radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Dat coronabeleid mensenrechten kwetsbaren schendt, vindt minister Kuipers niet: 'Verhoogde gevoeligheid kan ik niet wegnemen'

Dat coronabeleid mensenrechten kwetsbaren schendt, vindt minister Kuipers niet: 'Verhoogde gevoeligheid kan ik niet wegnemen'
Minister Ernst Kuipers in gesprek met EenVandaag
Bron: EenVandaag

Worden kwetsbare mensen voldoende beschermd tegen een coronabesmetting met het huidige beleid? Een groep experts en mensen met een kwetsbare gezondheid vinden van niet. Ze vinden zelfs dat de overheid er mensenrechten mee schendt.

Eva Kiliç is een van de ondertekenaars van een brandbrief aan minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport (VWS). Zij heeft een zware vorm van astma: "Ik heb er 2 jaar alles aan gedaan om corona buiten de deur te houden, maar in maart 2022 ging het toch nog mis."

Klap van corona

"In die tijd mochten kinderen met een besmette huisgenoot gewoon naar school komen zolang ze zelf nog niet besmet waren. Mijn zoontje nam COVID mee naar huis via een klasgenootje", vertelt ze.

Waar Eva bang voor was, kwam uit: "Ik ben er flink ziek van geweest. Het is een zware aanslag op mijn longen geweest. Ik had weken geen stem en ik ben nog steeds aan het herstellen. En afgelopen jaar was voor mij al een slecht 'longjaar'. Deze klap kwam daar bovenop."

Eva Kiliç heeft een kwetsbare gezondheid en ondertekende de brandbrief
Bron: EenVandaag
Eva Kiliç heeft een kwetsbare gezondheid en ondertekende de brandbrief

'Politiek laat mensen vallen'

De impact van corona voor mensen met een kwetsbare gezondheid is groot. "Ik heb een periode wel weer op kantoor gewerkt. Als ik zei dat er in de zomer een nieuwe golf aankwam, werd dat een beetje weggelachen." Voor veel mensen bestaat corona niet meer, merkt ze.

"Ik heb voldoende inkomsten en de mogelijkheid om thuis te werken, maar er zijn ook mensen die zichzelf of naasten willen beschermen en afhankelijk zijn van het openbaar vervoer. En voor wie steeds nieuwe FFP2-maskers aanschaffen een dure grap is. De politiek laat deze mensen vallen."

'Gemiste kans'

Voor epidemioloog Arnold Bosman, die de brandbrief ook ondertekende, is het duidelijk dat corona nog steeds veel invloed heeft op de maatschappij. Hij mist het gevoel van urgentie bij dit kabinet. "Het ziekteverzuim is anderhalf keer zo groot als voor corona. In de zorg is de uitstroom enorm. En er heerst veel maatschappelijke onrust omdat de politiek nul handvatten biedt."

Het ontbreekt dit kabinet aan preventie, zegt Bosman. "Ook over het bestrijden van andere of nieuwe infectieziektes wordt amper nagedacht. Je zou denken dat we de coronapandemie juist aangrijpen om ons preventiebeleid bij infectieziektes aan te scherpen. Dat gebeurt nu niet en dat is een gemiste kans." Als minister Kuipers geen preventiemaatregelen neemt tegen corona, stappen de ondertekenaars naar het College voor de Rechten van de Mens.

Vaccineren

"Corona is niet weg, dat herken en onderschrijf ik", zegt minister Kuipers in een reactie op de brandbrief. "En dat betekent ook dat sommige mensen gevoeliger zijn voor ernstige ziekte als ze met het virus besmet raken." Dat geldt in eerste instantie voor mensen die niet gevaccineerd zijn, benadrukt hij.

"Dus hen wil ik oproepen zich alsnog te laten vaccineren. En dan zijn er de mensen met een - vaak chronische - onderliggende aandoening." Het coronavirus krijgt geen vrijspel, benadrukt Kuipers. "We roepen op tot vaccineren en geven mondkapjes uit op drukke plekken. Maar de mogelijkheid om bijvoorbeeld breed te verordenen dat iedereen weer een mondkapje op moet, hebben we op dit moment niet."

Bekijk ook

'Begrip voor angst'

Dat er fundamentele mensenrechten worden geschonden, zoals in de brief staat, vindt hij niet. "Ik begrijp heel goed dat mensen met een kwetsbare gezondheid bang zijn om besmet raken. Maar die verhoogde gevoeligheid kan ik niet wegnemen. Ik kan wel vaccinatie aanbieden en zo nodig medicijnen."

