Brabantse drugsnetwerken beschikten dankzij een corrupte agent uit Australië jarenlang over gevoelige politie-informatie. Dat onthult NRC-journalist Jan Meeus in zijn boek 'Narco's in Nederland'. "Georganiseerde misdaad in Brabant is lang onderschat."

Het is vooral aan de grootschalige handel in xtc-pillen te danken, dat de Brabantse drugseconomie uit kon groeien tot een miljardenbusiness, weet Meeus. "Rond de eeuwwisseling werd in de provincie ruwweg 75 procent van de wereldwijde vraag naar xtc geproduceerd. Dan heb je het over honderden miljoenen pillen op jaarbasis."

Belangrijke afzetmarkt voor xtc

Steenrijk werden de Brabantse drugscriminelen. Mede dankzij een waardevol corrupt contact aan de andere kant van de wereld. "Australië was een hele belangrijke afzetmarkt voor met name synthetische drugs, zoals xtc. Hele ladingen pillen werden gesmokkeld met ingenieuze methodes", vertelt Hennie Verbeek-Kusters, die tussen 2005 en 2008 hoofd van de nationale recherche was bij de unit Zuid-Nederland.

Toen een Britse crimineel, werkzaam voor Brabantse pillenboeren, werd opgepakt in Australië wist hij vervolgens als informant een hoge politiefunctionaris om te kopen. "Dat leidde ertoe dat informatie uit Nederland over gevoelige opsporingsonderzoeken via een omweg in handen kwamen van de Brabantse pillenmaffia", vertelt Meeus.

3 jaar op de hoogte van politie-onderzoeken

Ondanks alle inspanningen van de Nederlandse recherche, waren de drugscriminelen dankzij het lek in Australië bijna 3 jaar op de hoogte van veel gevoelige politie-informatie over de smokkel van xtc. "Op een gegeven moment volgden we een lading pillen naar Australië", vertelt Verbeek-Kusters. "Maar na aankomst haalden de criminelen de lading niet op. Dan weet je dat er iets niet goed zit."

Rechercheurs uit het team van Verbeek-Kusters ontdekten de corruptie. Tijdens een gesprek op de Australische ambassade werden de buitenlandse collega's ingelicht. "We hebben ze inderdaad benaderd. En gezegd: 'Op basis van wat wij nu zien en horen, zit er bij jullie een mol. Toen schrokken ze zich te pletter", vertelt het oud-recherchehoofd. "Het was heel, heel schadelijk."

Macht en invloed onderschat

Deze corruptie-affaire staat uitgebreid beschreven in het boek 'Narco's in Nederland' van NRC-journalist Jan Meeus, dat komende week verschijnt. Uit het boek blijkt dat er lange tijd door 'Hollanders' met veel dedain is gekeken naar de opkomst van de Brabantse pillenindustrie. "De macht en invloed van Brabantse criminele netwerken is structureel onderschat", schrijft Meeus. "Tot grote ergernis van lokale politiediensten en journalisten."

Daarnaast hebben Brabanders het vermogen om lange tijd uit beeld van politie en justitie te blijven. "Brabanders zijn geneigd om niet te veel vragen te stellen", zegt Meeus. "Er ontstaat dan een informele cultuur. Jij levert wat voor mij, ik doe wat voor jou. Afspraak is afspraak. Geld is geld. Handel is handel. Die mentaliteit speelt ook in het criminele milieu een hele belangrijke rol."

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."