"Wat in Oekraïne gebeurt, kan hier ook gebeuren." Het is harde taal van NAVO-baas Mark Rutte. Woorden die Nederland hebben wakker geschud. Want, hoe realistisch is die dreiging? Defensiespecialist Peter Wijninga denkt dat we ons er weinig van bewust zijn.

De alarmerende woorden van secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte richtten zich direct tot de bevolking van NAVO-landen. Volgens hem zijn we niet goed voorbereid op een oorlog. Hij vindt dat er daarom meer geld moet naar defensie en zegt daarbij steun nodig te hebben van inwoners. Daarnaast gaven banken deze week aan dat het verstandig is om in geval van noodsituaties, contant geld in huis te hebben. Moeten we ons zorgen maken om een oorlog?

Rusland zoekt naar zwakke plekken

In de speech van Rutte zegt hij dat we nog niet klaar zijn voor wat er de komende 4 à 5 jaar op ons afkomt. Die specifieke tijdsperiode baseert hij volgens Wijninga op de oorlog in Oekraïne. Zo moeten we rekening houden dat er volgend jaar een wapenstilstand komt met Oekraïne, zegt hij.

"Dan zal Rusland alle effort die ze nu steken in het voeren van die oorlog, weer steken in het herstellen van zijn capaciteit. Denk daarbij aan het herstellen van de militaire capaciteit die natuurlijk de afgelopen jaren behoorlijk gesleten is. En dan heb je kans dat Rusland op zoek gaat naar andere zwakke plekken in Europa", vertelt Wijninga. Hij noemt als voorbeelden: Moldavië, Georgië en de Baltische Staten.

'Vijf jaar voorbereidingstijd'

De defensiespecialist schat in dat het zo'n 5 jaar gaat duren voordat Rusland in staat is om zoiets te doen. "We hebben dan ongeveer 5 jaar de tijd om ons voor te bereiden", voorspelt Wijninga. "Het is niet zo dat de Russen direct voor de deur staan, want ze hebben nu nog hun handen vol. Maar als het conflict in Oekraïne voorbij is gaan ze zich herbewapenen."

Tegelijkertijd is het ook belangrijk om hier een onderscheid te maken tussen hybride oorlogsvoering en een gewapend conflict, vervolgt hij. Onder hybride oorlogsvoering wordt verstaan: cyberoperaties, spionage en sabotage. Dit is volgens hem nu al aan de orde.

Cyberoorlog

Hij gaat verder: "Eigenlijk vindt er op dit moment al een oorlog plaats en dat is via het internet. Er worden per dag honderden aanvallen uitgevoerd op allerlei instanties in Europa. Vanuit Rusland, maar ook vanuit China. Die zijn erop gericht om chaos te creëren."

Wijninga ziet dat dit ons leven behoorlijk kan verstoren omdat we zo afhankelijk zijn van deze systemen: bankverkeer wordt platgelegd waardoor er geen geld meer kan worden gepind en het kan de energievoorziening raken. "Als het internet vervolgens plat ligt, dan zul je zien dat onze samenleving krakend en piepend tot stilstand komt. En als we daar dus niet op voorbereid zijn, dan gaat dat heel veel pijn doen."

'Waarschuwing van Rutte is terecht'

Hij is dan ook niet verbaasd dat Rutte nu met deze waarschuwing komt. Bovendien hebben Jens Stoltenberg (zijn voorganger) en de voorzitter van het NAVO Militair Comité luitenant-admiraal Rob Bauer hier ook al voor gewaarschuwd.

"Rutte zegt dat het niet voor de lol is dat we met de NAVO-norm eventueel naar 3 procent moeten", zegt Wijninga.

Meer geld naar defensie

Toch begrijpt Wijninga ook dat een oorlogsdreiging voor veel mensen nog abstract klinkt. Hij noemt daarom ook het belang van transparantie vanuit de NAVO. "Ze moeten heel transparant zijn over wat die dreiging nu precies inhoudt en hoeveel aanvallen er in West-Europa plaatsvinden." Volgens hem heeft defensie er de afgelopen 30 jaar flink onder geleden en hebben we weer geld nodig om dit op te bouwen.

Hij denkt dat mensen daardoor juist overtuigd kunnen worden dat het gevaar reëel is en niet een ver-van-mijn-bedshow. "Dat zal mogelijk wel tot angstgevoelens leiden, maar daaruit kun je dus ook weerbaarheid gaan opbouwen. Als je laat zien wat ieder individu kan doen om daarop voorbereid te zijn en daar dus ook weerbaar in te zijn, dan denk ik dat we op de goede weg zijn. Maar op dit moment is dat absoluut nog niet zo", ziet de defensiespecialist.

Noodpakket en nieuws volgens

Want hoe bereid je je voor op een oorlog als je dat nog nooit hebt meegemaakt? Wijninga adviseert om de berichtgeving bij media goed in de gaten te houden. "Dat is lastig, want het zijn vaak sombere berichten over oorlog en ellende. Maar ik denk wel dat het goed is dat je dat volgt. En volg ook de adviezen op zoals die nu worden gegeven."

Met die adviezen bedoelt Wijninga dat het verstandig is om een noodpakket in huis te hebben, zoals het Rode Kruis op hun website adviseert. "Pin wat cash geld om in huis te hebben. Maar ook batterijen, een transistorradio en kaarsen zijn handig", noemt de defensiespecialist als voorbeelden.

Van 'post-war' naar 'pre-war'

Hierdoor zijn we volgens Wijninga beter weerbaar tegen een mogelijke oorlog. Een verandering in de mindset die we nu hebben is daarbij ook belangrijk, zegt hij. "In West-Europa hebben we een 'post-war' mindset. De Tweede Wereldoorlog is voorbij, de Koude Oorlog is voorbij en de eeuwige vrede is uitgebroken. Maar dat is niet zo."

Hij vervolgt: "We hebben nu gezien in Oekraïne dat dat fictie is. We moeten dus meer een 'pre-war' mindset hebben. Met andere woorden, we moeten voorbereid zijn op die oorlog", sluit Wijninga af.

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".