Kuipers' advies? "Informeer jezelf en anderen over hoe je behandeld wil worden. Dat kan zitten in kleine handelingen als een boks geven in plaats van een hand. Of verplaatsen naar een grotere ruimte met de ramen open, een mondkapje dragen." Het is in elk geval niet zo dat de overheid niets doet, zegt hij: "In de afgelopen periode is er door de betrokken partijen ongelooflijk hard gewerkt, waardoor er nu een algemeen advies van de Gezondheidsraad ligt, dat elke week wordt beoordeeld."

Bekijk de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Vergoeding van speciale revalidatie bij chronische pijn in gevaar door twijfels over nut, maar bij Kelly werkte het: 'Zonder kon ik niet staan waar ik nu sta'

Vergoeding van speciale revalidatie bij chronische pijn in gevaar door twijfels over nut, maar bij Kelly werkte het: 'Zonder kon ik niet staan waar ik nu sta'
Kelly van Dijk heeft reuma en kan door ISMR weer beter bewegen
Bron: EenVandaag

Laatst sloot Kelly van Dijk na een lang traject een speciale vorm van revalidatie voor chronische pijn af: IMSR. Nu wordt de wetenschappelijke basis voor deze behandeling teruggetrokken, en staat de vergoeding ervoor op het spel.

Ongeveer 33.000 mensen in Nederland met zware chronische pijn komen in aanmerking voor interdisciplinaire medisch-specialistische revalidatie (IMSR). Deze behandeling combineert lichamelijke en mentale methoden die specifiek zijn afgestemd op de patiënt. Het gaat om chronische pijn van zware depressie tot rugklachten, en wordt op dit moment vergoed vanuit het basispakket.

'Ik kon niks meer'

Kelly van Dijk is een van de mensen die in aanmerking komt voor deze vorm van revalidatie. De basisschooldocente kreeg een jaar geleden ernstige reumaklachten waardoor haar leven op zijn kop kwam te staan.

"Ik kon niks meer. Ik kon mijn kind niet naar school brengen, mijn handen werkten niet meer. Ik ben 34, ik wil niet vastzitten aan een scootmobiel", vertelt ze.

Bekijk ook

Op maat gemaakt

Kelly begon na verschillende andere behandelingen in augustus 2024 met IMSR. "Het is per persoon verschillend. Er wordt eerst gekeken naar de oorzaak van de pijn. Is het schade aan het lichaam of is het psychisch? Er wordt echt samen gekeken: wat past bij jou om je uit je patroon te halen? Hoe beweeg je, wanneer span je je aan?"

Een belangrijk deel van de revalidatie is ook de mentale ondersteuning, legt ze uit. "Het is echt op maat gemaakt."

Onderzoeken teruggetrokken

Het Zorginstituut beoordeelt welke behandelingen worden vergoed in de basisverzekering. Alleen zorg die als voldoende effectief wordt gezien mag hier deel van uitmaken. Op basis van verschillende wetenschappelijke onderzoeken wordt in 2022 geconcludeerd dat IMSR daadwerkelijk een goed effect op de patiënten heeft.

Maar pas blijken 2 van de 3 belangrijke publicaties over deze zorg te zijn teruggetrokken vanwege twijfels over de betrouwbaarheid van de onderzoeksdata. Het veroorzaakt onzekerheid over de effectiviteit van IMSR, en het Zorginstituut moet een nieuw standpunt innemen ten opzichte van de vergoeding. Dat betekent onzekerheid voor de patiënten en hulpverleners.

Bekijk ook

Niet betrouwbaar

Een bijzondere situatie, volgens gezondheidseconoom aan de Vrije Universiteit Amsterdam Xander Koolman.

"Dat er onderzoek is ingetrokken komt amper voor. Het wetenschappelijk tijdschrift heeft gezegd: dit is geen betrouwbaar onderzoek. Dat betekent dat er wel echt iets mis is."

Ervaring op gespannen voet met wetenschap

Volgens Koolman staat de persoonlijke ervaring van hulpverleners en patiënten nu op gespannen voet met wetenschappelijk bewijs.

"Dit is een patiëntengroep met serieuze klachten, iets wat absoluut serieus genomen moet worden. Maar wat je vaak ziet is dat ze op zoek zijn naar verlichting. Ook de hulpverleners willen dan graag iets doen, omdat ze zien dat de patiënten vastlopen. Dus ook als er geen bewezen effectieve behandeling is, zoeken ze wel naar iets waar ze mee gewerkt hebben wat verlichting geeft."

Bekijk ook

Geen twijfel mogelijk

Volgens voorzitter van de Vereniging van Revalidatieartsen Paulien Goossens is er geen twijfel mogelijk over de effectiviteit.

"Heel vaak ben ik toch behoorlijk verbaasd over het effect dat we kunnen bereiken. Mensen die al jaren vastgelopen zijn, die we toch weer op de been krijgen, die hun leven weer op kunnen pakken."

Oneens over onderzoeksmethode

Goossens is het oneens met de methoden waarop het Zorginstituut de conclusies baseert. "Het Zorginstituut wil maar naar één vraagstelling en één onderzoeksmethode kijken. En dat is veel te beperkt. Er is heel goed onderzoek voorhanden."

Volgens haar kunnen de patiënten die in aanmerking komen voor IMSR geen andere kant op. "Het Zorginstituut wil dat we patiënten laten loten tussen medisch specialistische revalidatie, en de fysiotherapeut op de hoek. Dat is niet ethisch. Dit zijn patiënten die werkelijk alle vormen van behandeling al gehad hebben. Die fysiotherapeut hebben ze al lang gehad."

Kelly kreeg speciale revalidatie voor haar chronische pijn, maar de vergoeding daarvoor wordt in twijfel getrokken
Kelly kreeg speciale revalidatie voor haar chronische pijn, maar de vergoeding daarvoor wordt in twijfel getrokken

Zorginstituut reageert

Het Zorginstituut laat weten "geen studies te vinden die kunnen aantonen dat IMSR, vergeleken met zorg in de eerste lijn of anderhalve lijn, beter is." Dat is zorg waar geen verwijzing voor nodig is, zoals bij de huisarts of fysiotherapeut.

"Revalidatieartsen stellen zich vooralsnog op het standpunt dat de behandeling voldoende bewezen effectief is. Zij baseren zich daarbij vooral op bewijs uit de praktijk", zegt het Zorginstituut.

In gesprek

Wat het Zorginstituut betreft wordt IMSR voor mensen met chronische pijn voorlopig nog vergoed in het basispakket. De betrokken partijen gaan morgen met elkaar in gesprek, waar het verdere verloop wordt besproken.

"Het kan zijn dat mensen in individuele gevallen verbetering ervaren na behandeling met IMSR. Het gaat er echter om of patiënten echt IMSR nodig hebben - of ongeveer eenzelfde verbetering zouden ervaren met zorg in de eerste lijn of anderhalve lijn."

Bekijk ook

Serieuze klachten

Gezondheidseconoom Koolman snapt de logica van het Zorginstituut. "Dit is een groep patiënten met serieuze klachten, waar we geen effectieve behandeling voor hebben. Wat doen we daarmee? Het Zorginstituut zegt: als het niet effectief bewezen is, dan gaan we die behandeling niet vergoeden want het kost geld. Dat geven ze liever uit aan behandelingen die wél echt bewezen zijn."

Omdat de revalidatie nu wel wordt vergoed is er inmiddels veel ervaring mee opgedaan, wat de discussie ingewikkeld maakt. "De afgelopen jaren hebben hulpverleners dus individueel de indruk opgedaan dat ze daarmee goed werk verrichten. Maar eigenlijk doet het niet iets wezenlijks."

'Heeft mijn leven veranderd'

Toch was IMSR voor Kelly van onschatbare waarde. "Ik ben van een scootmobiel naar 5 kilometer wandelen gegaan. Het heeft onwijs zijn vruchten afgeworpen." Volgens haar ligt het ook vooral hoe je zelf de behandeling ingaat. "Het ligt ook aan de instelling van de mensen die ernaar toe komen. Bij mij was het mijn eigen keuze. Maar het heeft echt mijn leven veranderd."

Als de revalidatie uit het basispakket verdwijnt heeft dat een grote impact, volgens Kelly. "Ik heb het al mogen doorlopen, en daar ben ik onwijs dankbaar voor. Zonder IMSR kon ik niet staan waar ik nu sta. Er zijn ook mensen in mijn omgeving met hetzelfde klachtenpatroon, die gun ik wat ik heb meegemaakt. En dat is iets wat dan afgenomen gaat worden. Veel mensen kunnen zich dit niet veroorloven."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nieuwe pandemie 5 jaar na corona? Zou volgende maand al kunnen, volgens viroloog Marion Koopmans

Nieuwe pandemie 5 jaar na corona? Zou volgende maand al kunnen, volgens viroloog Marion Koopmans
Viroloog Marion Koopmans
Bron: EenVandaag

Wetenschappers waarschuwen voor de mogelijkheid van een nieuwe pandemie in de nabije toekomst. 5 jaar na de uitbraak van corona kloppen nieuwe virussen op de deur. Is Nederland deze keer wel goed voorbereid? "We moeten zorgen voor een soort deltaplan."

Viroloog Marion Koopmans kijkt met argusogen naar de ontwikkelingen in de Verenigde Staten, waar nu vogelgriep is vastgesteld in koeien. Door één mutatie zou die ook op de mens kunnen overslaan en dus ook in Nederland terecht kunnen komen. "We zien zoveel voorbeelden van nieuwe uitbraken."

'We zien te veel verrassende dingen'

"Het voorbeeld van die koeien, dat is echt niet eerder vertoond", gaat ze verder over de situatie in Amerika. "Daaraan voorafgaand zagen we iets wat ook niet eerder was vertoond, namelijk de wereldwijde verspreiding van een nieuwe variant vogelgriep onder wilde vogels. Dus we zien te veel van dat soort nieuwe, verrassende dingen met infectieziekten. Dan kun je niet zeggen: gaat u gerust slapen het valt allemaal wel mee."

Op de vraag of we op korte termijn met een nieuwe pandemie te maken krijgen, heeft Koopmans dan ook een duidelijk antwoord: "Dat kan bij wijze van spreke al volgende maand gebeuren. Het lastige is dat niemand van ons kan vertellen wanneer, je kunt daar niet goed een kansberekening op loslaten. Maar dat die kans er is én blijft, dat is evident."

Bekijk ook

Weinig medische hulpmiddelen

Toen corona zo'n 5 jaar geleden uitbrak, bleek het gebrek aan IC-apparatuur en met name de beschikbaarheid van medische hulpmiddelen, zoals mondkapjes en beschermingsmiddelen, een groot probleem in Nederland.

Vooral de verpleeghuizen hadden hiermee te kampen omdat China en Zuid-Europa - gebieden waar veel van de hulpmiddelen vandaan kwamen - 'op slot' zaten. De voorraden die verpleeghuizen en ziekenhuis nog in huis hadden waren onvoldoende.

Niet goed geoefend

"Een van de essentiële ingrediënten van de testen die in veel laboratoria worden gebruikt, werd in Wuhan gemaakt. En de wattenstaafjes die we allemaal kennen voor de monsterafname die werden in Noord-Italië gemaakt, wat ook op slot ging. Toen bleek dat die hele aanvoerketen als een kaartenhuis in elkaar stortte", blikt Koopmans terug.

"En dat was iets wat ik in ieder geval zelf ook echt onderschat had. Ik heb heel veel pandemie oefeningen meegemaakt, maar dat soort kwetsbaarheden waren niet geoefend."

Viroloog Marion Koopmans zegt dat een nieuwe pandemie in de nabije toekomst niet ondenkbaar is

Pandemische paraatheid

5 jaar later lijkt Nederland beter voorbereid op een eventuele nieuwe uitbraak. Zorginstellingen coördineren de inkoop van hulpmiddelen en ziekenhuizen hebben meer beademingsapparatuur aangekocht.

Ook kunnen nieuwe uitbraken eerder worden vastgesteld door het testen in rioolwater, waardoor eerder maatregelen kunnen worden genomen. Dat was in 2020 nog niet mogelijk.

Bezuinigen

Toch zijn er door het nieuwe kabinet 300 miljoen euro aan bezuinigingen op pandemische paraatheid ingeboekt. Minister Agema van Volksgezondheid gaf eerder al aan dit een 'noodzakelijk onderdeel van de zorg' te vinden, en zegde de Tweede Kamer in oktober toe zich te willen inzetten om hier alsnog geld voor te vinden. Halverwege 2025 moet blijken waar dat vandaan moet komen.

Koopmans is daar blij mee: "Ik denk dat het onverstandig is om de aandacht ervoor te verslappen. "Ik zou heel graag zien dat we geleerd hebben waar het mis ging en dat we het vertalen naar wat we kunnen regelen voor de toekomst."

Bekijk ook

Dijkbewaking als voorbeeld

Zelf trekt Koopmans graag de vergelijking met hoe Nederland kijkt naar dijkbewaking en de omgang met water en wateroverlast. "Dat hele programma is eigenlijk op gang gekomen na één grote crisis", zegt de viroloog.

"Namelijk: de Watersnoodramp in de vijftiger jaren. En toen is gezegd: 'Dit kan niet meer, we moeten zorgen dat we dit beter doen', en ik zou eigenlijk willen dat we net zoiets zouden doen voor die infectieziekten. Een soort deltaplan."

Zorgen over vaccinatiebereidheid

Naast zorgen over de aanpak van de overheid maakt Koopmans zich ook zorgen over de vaccinatiebereidheid onder het volk. Tijdens de coronapandemie is veel discussie ontstaan over het gebruik van vaccins. Die zouden volgens sommigen gevaarlijk zijn. Op social media werden deze theorieën ruim gedeeld, en dit debat bereikte grote groepen. "En dus snap ik ook dat mensen daardoor gaan twijfelen en het niet meer weten."

Maar de mogelijkheid om vaccins te ontwikkelen is potentieel een van de belangrijke bestrijdingsmiddelen die we hebben tegen een uitbraak, benadrukt de viroloog. "Als daar steeds minder mensen gebruik van durven te maken, door dit soort polemiek, dan is dat heel zorgelijk. Dan verliezen we zo een belangrijke pijler in de bestrijding."

Bekijk ook

Nederland werd 5 jaar geleden overvallen door het nieuwe coronavirus

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant