Wie stopte als eerste vulling in pastarolletjes en noemde het cannelloni? Discussies over de herkomst van eten maken veel los, maar een duidelijk antwoord is vaak lastig te geven. "Het idee van nationale keukens klopt niet helemaal."

Zo werd in het populaire datingprogramma B&B Vol Liefde door kasteelheer Albert Diks stellig beweerd dat cannelloni uit Spanje komt. Maar dat blijkt niet waar.

Italië

"Ik snapte de verwarring, maar nee, cannelloni komt niet uit Spanje", zegt Raquel Palla Lorden, schrijver van De Bijbel van de Spaanse Keuken. "Het is in de 18de eeuw door Italiaanse chefs meegenomen naar Catalonië, waar het inmiddels ook een bekend gerecht is geworden."

De Spaanse versie van cannelloni wordt traditioneel gegeten tijdens San Esteban op 26 december. "In principe wordt de cannelloni gevuld met het overgebleven vlees van de dag ervoor." Zo maakten de Spanjaarden er hun eigen gerecht van.

Verhuizing van chefs

En dat maakt de discussie wel lastig. Want als het gerecht al zo lang in Spanje is en een eigen geschiedenis en bereidingswijze heeft, is het dan niet Spaans? Daar kan je discussie over voeren, zegt Palla Lorden. "Rond de 18de eeuw was er veel verplaatsing van chefs naar grote steden in Spanje. Dus je ziet veel Franse en Italiaanse invloeden."

"Elk gerecht stamt vaak af van een ander gerecht. Dus de Catalanen zullen de cannelloni zoals zij hem maken vast claimen, maar niet zoals die ooit uit Italië is meegenomen. Hierbij is heel duidelijk: het is een verbastering van het Italiaanse gerecht."

Bekijk ook

Nationale keukens bestaan niet

Cannelloni is echter niet het enige gerecht waar discussie over bestaat. Sterker nog: van veel oude gerechten is lastig aan te wijzen waar het écht vandaan komt. Cultuurhistoricus Jon Verriet ziet dat mensen in het verleden vaker op zoek waren naar typische nationale gerechten of zelfs nationale keukens. "Natuurlijk eten mensen op verschillende delen van de wereld anders. Maar het idee van een nationale of authentieke keuken klopt niet helemaal."

Dat idee is opgekomen in de 19de eeuw, legt Verriet uit. "Toen kwam het nationalisme heel erg op en keukens werden een manier waarop we onze identiteit echt gingen uitdragen. Dan ontstaan er ideeën over wat een Catalaanse of Franse keuken is. Het kan heel erg helpen in een idee van 'wij horen bij elkaar'."

Nederlandse of Franse keuken?

Zo ook in Nederland. De basis van hutspot komt oorspronkelijk uit Spanje, zegt Verriet. "En bijvoorbeeld bloemkool met nootmuskaat, rode kool met kruidnagel en speculaaskruiden zijn allemaal beïnvloed door Indische specerijen." Ook de Franse keuken is niet wat we denken, benadrukt Verriet. "Wat wij zien als typisch Franse gerechten, komt niet echt overeen met wat Franse mensen op dit moment thuis eten. Die zitten tegenwoordig ook aan de pasta en sushi."

Maar het is ook niet wat Fransen in een bepaald verleden met z'n allen aten, vervolgt de cultuurhistoricus. "Wij kennen de Franse keuken vooral uit dure gerechten, maar dat zijn voornamelijk gerechten voor de elite. Dus ons beeld van wat typisch Franse gerechten zijn, bestaat uit een bepaalde selectie. En dat beeld dat we met elkaar creëren, heeft duidelijk culturele, politieke en soms ook economische redenen."

Bekijk ook

Van wie is het?

Toch wordt niet altijd geaccepteerd dat een gerecht een complex verleden kan hebben. Zo worden aioli en mayonaise allebei geclaimd door Frankrijk, maar komt het van het Spaanse eiland Mahon. "Maar Spanje is vaker bezet geweest", legt Palla Lorden uit. "En toen mayonaise werd uitgevonden, was Mahon een Frans eiland. Dus dan kun je zeggen dat het Frans is, maar de Spanjaarden zien het echt als Spaanse uitvinding."

En zo ook de croissant. Die wordt dan weer gezien als typisch Frans en is bijna het symbool van het land. "Maar de croissant komt eigenlijk ook uit Wenen", zegt voedselhistoricus Jon Verriet.

Complexer dan je denkt

Verriet laat zich daarom niet verleiden om een historisch gerecht, zoals ook cannelloni, definitief aan één land of streek toe te kennen. "Onze keukens en onze gerecht zijn vaak veel complexer dan je denkt. Ze zijn vaak juist beïnvloed door al die verschillende migratiestromen en al die verschillende invloeden van buitenaf. En het blijft ook in beweging."

Dus wat kan je wel zeggen als iemand een feitje op tafel gooit zoals hutspot uit Spanje, cannelloni uit Catalonië en spaghetti uit China? "Het zit iets ingewikkelder in elkaar", zegt Verriet, die het geen saaie conclusie vindt. "Juist dat ingewikkelde verhaal, dat is volgens mij zo leuk."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.