Circus Europa, een beknopte handleiding

Hoe werkt die Europese banencarroussel precies en wie zijn de hoofdrolspelers? Politiek commentator Kees Boonman legt uit.

Europees Parlement: ‘Het Europees Parlement is natuurlijk een bijzonder beestje”, zei premier Rutte onlangs. Bijzonder zeker, niet echt geliefd want de kiezer komt er nauwelijks de deur voor uit. Macht heeft het parlement wel degelijk: ‘Wij bepalen wie de voorzitter van de Europese Commissie wordt.’ Zo hebben de grootste politieke families - christendemocraten, sociaaldemocraten, liberalen en de groenen – dat met elkaar afgesproken.

De regeringsleiders vinden het een crime, maar durven de volksvertegenwoordiging niet te schofferen. Het zou het imago van Europa nog meer schaden en de discussie over de legitimiteit van het parlement nog meer doen oplaaien. Een historische coup van parlement, zo wordt het gezien.

Jean Claude Juncker: Is de Luxemburger nu wel of niet geschikt om de Portugees Barroso als voorzitter van de Europese Commissie op te volgen?

Beter zijn dan de huidige voorzitter is sowieso geen kunst. Niemand zal ooit de complete works van José Manual Barroso openslaan. Barroso laat vooral op de talloze foto’s met regeringsleiders een herinnering achter, omdat hij daar altijd prominent op de voorgrond staat.

Juncker is een ervaren politicus; heeft een jaloersmakend adresboek; kent iedereen en weet hoe de bal rolt in Brussel. Hij loopt niet naast z’n schoenen, hooguit als hij te lang op een receptie is blijven hangen.

Mij wordt op het hart gedrukt dat hij een bindende factor is, niet van details houdt, aardig is (zei de premier nog in de Tweede Kamer) en van gezelligheid houdt.

Die gezelligheidsfactor is ook ’n risico en een bron van speculatie. Drinken – minister Dijsselbloem was het ook al eens in Brussel opgevallen – schijnt een zwakke eigenschap van Juncker te zijn. In Luxemburg geldt dan wel als excuus dat ze pas drinken ná het werk, maar in deze dwergstaat zijn ze zo rond het middaguur al klaar met regeren dus daar zit wel ’n risico.

Juncker wordt gezien als een politicus van toen. Is dit het antwoord op de kritiek van de burger?, zo vragen sommigen zich af. Juncker is federalist, maar de Belg Verhofstadt zei daar onlangs over: ‘Je kiest ook geen paus die niet katholiek is’.

De Europese Commissie: Het dagelijks bestuur van EU telt 28 leden. Vindt iedereen te veel. Elke EU-lidstaat heeft  z’n ‘eigen’ commissaris. Voordat ze benoemd worden moeten ze wel een kruisverhoor bij het parlement ondergaan. De topjobs gaan over het buitenland, de handel en de begrotingen. Mevrouw Kroes is nu onze commissaris. De  PvdA heeft sinds tijden niemand in de commissie gehad, en heeft bij de coalitiepartners een commissiebaan afgedwongen.

Herman van Rompuy: De voorzitter van de Europese Raad die de vergadering van de regeringsleiders (Europese Top) leidt, wordt ook wel president genoemd. Felbegeerde baan. De sociaaldemocraten eisen de plek op omdat de christendemocraten de voorzitter van de commissie krijgen. Voorlopig is Van Rompuy nog in functie. In Groot-Brittannië wordt hij een ‘natte dweil’ genoemd. Maar hij is slimmer dan hij er uitziet. Heeft les gehad bij de jezuïeten.

De Britten: Te veel Europa maakt Britten allergisch. Ze vrezen uiteindelijk altijd voor Franse en Duitse overheersing, vandaar de alertheid. Uittreding (Brexit) gaat veel geld gaat kosten. Weten ze zelf ook. Waarschijnlijk krijgt Cameron snel een cadeau om de anti-Europese gevoelens in eigen land te temperen.

’t spel en de knikkers: Onderhandelen in Brussel is topsport. Je moet elkaar iets gunnen, geduld hebben, vals durven spelen, kunnen schaken en weten hoe je onderhandelt op de veemarkt. Het spel is onnavolgbaar, en vooral onvoorspelbaar. Medespelers kunnen plots tegenspelers zijn. Ogen in je rug hebben, en weten hoe macht werkt en altijd het doel voor ogen houden. Nederland doet vaak neutraal, wacht af, en legt vaak op het laatst de kaarten op tafel. Soms zelfs iets te laat.

De banen: Met de juiste kandidaat op het juiste moment komen en uiteraard voor de juiste plek. Politieke kleur, de grootte van het land, een Noord-Europees of Zuid-Europees land zijn, het speelt allemaal mee.. De buitenlandpost is geschikt voor Timmermans, maar het wordt misschien toch Energie en Milieu. Dat vindt Samsom leuk, maar Rutte juist niks. Rutte ziet veel in de post van commissaris van Handel en Geld. Wedden wie wat krijgt is een riskante onderneming. Genoemde namen zijn ook Wouter Bos en Lilianne Ploumen. Wie niet is genoemd mag zich bij de redactie melden.

Brusselse regel: Niets is in het Brusselse labyrint wat het lijkt. Is iets opgelost, ontstaat er plots toch weer ‘n probleem of andersom. Wordt er een korte vergadering voorspeld, dan wordt het nachtwerk. Bij vertrek uit Brussel moet je altijd je vingers natellen.