Een Nederlandse hacker kwam per toeval in geavanceerd bewakingssysteem van de Chinese provincie Xinjiang, waar Oeigoeren massaal worden onderdrukt.

Victor Gevers is een zachtaardige 'ethische Hacker'. Met een stichting spoort hij in zijn vrije tijd datalekken op het internet op, om wereldwijd gebruikers van onbeveiligde software te waarschuwen. Ze doen duizenden van dit soort meldingen, maar vorige maand maakte hij een lek openbaar dat wereldnieuws werd.

Uniek inkijkje in Chinese Surveillancestaat

Hij kreeg namelijk volledige toegang tot de database van een Chinees bedrijf, Sensenets. Dat is gespecialiseerd in gezichtsherkenning. "Aanvankelijk hadden we niet echt door wat het was, omdat alles in het Chinees was", zegt Gevers.

"Langzaam kregen we in de gaten waar we naar aan het kijken waren. Namelijk een database van zo'n 2,5 miljoen namen en persoonsgegevens waarvan de locaties constant gemonitord worden. We zagen dat het een geavanceerd tracking systeem met gezichtsherkenning was, en we wisten dat ze daar in China 'andere normen' bij hebben."

"We hebben het lek dus gepubliceerd en ook gemeld. Toen we het eenmaal gepubliceerd hadden werd ons pas echt duidelijk wat de aard en omvang ervan was."

Onderdrukte Oeigoeren

Het lek dat Gevers blootlegde bleek namelijk een uniek inkijkje in een gigantisch surveillance-systeem met duizenden checkpoints en overal camera's in de Chinese regio Xinjiang.

De oorspronkelijke bevolking van die regio, de Oeigoeren, is een volk van overwegend moslims met een eigen taal en cultuur. Die worden daar steeds meer verdrongen door de instroom van Han-Chinezen en met harde hand onderdrukt.

Bron: AVROTROS

Hele regio is een open gevangenis

Sadikjan Seley is in Nederland wonende Oeigoer die gevlucht is uit Xinjiang. Voor hem bewijst de lekke database iets wat Oeigoeren al lang weten: "De hele regio Xinjiang is in feite al jaren een soort open gevangenis waar iedereen doodsbang is. Er zijn daar overal camera's."

"Om de paar honderd meter zijn er politie-checkpoints. Iedereen heeft verplicht een app op zijn telefoon waarmee alle gesprekken kunnen worden afgeluisterd en iedereen die 'verdacht' gedrag vertoont kan opgepakt worden en opgesloten in 'heropvoedingskampen."

Factfinding-missie

Volgens de VN zijn er minimaal een miljoen Oeigoeren in dat soort kampen geïnterneerd, maar volgens Sadikjan zijn het er nog veel meer. Sadikjan Seley: "Bijna iedereen heeft wel een familielid dat is opgepakt en heel vaak weet de familie helemaal niets over het lot van de mensen die daar verblijven."

Sadikjan is blij dat met de publicatie van de database een nieuw bewijs is geleverd van de vervolging, de kampen en de surveillance praktijken. Maar hij is teleurgesteld als hij hoort dat het 'lek' in de database inmiddels gedicht is, juist omdat er op die database hele belangrijke bewijzen en aanwijzingen kunnen staan.

Belangrijk voor de families maar ook voor bijvoorbeeld VN-onderzoekers. Die willen in maart gaan eisen dat China buitenlandse waarnemers toelaat voor een 'factfinding-missie' over de situatie met interneringskampen in de regio Xinjiang.

Bron: Journeyman

Dubbel gevoel

Ook Victor Gevers heeft een dubbel gevoel over het feit dat hij het 'beveiligingslek' keurig heeft gemeld bij de Chinezen. Gevers: "De werkelijkheid die daar achter schuilgaat is zo gruwelijk. Dat veroorzaakte bij mij ook een hoop woede en frustratie. We konden namelijk niet alleen lezen, maar ook data wijzigen in het systeem. Het stond wagenwijd open. Toch hebben we maar gedaan wat we altijd doen: namelijk het lek bij de eigenaar melden."

"Dat voelt naar, maar om inhoudelijk te gaan oordelen over wat er mensen met een database doen, en wat er moet gebeuren met informatie die niet beveiligd is, dat valt buiten de reikwijdte van onze stichting. Wij waarschuwen iedereen op de zelfde manier als iets onbeveiligd is. Inmiddels kloppen heel veel instanties bij ons aan van Oeigoeren in het buitenland en mensenrechtenorganisaties. Maar we kunnen helaas weinig voor ze doen."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."