De Grote Vara Biografie

Van ‘De gewone man’ tot Marcel van Dam en van Troelstra tot Ome Willem. Vrijwel de volledige geschiedenis van de Vara staat staat online in tekst, beeld en geluid.

Van tijd tot tijd is het wel eens goed om te kijken wat collega-omroepen aan nieuwe initiatieven ontplooien. Zou presenteerden de collega's van de Vara gisteren een nieuwe site met als onderwerp het eigen verleden.

De helder opgezette site biedt een mooie dwarsdoorsnede van de Nederlandse geschiedenis vanuit Vara-perspectief. Of liever, zeker in de eerste 60 jaar, vanuit de socialistische zuil. Gebeurtenissen en biografieën zijn voorzien van beelden en geluidsfragmenten uit het rijke Vara-archief.

Historische fragmenten als de eerste radiotoespraak van socialistenleider Pieter Jelles Troelstra “Wij verstaan alles vanuit Dronrijp”, het eerste radioverslag van een Elfstedentocht, maar ook de als verraad aan de bezetters ervaren toespraak van Vara-voorzitter Arend de Vries uit 1940 -“Je kameraden met pak en zak naar de vijand zijn overgelopen” – geven een haarscherp beeld van de woelige jaren waarin de Vara optrad als spreekbuis voor de socialistische zuil.

Voor een aantal gedetailleerde achtergrondbeschrijvingen wordt dankbaar gebruik gemaakt van het eveneens gisteren uitgebrachte boek over de geschiedenis van de Vara door mediaprofessor Huub Wijfjes, vaak aangevuld met zeer relevant beeld- en geluidsmateriaal.

Voor de Vara indertijd nadelige relletjes als de Exota-affaire worden in detail uitgemeten, maar worden wat verzacht door zinnen als ‘Wat kijkers zagen week echter fundamenteel af van wat Van Dam en TNO hadden willen laten zien.’ Lag het dus aan de kijkersperceptie en niet aan Van Dam?.

Of de krakersrellen tijdens de troonsbestijging van koningin Beatrix, op de site aangekondigd met de eufemistische kop ‘Alternatieve Koninginnedag’. Stenen gooien als alternatief voor zaklopen zeg maar. Wel erg goed dat de gewraakte fragmenten van onder andere Hanneke Groenteman direct bij het stukje zijn terug te luisteren.

Jammer is dat op de site een aantal gebeurtenissen ontbreekt. Zoals het buitenspel zetten van de Vereniging door Marcel van Dam bijvoorbeeld, een nogal dramatisch moment in de Vara geschiedenis. Bepaalde voor die tijd de Vereniging met ledenclusters door het hele land het beleid, vanaf Van Dam doet de voorzitter van de omroep dat. Overigens met succes, want de Vara krabbelt onder Van Dam weer overeind.

Of bijvoorbeeld de vertoning met Freek de Jonge, die Kinderen voor Kinderen zou gaan presenteren. Omdat hij volgens voorzitter Marcel van Dam ‘te oma-onvriendelijk’ zou zijn en daarom de oudere leden zou afschrikken, wordt het al getekende contract door de Vara eenzijdig opgezegd. De Jonge laat dit niet op zich zitten en tijdens de presentatie van het nieuw TV-seizoen staat de Jonge op en schreeuwt door de zaal ‘Is dit de manier waarop de Vara omgaat met contracten?’ Helemaal tenenkrommend wordt het als het kinderkoor zelf op de stoep van de Vara staat om een lijst met handtekeningen aan te bieden om Marcel van Dam te overreden De Jonge toch te laten presenteren. Van Dam laat zich niet zien en de kinderen worden afgescheept met een ijsje. Onder het kopje ‘Een fijne rel’ is dit incident niet terug te vinden. Misschien was deze rel gewoon niet fijn genoeg.

En hoe kan het dat in de periode 1990-1999 de enige vermeldenswaardige gebeurtenis de kokosnoot van Boudewijn Buch is? Is dat het verhaal van de Vara in de jaren ’90?

Maar er ontbreekt meer. Zoals namen van medewerkers.Dat Freek er niet bij staat begrijp ik nog, getuige het bovenstaande voorval, maar waarom staat de gebraden Vara-haan Mathijs van Nieuwkerk er niet bij? Foutje? Iemand met zijn salaris zie je toch niet over het hoofd?

Ook zocht ik vergeefs naar wat meer anekdotes van gewone (oud) medewerkers, zeg maar de arbeiders, die ‘s lekker uit de school klappen. Nu moet ik het doen met het verhaal van een collega en oud-Varamedewerker die vertelde over de tijd dat de Vara financieel volledig op z’n gat lag. “We krijgen hier allemaal een riant salaris. Waarom leveren we allemaal niet wat in om de omroep te redden?” vroeg presentatrice Letty Kosterman zich ooit af in een vergadering waarin de desolate situatie aan de orde werd gesteld. Wat volgde was een seconden lange stilte, doorbroken door wat gemompel over hypotheken en de stem van de voorzitter die zich naar het volgende agendapunt haastte. Ook een verworpene der aarde is maar een mens.