatiebevel zet je Poetin ook direct neer als symbool en dader van deze misdrijven."

Kinderen terug naar Oekraïne?

Of de kinderen ooit nog terugkomen naar Oekraïne hangt erg af van hoe de oorlog verloopt, benadrukt De Hoon. "Poetin heeft zelf de wet veranderd zodat de kinderen snel een Russische identiteit konden krijgen, dus terugsturen is niet zijn inzet."

"Maar op een gegeven moment gaat hopelijk de oorlog eindigen en waait er een andere wind in Rusland. Maar als kinderen op een jonge leeftijd gehersenspoeld worden, is het lastig om dan nog op een goede manier terug te komen", waarschuwt ze. "Laten we hopen dat het snel over is, want hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."