Chicago: 'To hell and back'
De kinderen hebben waarschijnlijk alleen een glas cola gehad voor het ontbijt. Door de kapotte ramen stroomt de kille oktoberlucht het huis binnen. Deze winter zullen de kinderen van Pam het nog veel zwaarder krijgen. Pam heeft haar gezin ondergebracht in een huis dat onbewoonbaar verklaard is, door de gemeente dichtgetimmerd. Ze trok de planken weg en is blij met een dak boven haar hoofd. Diepe armoede; het lijkt de derde wereld, we zijn in Chicago, de thuisstad van de Amerikaanse president.
In een recent rapport van de Verenigde Naties worden westerse landen met elkaar vergeleken: hoe veel kinderen groeien op in armoede? Na Roemenië, staat Amerika op de tweede plaats. 1 op de tien kinderen groeit op in diepe armoede. In de stad van Obama, Chicago, kun je zien hoe ernstig de situatie is.
Steve Gates leidt me een weekend lang rond door de armste wijk van Chicago: Roseland. Steve is hier geboren en getogen, hij kent bijna alle buurtbewoners persoonlijk. Hij is nu straatcoach en probeert de jongeren uit de handen van de drugsbendes te houden. Want diepe armoede leidt hier bijna rechtstreeks tot een leven vol geweld, drugs en kogels. Zo is Pam's oudste zoon kort geleden de stad uit gevlucht: nog langer in het huis van zijn moeder, zou hij zeker vermoord worden door een rivaliserende bende.
Voor we de wijk ingaan, vraag ik Steve of wij (cameraman Roel van Hees en ik) nog gevaar lopen. Roseland is niet alleen de armste maar ook de meest gewelddadige wijk van Chicago. Per jaar worden er in deze stad 500 moorden gepleegd, met name in buurten als deze. Steve kijkt ons even aan. Ja, het is gevaarlijk hier. Maar 'two skinny white kids', zoals wij? Daar wil geen gangster zijn kogels aan verspillen, lacht hij.
Dit weekend probeert Steve, samen met de directrice van de plaatselijke school (Fenger High School), het leven te redden van Pooty. 'The word is out in the streets', zegt Steve, 'Pooty is de volgende'. Politie, familie, buurtbewoners, kennelijk weten ze allemaal dat Pooty met de dood bedreigd wordt. Maar de wetteloosheid is hier zo groot, dat er niets aan gedaan wordt. Steve moet ervoor zorgen dat hij Pooty de stad uit krijgt, weg van de bendes hier.
Het gemak waarmee hier over de dood gesproken wordt, shockeert. Via Steve ontmoet ik de moeder en stiefvader van Pooty. Ze hebben in augustus al een andere zoon verloren aan bendegeweld. Die zoon, Anthony, werd op klaarlichte dag neergeschoten, op een paar blokken afstand van het ouderlijk huis. Moeder vertelt haar verhaal bijna alsof het gewoon is. Het hoort bij het opgroeien hier.
De stiefvader leest de doodsbedreigingen voor, die Pooty kreeg. Pooty zal niet snel, nee heel langzaam worden vermoord, staat er.
Het is een tekst die ik zelfs van ergste gangsterfilms niet ken. Maar de stiefvader is er al aan gewend. Ach, hij kent zelfs de jongens die deze teksten hebben gestuurd. Pooty groeide op met ze, ze barbecueden hier eerder in de tuin. Straatvriendjes die elkaars moordenaar worden: zo gaat dat vaker in Roseland.
Als ik Pooty eindelijk zelf ontmoet, valt het me op hoe jong hij er uit ziet. Maar in zijn uitspraken voel je een lang leven vol geweld. Nee, hij is helemaal niet bang voor die gangsters. "I've been to hell and back", zegt hij. Hij heeft al zoveel meegemaakt, dat 1 doodsbedreiging meer of minder hem koud laat. Hij is niet van plan te vluchten, want hij is geen lafaard. Steve schudt zijn hoofd. Door deze trotse, koppige houding heeft hij al zoveel jongeren zien sterven hier.
Steve laat niet los, blijft op Pooty inpraten, Samen met Elizabeth Dozier overtuigt hij hem uiteindelijk om de stad uit te vluchten. Dit deel van Chicago is geen plek om op te groeien. Ik ben onder de indruk van Steve. Zoveel bezorgdheid, zoveel passie voor zijn vak, zoveel inzet voor de jongeren. Eind dit jaar vervalt de subsidie waarmee zijn werk betaald wordt. Voor jongens als Pooty betekent dat misschien wel het verschil tussen leven en dood.