meer NPO start

De formatie is begonnen en verkenner Gom van Strien is aan zet: 'Je kunt de plank flink misslaan'

De formatie is begonnen en verkenner Gom van Strien is aan zet: 'Je kunt de plank flink misslaan'
Vera Bergkamp ontvangt Gom van Strien in de Tweede Kamer
Bron: ANP

De formatie is begonnen. Nu is de vraag welke partijen samen gaan regeren. Aan verkenner Gom van Strien de taak te onderzoeken welke coalities mogelijk zijn. Staatsrechtsgeleerde Peter Rehwinkel legt uit hoe een verkenner zijn werk doet.

Vandaag kwamen alle fractievoorzitters bij elkaar om een verkenner aan te wijzen. Dat werd dus Gom van Strien, die zo'n 12 jaar namens de PVV in de Eerste Kamer zit. Vlak voor de bijeenkomst liet VVD-leider Dilan Yeşilgöz weten dat haar partij niet wil meeregeren in een komend kabinet. Dat de verkenner een pittige klus te wachten staat, is duidelijk.

Eerder via de koning

Het is aan Van Strien om te onderzoeken welke coalities er mogelijk zijn en waar de gesprekken met fractieleiders over moeten gaan. "Een ding staat vast: een verkenner onderhandelt niet", legt Rehwinkel uit. "Hij brengt het gesprek op gang."

Formeren met een verkenner is relatief nieuw. Tot 2012 was het aan de koning. "Maar toen is de politiek het zelf gaan doen. Er is ook dit jaar wel weer even discussie over geweest, of de koning toch niet terug moest komen in de kabinetsformatie, maar uiteindelijk is dat niet gebeurd."

Bekijk ook

'Van Strien heeft geen indruk gemaakt'

Een belangrijke eigenschap van de verkenner is dat hij of zij ver van de politiek afstaat. Ondanks dat Van Strien in de Eerste Kamer zit, heeft hij volgens Wilders 'niet een groot politiek profiel'.

"Ze willen eigenlijk iemand in die rol die ervaring heeft, maar die niet politiek actief is, maar dat is Wilders dus niet gelukt", zegt politiek commentator Joost Vullings. "Maar Van Strien heeft de afgelopen 12 jaar geen enkele indruk op mij gemaakt", voegt hij toe.

Iemand van de eigen partij

"Een verkenner moet iemand zijn die vertrouwen geniet van de partijen waarmee mogelijk later geformeerd wordt", vertelt Rehwinkel. "Tot nu toe is dat steeds iemand uit de grootste partij geweest, maar dat hoeft niet."

De staatsrechtsgeleerde denkt dat het voor de PVV best moeilijk geweest kan zijn om iemand aan te wijzen, omdat de PVV geen poule van oud-ministers of commissarissen van de koning heeft om uit te putten.

De iconische 'functie elders'-foto
Bron: ANP
De iconische 'functie elders'-foto

'Omtzigt, functie elders'

En dat je als verkenner de plank flink mis kan slaan, is wel duidelijk geworden bij de vorige formatie in 2021. Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) werden aangewezen als verkenners, maar gingen volgens Rehwinkel onderhandelen. Iets wat je echt niet moet doen als verkenner.

"Op een gegeven moment duurde het ook te lang. En het was natuurlijk helemaal ongelukkig dat Ollongren met dat papier werd gefotografeerd, waarop stond: Omtzigt, functie elders."

Duidelijke termijnen

Volgens Rehwinkel heeft de Tweede Kamer daarvan z'n lesje geleerd. "Er is toen ook een commissie aan de gang gezet met een hoogleraar en er is over gedebatteerd", zegt Rehwinkel. Een van de dingen die daaruit naar voren is gekomen, is dat er termijnen zijn gesteld.

"Dus niet voortdurend maar mensen ontvangen, maar duidelijke termijnen, ook voor de verdere kabinetsformatie", vertelt Rehwinkel.

Bekijk ook

Het is nu aan de verkenner om te onderzoeken welke coalitie een mogelijke regering kan vormen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa
Ter illustratie: testlancering van een raket in Noorwegen (2023)
Bron: AFP

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Bekijk ook

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

Bekijk ook

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Bekijk ook

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."

Waarom de testlancering van Duitse start-up Isar Aerospace belangrijk is voor Europa

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant