Brandbom bij moskee: vandalisme of terreur?

De gemeente en moskeegangers bang maken: dat is wat de vijf Enschedese vrienden beoogden met het gooien van een brandbom tegen de moskee in hun gemeente. Vandalisme of een daad met terroristisch oogmerk, over die vraag moet de rechtbank zich donderdag buigen. Het laatste is waar het Openbaar Ministerie de vriendengroep van beschuldigd. 

Justitie neemt de brandstichting, in februari dit jaar, bij moskee Allah's huis voor moslims in Enschede zeer serieus. Ze hebben doelbewust angst willen aanjagen, zegt Mariëlle Hartman van het OM Oost-Nederland: 

'Terroristisch oogmerk houdt in dat het de bedoeling van deze personen was om de moskee in brand te steken. En daarmee wilden ze moslims, bezoekers van de moskee angst aanjagen.'

De verdenking zorgt er mede voor dat de verdachten al sinds hun arrestatie gedetineerd zijn in een zwaar regime op de terroristenafdeling in Vught. De rechtszaak van de vijf mannen start volgende week. EenVandaag maakte een reconstructie op basis van het dossier ‘Bergden’ dat het programma in handen heeft.

DTG, demonstranten tegen gemeenten

Raymond S., Jeroen B., Marco H., Danny H., en Ronald M.: de vijf mannen vormen een hechte vriendengroep in de Enschedese volksbuurt Pathmos. Het houden van pitbull-achtige vechthonden is een gezamelijke hobby. Maar ook de weerstand tegen de komst van asielzoekers in de Twentse stad bindt de mannen waarvan sommigen elkaar al het hele leven kennen. 

Ze sluiten zich daarom aan bij DTG, Demonstranten Tegen Gemeenten. Een actiegroep opgericht door bewoners van de Enschedese volksbuurten Pathmos en Dolphia. Ze demonstreren niet alleen tegen de komst van een AZC in hun eigen stad. De organisatie sluit ook aan bij protesten in Amsterdam, Ede en Oude Pekela. Onderzoekers noemen de groep ‘extreem rechts’. Zelf zegt de groep te bestaan uit ‘bezorgde burgers’.

De vijf vrienden maken zich in februari grote zorgen over de plannen voor de huisvesting van vluchtelingen in hun eigen stad. Ze zijn bij de demonstratie op 13 februari dit jaar die wordt vastgelegd door omroep Powned. En ze appen over het AZC (’de fik erin’, ‘Aziel Terreur Clubje’) in een groeps-app waar behalve tekst ook discriminerende afbeeldingen worden gedeeld.

‘Gemeente bang maken’

Ook de avond van de 27e februari is het onderwerp van gesprek, wanneer de mannen bij elkaar komen om een eventuele aansluiting te bespreken bij de Dutch Self Defense Army (DSDA).

'Toen zei iemand dat wij wat zouden doen om de gemeente bang te maken voor vluchtelingen. Wij besloten om een cocktail tegen de muur aan te gooien bij de moskee.'

Er worden brandbommen gefabriceerd van bierflesjes met ethanol, zoals de mannen ze vroeger ook maakten. Rond half tien ‘s avonds stappen de mannen in de auto naar de moskee. Het wordt allemaal geregistreerd door de beveilingscamera’s die verdachte Raymond S. aan zijn huis heeft hangen.

Tien minuten later vliegen de zelfgefabriceerde bommen tegen de moskee. Eén veroorzaakt brand. Een getuige ziet het gebeuren:  

'Ik zag dat deze mannen met een aansteker de fles in brand probeerden te steken (…) Ik zag vervolgens een oranje gloed van vuur bij de moskee.'

De getuige volgt hen vervolgens terug naar het huis van Raymond S. en doet een 112-melding. Nog diezelfde nacht wordt S. gearresteerd. De rest van de mannen wordt in de weken erna opgepakt. Ze worden herkend wanneer opsporingsprogramma van RTV Oost ‘Onder de Loep’  beelden toont van de beveiligingscamera van S’s huis.

Tussen terroristen op de terreurafdeling

De verdachten worden geplaatst op de zwaar beveiligde terroristenafdeling (TA) in Vught. Het is de zwaar beveiligde gevangenis waar onder andere Mohammed B., veroordeeld voor de moord op Theo van Gogh, zit. Ze verblijven er tussen de moslimgeradicaliseerde terreurverdachten- en veroordeelden. 

Het valt de mannen uit Enschede zwaar. Marco H. verklaart:

'Het is een corrupte bende daarbinnen. Allemaal jihadisten, of hoe je dat noemen wil. (…) Ik ben met de dood bedreigd, plus mijn familie. Ze zouden mijn kop eraf hakken, mijn oogballen opeten.'

Marco H. zegt bedreigd te zijn door moslimterroristen, ‘iemand van isis’. Dat stelt ook zijn advocaat, Hans Onland:

'(..) Of anders gezegd: door terroristen die betrokken zijn geweest bij de aanslagen in Parijs of Brussel. Hij snapt niet dat ie op een afdeling wordt geplaatst waar hij met dat soort mensen wordt geconfronteerd.'

Toch is dit niet gek dat de Enschedese verdachten op een terreurafdeling (TA) worden geplaatst, stelt deskundige Daan Weggemans. Het laat zien dat het OM aan een daad met terroristische oogmerk van deze groep evenzwaar tilt als wanneer het geradicaliseerde moslimextremisten zouden betreffen. Die laatste groep noemt de terroristenafdeling (TA), een MA; een moslimafdeling. 

Of het verstandig is dat je de groepen bij elkaar zet, is wel de vraag. “Dat dit tot spanningen leidt, is duidelijk”, aldus de terrorisme-deskundige van het Haagse Centrum voor Terrorisme en Contraterrorisme.

Onder invloed van drank, niet van terreur 

Komende donderdag 29 en vrijdag 30 september moeten de Enschedese vrienden zich verantwoorden voor de rechter in Almelo. Was het een ‘domme actie’ onder invloed van drank en drugs, zoals de advocaten van de verdachten zeggen? Of hadden de mannen wel degelijk een terroristisch oogmerk, zoals het OM beweert?

Vanavond in EenVandaag een reconstructie van de zaak ‘Bergden’ met Hans Onland en Robert Speijdel, advocaten van verdachten Marco H. en Jeroen B.. We spreken Mariëlle Hartman van het Openbaar Ministerie over het terroristisch oogmerk en terrorisme-onderzoeker Daan Weggemans.