Dagboek uit Egypte: Caïro is een spookstad

Na het extreme geweld van afgelopen woensdag is in Egypte voor een maand lang de noodtoestand uitgeroepen. Er is een avondklok ingesteld van zeven uur ‘s avonds tot 6 uur ‘s ochtends. Wie zich binnen die uren op straat begeeft loopt grote kans door politie of leger gearresteerd te worden.

Caïro is normaal gesproken een bruisende 24-uurs economie, maar tijdens de avondklok zijn de straten uitgestorven en is het bijna eng stil. Het is een spookstad geworden. Ik woon vlakbij het Tahrir-plein, dus een beetje chaos zijn de mensen in mijn buurt wel gewend. Dat is geen reden om van de straat te blijven. Vaak zitten er om de hoek van waar de rellen plaatsvinden mensen op straat doodgemoedereerd een kopje thee te drinken in een van de vele cafés.

Maar tot mijn verbazing gaan nu alle winkels en cafés ruim een uur voor de avondklok in gaat dicht. ‘Ik moet mijn personeel de tijd geven om veilig thuis te komen’, legt de eigenaar van een koffietentje uit.

Zelfs de minisupermarkt beneden in mijn gebouw sluit, en die heb ik slechts een keer eerder dicht gezien. Toen er eind vorig jaar hevige rellen waren in de straat en er een traangasgranaat voor de deur landde, gingen de rolluiken voor een minuut of tien naar beneden. Daarna ging het personeel al hoestend en proestend en met tranende ogen weer aan de slag. Bikkels, dus. Maar niet als het op orders van de nieuwe machthebbers aankomt. ‘Het moet van het leger’, legt eigenaar Ahmed uit, ‘daar kan ik maar beter naar luisteren, want ik wil geen problemen.’

Zonder taxi’s of metro is het lastig om na het ingaan van de avondklok nog ergens te komen. Gelukkig heb ik een fiets. En in een wereldstad waarin bijna geen auto’s rondrijden is het heerlijk rondrijden. Ik fiets over doorgaans drukke verkeersaders die nu volledig uitgestorven zijn en in straten waar het normaal gesproken al een hels karwei is om ongeschonden over te steken - laat staan dat ik me daar op twee wielen tussen de voortrazende auto’s waag - ben ik de enige op de weg.

Ik blijf tot zeker twee uur na het ingaan van de avondklok op straat en fiets een paar keer langs leger en politie, maar er is niemand die aan me vraagt waarom ik nog op straat ben. Ik passeer voor het Egyptisch museum een checkpoint, waar drie trucks van de oproerpolitie en een dozijn legervoertuigen staan. Een paar soldaten zeggen vriendelijk gedag, anderen zwaaien vrolijk vanaf hun pantserwagens.

Egyptenaren zijn notoir slecht in het zich houden aan een avondklok. De laatste keren dat mensen ‘s avonds verplicht binnen moesten blijven werden er na het ingaan van de avondklok voetbaltoernooien en straatfestivals georganiseerd.

Mensen hielden ‘curfew-parties’, die pas na de verboden tijd begonnen en als gouden regel voor het einde van de gestelde avondklok waren afgelopen. Het werd een gimmick. Toen na maanden de tijdsbeperkingen eindelijk werden opgeheven was de meest voorkomende reactie ‘oh, waren die nog van kracht dan?’.

Maar nu heerst de angst. Mensen zijn bang voor rellen en nog meer doden en blijven braaf thuis. Maar niet voor lang, vermoed ik. Na een avond verplicht binnenzitten zijn de meeste mensen het beu. Egyptenaren leven op straat, hen dertig dagen lang ‘s avonds opsluiten is een zware straf. Ik kom een paar uur voor het ingaan van de avondklok een groep jongens tegen, die wanhopig op zoek zijn naar een café dat de opgelegde orders trotseert en open blijft. Het vijftal loopt overal tegen een gesloten deur. ‘Ik wil niet naar huis, daar verveel ik me dood’, zegt Noor (19) tegen de zoveelste café-eigenaar die hen maant zo snel mogelijk naar huis te gaan.

‘Wat moet ik thuis doen dan?’, vraagt de 17-jarige Omar zich harop af, ‘scrabble spelen met mijn ouders?’ Sami (21) heeft de hele avond met zijn moeder televisie gekeken. Vooral naar het nieuws. ‘De Egyptische media is zo slecht’, vindt hij, ‘nog een paar avonden zo verder en ik ben net zo gehersenspoeld als die Moslimbroeders, maar dan pro-leger.’

Ook supermarkteigenaar Ahmed blijkt minder gehoorzaam dan hij in eerste instantie lijkt. ‘We doen die avondklok een paar dagen, dan is het mooi geweest. Je wilt niet weten hoeveel inkomsten ik op deze manier misloop.’

Voor vandaag staat Caïro hoogstwaarschijnlijk weer grote problemen te wachten, want het  is vrijdag en dat is de wekelijkse protestdag in Egypte. De Moslimbroederschap heeft 28 protestmarsen aangekondigd en die gaan allemaal naar hetzelfde plein. De laatste keer dat daar Moslimbroeders waren liep dat gigantisch uit de hand door hardhandig optreden van de politie. Ook burgers waren extreem geweldadig: er werd destijds een Moslimbroeder voor mijn ogen in brand gestoken.

Ester Meerman schrijft de komende week een aantal blogs over de situatie in Caïro, waar ze ruim twee jaar woont en werkt als fotograaf/journaliste. Ze studeerde Journalistiek aan de Fontys Hogeschool in Tilburg en Communicatiewetenschap en Arabisch aan de Universiteit van Amsterdam. Meerman werkte onder andere voor de NOS, KRO, NRC Handelsblad, Algemeen Dagblad en de TROS. Kijk hier voor haar website.