Moeten tijdelijke huurcontracten in de vrije sector verboden worden of niet? In de politiek is daar een felle discussie over ontstaan. Volgens verhuurders duperen de voorgestelde plannen niet alleen henzelf, maar ook de huurders.

Christiaan Groen besloot een paar jaar geleden in vastgoed te gaan investeren. Als zelfstandig ondernemer bouwt hij geen pensioen op en een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft hij ook niet. "Ik dacht: ik moet toch wat gaan regelen voor mezelf."

Vlees in de kuip

Groen kocht een aantal huizen voor de verhuur. Zijn huurders gaf hij een tijdelijk contract van 2 jaar. "Je wil toch weten wat voor vlees je in de kuip hebt. Ik heb er zelf gelukkig nooit mee te maken gehad, maar van andere verhuurders hoorde ik verhalen over vreemde praktijken van huurders, zoals wietplantages."

De ondernemer had de intentie om de tijdelijke contracten van zijn huurders te verlengen en om te zetten naar vaste contracten. Maar inmiddels is hij van gedachten veranderd, en gaat hij grotendeels stoppen met de verhuur. Vrijwel al zijn panden staan te koop, of zijn al verkocht. Door een 'stapeling van maatregelen' uit Den Haag wordt het verhuren volgens Groen steeds onaantrekkelijker.

Meteen vast contract

"De discussie in de politiek wordt heel erg gevoerd vanuit de bescherming voor de huurder. Naar de positie van de verhuurder wordt bijna niet gekeken", vindt Groen. De ondernemer doelt onder meer op het wetsvoorstel van PvdA en ChristenUnie waarmee de partijen een einde willen maken aan tijdelijke huurcontracten. Verhuurders zouden - studentenkamers uitgezonderd - voortaan meteen een vast contract moeten geven.

"Heel erg onverstandig", vindt ook woordvoerder Kavish Partiman van Vastgoed Belang. "Begrijp me niet verkeerd: de meeste verhuurders hebben ook belang bij een stabiele, vaste huurder. Maar net als bij een arbeidscontract wil je eerst nagaan of een huurder zijn huur wel betaalt, en of hij netjes omgaat met jouw eigendom. Natuurlijk kan je dan altijd nog van een huurder af, maar dat is niet eenvoudig. Het kost tijd en geld."

Woekerprijzen

Daar komt bij dat het maar een van de vele maatregelen is die vanuit Den Haag over verhuurders wordt uitgestort, zegt Partiman. Zo wil het kabinet een maximale huurprijs in de vrije sector, om 'woekerprijzen' tegen te gaan. Ook krijgen verhuurders de komende jaren te maken met forse belastingverhogingen.

Het gevolg: net als Christiaan Groen gaan veel verhuurders hun bezit afstoten. "Daarmee verdwijnen deze woningen uit de huursector", zegt Partiman. "Ze worden gekocht door particulieren die er zelf gaan wonen. En daarmee zijn huurders zelf dus ook de dupe, want het aanbod aan huurwoningen neemt af."

Effect nooit aangetoond

In de Tweede Kamer lopen de gemoederen over het wetsvoorstel van PvdA en ChristenUnie intussen flink op. Zo willen CDA en VVD verhuurders juist het recht geven huurders uit hun huis te zetten als ze het huis willen verkopen. Wanneer een Kamermeerderheid zich daar achter schaart, willen de indieners hun voorstel helemaal niet meer in stemming brengen. Volgens PvdA en ChristenUnie ondergraaft het 'destructieve voorstel' het geldende huurrecht.

Die zorg is terecht, meent hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer van de TU Delft. Het mogelijk maken van tijdelijke contracten werd in 2016 door toenmalig minister Blok verkocht als een manier om meer aanbod van woonruimte te creëren, brengt hij in herinnering. "Maar het effect is nooit aangetoond. Terwijl het wel voor heel veel onzekerheid zorgt bij de huurders."

Groot goed

Dat geldt ook voor het voorstel van CDA en VVD om verhuurders het recht te geven de huur bij verkoop op te zeggen, zegt Boelhouwer. Volgens Vastgoed Belang zal dat zo'n vaart niet lopen, en zal het hooguit bij uitzondering voorkomen dat de verhuurder het contract opzegt omdat hij zijn huis wil verkopen. "Als dat al zo zou zijn, dan is er juist geen aanleiding om iets te veranderen", reageert Boelhouwer. "De huurbescherming is een heel groot goed. Dat is voor huurders ontzettend belangrijk."

Desondanks ziet verhuurder Groen geen andere uitweg dan zijn panden af te stoten. "Ik probeer mijn huurders wel uit te leggen waarom ik stop. Maar ik merk dat ze niet alle achtergronden overzien om dat goed te begrijpen. Bij stabiel beleid had ik hun contract ook best willen verlengen. Alleen is daar nu helaas geen sprake van."

Taghi, Holleeder, Razzouki: de gevaarlijkste Nederlandse criminelen verblijven allemaal in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught, oftewel de EBI. De inrichting heeft het hoogste beveiligingsniveau. We vroegen wat jullie erover willen weten.

Vlakbij de zwaar beveiligde gevangenis in Vught is afgelopen vrijdag een zittingszaal geopend voor strafzaken. Het is een maatregel om vluchtgevaarlijke gedetineerden minder vaak te hoeven vervoeren, want dat is peperduur en heeft grote risico's voor de veiligheid.

Beveiliging aanscherpen

"Tijdens een verplaatsing is er het risico dat een gedetineerde een ontsnappingsmogelijkheid vindt, meer dan wanneer iemand binnen de gevangenismuren blijft", verklaart woordvoerder Charlotte Hees van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).

De opening van de zittingszaal past in een bredere politieke beweging om de beveiliging rond zware criminelen verder aan te scherpen. Het is onder meer een reactie op incidenten waarbij criminelen ondanks hun detentie vermoedelijk toch contact onderhielden met de buitenwereld.

Is er wel personeel voor een nieuwe EBI?

Tweede EBI in Vlissingen

De afgelopen jaren hebben we gemerkt dat er meer hoogrisico-gedetineerden zijn die hun criminele handelen proberen voort te zetten vanuit hun cel, zegt de woordvoerder van de Dienst Justiële Inrichtingen. Het is ook de reden dat er een extra EBI wordt gerealiseerd op het nieuwe Justitieel Complex in Vlissingen, dat naar verwachting in 2030 klaar is.

Advocaat Geert-Jan Knoops, die vaak in de EBI is geweest, stelt vast: "Er is in de samenleving een toenemende toestroom aan georganiseerde criminaliteit, de aard van het strafrecht is veranderd. Er is daardoor meer behoefte ontstaan aan een tweede EBI."

Druk op capaciteit

Op dit moment is er één EBI in Nederland, in de Penitentiaire Inrichting (PI) in Vught. Die heeft plek voor 24 gedetineerden, verdeeld over verschillende afdelingen. Naast de geplande bouw van een nieuwe EBI in Vlissingen wordt ook de capaciteit in Vught uitgebreid, met twaalf extra cellen.

Er is veel druk op de capaciteit in het gevangeniswezen, zowel wat betreft personeelstekorten als celtekorten, maar op deze groep wordt niet bezuinigd, laat de woordvoerder van de DJI weten.

Wat maakt de EBI anders dan een gewone gevangenis?

Afgezonderd van elkaar

Wat maakt zo'n EBI nu anders dan andere plekken waar gedetineerden verblijven? Het belangrijkste verschil is de doelgroep die erin zit, legt de woordvoerder uit. In de EBI komen vooral gedetineerden terecht die een grote rol speelden in georganiseerde criminaliteit, en die bijvoorbeeld een crimineel netwerk aanstuurden.

"Hierdoor zijn we er in de EBI niet alleen mee bezig dat deze gedetineerden - plat gezegd - achter slot en grendel blijven, maar willen we ook voorkomen dat ze hun criminele netwerk vanuit de gevangenis blijven aansturen."

Volledig afgezonderd

Om dat te voorkomen, is er strenge controle op de gedetineerden. "Het meest essentiële verschil is dat een gedetineerde in de EBI volledig afgezonderd is van andere gedetineerden", vertelt Knoops.

"In gewone gevangenissen mogen gedetineerden met elkaar socialiseren. Bijvoorbeeld gezamenlijk naar de luchtplaats gaan of sporten. Dat is in de EBI vrijwel niet het geval."

Hoe wordt hulp van buitenaf tegengegaan?

Contact met buitenwereld

Woordvoerder Hees legt verder uit dat gedetineerden in de EBI absoluut niet samen in één cel geplaatst worden, zoals dat in andere gevangenissen soms wel gebeurt. De gedetineerden in de EBI kunnen heel soms even samen koken of tegelijkertijd sporten. Maar dan wordt er goed gekeken wie met wie mag, en wie zeker niet.

De afgelopen jaren is er ook meer afstand gekomen in het contact tussen de bewaarders en de gedetineerden. Om bewaarders zelf beter te beschermen.

Controle bij telefoongesprekken

Telefoongesprekken met de buitenwereld zijn bovendien streng geregeld. In andere gevangenissen is er vaak een grotere belzaal en algemenere controle. Maar bij de EBI is die controle één-op-één: om te bellen met een gedetineerde in de EBI, moet de beller onder begeleid toezicht naar een andere gevangenis komen. Zodat nauw in de gaten kan worden gehouden wie met wie belt.

Ook zijn de bezoekregels streng: je kunt niet zomaar even op bezoek bij iemand in de EBI.

'Bizar streng'

Volgens Hees is de EBI 'bizar streng'. Ze zegt: "Niemand wordt een momentje losgelaten. De gedetineerden zijn helemaal in hun eentje. En hoewel het natuurlijk terecht is dat ze daar verblijven, is het een heel naar regime om in te zitten."

In 2023 stelde het anti-foltercomité van de Raad van Europa dat de veiligheidsmaatregelen in de EBI 'buitensporig' streng waren.

Ieder jaar opnieuw beoordeeld

De woordvoerder benadrukt dat goed verantwoord moet blijven waarom maatregelen in de EBI nodig zijn. "Dienst Justitiële Inrichtingen staat ook voor een humaan detentiebeleid. Dus bij zo'n streng regime als in de EBI moet je verantwoorden of het noodzakelijk is dat iemand daar verblijft. En als iemand er al langer verblijft: of het niet afgebouwd kan worden. Soms kunnen gedetineerden naar een iets minder zwaar beveiligde inrichting, de Afdeling Intensief Toezicht (AIT)."

Ieder jaar worden de gedetineerden daarom opnieuw beoordeeld. Dat gebeurt onder meer op basis van adviezen van de gevangenisdirecteur.

Cameratoezicht op advocaten

Dan zijn er nog de advocaten die contact hebben met gedetineerden. Ook op dat contact is het toezicht strenger geregeld dan in andere gevangenissen. "In een gewone gevangenis kun je als advocaat gewoon met je cliënt aan een tafeltje zitten, kun je dossiers over en weer uitwisselen, zodat de gedetineerde kan meelezen", weet Knoops uit eigen ervaring.

"In de EBI wordt een gesprek streng gemonitord", zegt Knoops. "Dat is ook altijd zo geweest, voor zover ik weet. Toen ik ruim 10 jaar geleden iemand in de EBI als cliënt had, was dit ook al zo."

Naar de Eerste Kamer

Onder het vorige kabinet stelde minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) nog scherpere maatregelen in de EBI voor. Hieronder was ook het voorstel om cameratoezicht in te stellen bij gesprekken tussen gedetineerden en advocaten.

In februari 2025 stemde de Tweede Kamer in met de wetswijziging die hiervoor nodig was. Het voorstel moet nu nog langs de Eerste Kamer.

Verdediging moeilijker

Eerder stemde de Tweede Kamer in met wijzigingen die verder gingen dan enkel cameratoezicht, en ook auditief toezicht mogelijk maakte. Na een spoedadvies van de Raad van State werd hiervan afgezien.

"Het scherpe toezicht in de EBI maakt het werk van de verdediging al een stuk moeilijker", zegt Knoops hierover. "Als het toezicht óók nog eens gepaard zou gaan met geluid opnemen en kunnen terugluisteren. Dan zou een advocaat nooit vertrouwelijk informatie kunnen uitwisselen."

'Grenzen van toelaatbare zijn bereikt'

"Dat zou in strijd zijn met het Europese Mensenrechtenverdrag. Zelfs het belang van de veiligheid van de samenleving kan niet opwegen tegen het grote belang dat de wetgever heeft gecreëerd voor ongestoord vrij verkeer tussen advocaat en cliënt", zegt hij.

"Ik denk dat de grenzen van het toelaatbare nu al zijn bereikt met het huidige EBI-regime."

Nog strenger?

De Dienst Justitiële Inrichtingen ziet in principe geen heil in een nog strengere beveiliging in de EBI. "Bij incidenten moet je natuurlijk kijken: hoe wil je dit voorkomen in de toekomst?", zegt de woordvoerder. "En het is goed dat er voor de capaciteit een tweede EBI-vestiging gepland staat. Maar wij zitten niet op de route dat het dagelijks regime van de gedetineerden nu nog strenger moet."

"Het is in de EBI echt al heel streng. Dus de indruk die mensen soms hebben van 'het kan nog wel wat strenger', die klopt niet", zegt ze. "Bovendien moet je ook denken aan wat zo'n extreem streng beleid doet met mensen, wat voor mensen je daarmee maakt. Daar los je niks mee op, zeg maar. Het baat niet."