Chirurg Edris wil zijn bedreigde collega's in Afghanistan helpen: 'Een oud-leerling van mij is geëxecuteerd'

Op zijn dertiende ontvluchtte chirurg Edris Mahtab Afghanistan zelf voor de taliban. In Nederland gaf hij jarenlang Afghaanse uitwisselingsstudenten lessen in anatomie. Nu staat hun leven erdoor op het spel. Mahtab hoopt op hulp.

"Met m'n oud-studenten, gaat het heel erg slecht. Ze worden bedreigd en het is daar levensgevaarlijk", zegt Mahtab, chirurg in het Rotterdamse Erasmus Medisch Centrum. Hij maakt zich zorgen over hun situatie en vraagt de overheid om ze zo snel mogelijk van reisdocumenten te voorzien en ze uit Afghanistan te evacueren.

Geëxecuteerd door de taliban

Mahtab gaf jarenlang anatomielessen tijdens de uitwisseling van jonge Afghaanse dokters in opleiding, met Nederland. Hij hielp de dokters om anatomie-onderwijs in Afghanistan te introduceren, want snijden in dode lichamen is tegen de sharia en dus niet toegestaan. De wet moest daarvoor zelfs worden veranderd. Nu de taliban de macht hebben overgenomen, is alles anders en mogen de dokters dit niet langer doen.

"Ze zijn wanhopig", zegt Mahtab over zijn oud-leerlingen in zijn geboorteland. Elke paar uur appt hij met hen. Ruim twee weken geleden ontving hij een appje met de mededeling dat een oud-leerling is geëxecuteerd. "Een oud-student van me is aangehouden door de taliban, verhoord en twee dagen later geëxecuteerd. Andere collega's zitten ondergedoken", vertelt hij.

Onderduiken

'Dokter Edris, ik ben weer gevlucht. Er zijn twee mannen bij mij thuis geweest met geweren en die hebben weer naar mij gevraagd. Ik ben ondergedoken. Elke dag wissel ik van plek', is in een ander appje te lezen. "Dit is waar deze mensen in leven op dit moment", zegt Mahtab geëmotioneerd.

Zelf is Mahtab eind jaren negentig uit Afghanistan gevlucht. In 2005 begon hij de stichting Keihan, samen met een aantal andere Afghanen. Door een deel van hun inkomen af te staan, haalden ze van 2011 tot 2019 medisch studenten en jonge dokters voor een half jaar naar Nederland voor medisch onderwijs en lessen in democratisering.

Schuldgevoel

Mahtab voelt zich erg verantwoordelijk voor de collega's die hij door de jaren heen begeleidde. Al met al zijn het er een stuk of veertig. "Niet alleen hún leven wordt bedreigd, maar ook dat van hun vrouw en kinderen."

"Ze hebben met ons samengewerkt, met het westen. En dat geeft ons zo'n schuldgevoel. Dat wij ze hier in Nederland hebben opgeleid en teruggestuurd met een opdracht: het opbouwen van Afghanistan. En nu zitten ze daar in gevaar, om wat ze hebben geleerd."

'Niet de rug toekeren'

En dus stelt hij alles in het werk om zich in te spannen voor deze groep mensen. Al realiseert hij zich dat Nederland natuurlijk niet iedereen kan redden. "In Afghanistan wonen dertig miljoen mensen; die kunnen niet allemaal deze kant op komen."

"Maar deze mensen hebben met ons samengewerkt en worden nu bedreigd of lopen extra gevaar omdat ze met ons hebben samengewerkt", zegt Mahtab. "Wij kunnen hen niet onze rug toekeren en moeten deze mensen in veiligheid brengen."

Kleine kans op evacuatie

Het kabinet heeft vandaag laten weten dat de kans op evacuatie zeer klein is. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft zo'n 23.000 e-mails gekregen van Afghanen die vragen om evacuatie. Maar er is bijna geen vliegverkeer meer mogelijk vanuit Afghanistan.

De kans dat er nog grote groepen Afghanen binnen afzienbare tijd kunnen vertrekken is daarmee erg klein geworden.