radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Bouw minder op gevaarlijke plekken, zegt wetenschapper Pier Vellinga: 'Klimaatverandering komt altijd met verrassingen'

Bouw minder op gevaarlijke plekken, zegt wetenschapper Pier Vellinga: 'Klimaatverandering komt altijd met verrassingen'
Het gebied rond de Maas
Bron: ANP

We willen te veel bouwen op plekken die daar helemaal niet meer geschikt voor zijn, zegt hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga. Met de overstromingen in Zuid-Limburg werd de klimaatcrisis opnieuw pijnlijk zichtbaar.

De Verenigde Naties hopen dat de overstromingen in Zuid-Limburg, Duitsland en België, landen aanspoort om ferme maatregelen te nemen. "Na alle beloften is het nu tijd voor snelle klimaatmaatregelen," zei Patricia Espinosa, chef klimaat bij de VN gisteren tijdens een digitale bijeenkomst van het wetenschappelijke VN-klimaatpanel IPCC.

Bouwen onder NAP

Maar in afwachting van die 'snelle maatregelen' wordt er volgens hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga nog niet goed nagedacht over de plek waar we nieuwe huizen bouwen en de invloed die extreem weer daar in de toekomst op kan hebben.

Als voorbeelden noemt hij de Stadsblokken en Meinerswijk in de uiterwaarden bij Arnhem en de Zuidplaspolder bij Gouda. "Dat is een polder die een meter of 6 onder NAP ligt. Daar willen ze 'klimaatbestendig bouwen' zeggen ze, maar hoe dan?"

Bekijk ook

Teveel vertrouwen in modellen

Volgens Vellinga wordt er te veel vertrouwd op modellen die moeten voorspellen wat er gaat gebeuren. "We hebben een soort absoluut vertrouwen in onze modellen terwijl je de zaak ook om kan keren: wat zou je willen dat er nooit gebeurt? Ga daar dan zodanig tegen bouwen dat dat niet kan. De modellen blijven giswerk."

De overstromingen in Zuid-Limburg van afgelopen maand, zijn volgens Vellinga pas het begin. "Wij mensen zijn heel genegen te geloven in geleidelijke veranderingen, terwijl we weten dat klimaatverandering met schokjes en verrassingen komt. In de negentiger jaren heb ik daar een rapport over geschreven waarin ik zei: klimaatverandering gebeurt door rampen, vooral door extreme weersveranderingen. Dat zie je nu."

Evacuaties, slepen met zandzakken en hopen dat het water weinig schade aanricht: het was een onrustige nacht in Limburg. De wateroverlast is nog altijd groot en het hoogtepunt lijkt nog niet bereikt. Zo ziet het er rond Valkenburg nu van boven uit.

Verrast door overstromingen

Volgens Vellinga is er na de overstromingen van 1995 politiek afgesproken om nooit meer te bouwen in de uiterwaarden, de gebieden tussen dijken en rivieren, maar gebeurt het toch weer.

"Dat is een beetje de psychologie van overstromingen. Het is zo ongeveer om de 50 jaar, dan worden we ineens weer verrast omdat het collectieve geheugen weer wat geminderd is en er toch weer gebouwd is, of men vergeten is onderhoud te plegen."

'Uiterwaarden zijn geliefd'

Vellinga ziet dan ook geen afname in bouw naast rivieren. "Er is zelfs nog een plan van natuurorganisaties en bouwbedrijven om te kijken of je niet in de uiterwaarden kunt bouwen, door de druk van het water elders te leggen. Uiterwaarden zijn de mooiste gebiedjes van Nederland, dus gewild."

"En bij de bouw wordt de natuur vaak ook wat opgepept, want het zijn vaak oud-industrieterreinen die dan opgeknapt worden. De gemeente heeft geen geld om die grond te saneren, maar bouwers willen dat dan wel doen, in ruil voor wat huizen die ze er kunnen bouwen."

Bekijk ook

Klimatologen ook verrast

Met de alsmaar duidelijker wordende gevolgen van klimaatverandering, vindt Vellinga dat er nu echt een halt toegeroepen moet worden aan het bouwen op gevaarlijke gebieden. "Temeer omdat ook nogal wat klimatologen verrast zijn over het extreme weer dat zich nu voordoet. En omdat het ook verdere schade met zich mee kan brengen. Onze banken worden eens in de zoveel tijd internationaal gewaardeerd. Een Rabobank zal daar heel slecht uit komen, omdat die hypotheken heeft op huizen die kwetsbaar zijn op overstromingen."

Volgens Vellinga moeten we bereid zijn consessies te doen in andere gebieden. "Nederland zou zo langzamerhand beleid moeten maken om niet meer te bouwen in de diepste polders en de uiterwaarden. Dan maar wat meer op de Veluwe of de Achterhoek. Want als het mis gaat op die andere plekken, gaat het daar ook goed mis."

Luisteren

Luister hier het gesprek met Pier Vellinga terug in EenVandaag

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom president Donald Trump vrede in Oekraïne wil, zonder Europa erbij te betrekken

De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in Oekraïne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron: ANP

Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.

De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.

Versneld woningen bouwen

De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.

Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.

Woningnood oplossen

"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.

"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."

Bekijk ook

Flexibel

Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.

"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.

Meer geld nodig

Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."

De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.

Bekijk ook

Kritiek van SP

Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.

Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."

Miljoen woningen voor 800 euro

Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.

"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."

Bekijk ook

Onrealistisch en onbetaalbaar

Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."

Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.

Minister ziet niets in SP-plan

Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.

Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.

Hoe wil de politiek betaalbare woningen bouwen?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant