Het regent. En in Little Venice, mijn tijdelijke vaste koffieshop, is een van de ontbijtgasten duidelijk over de dag ná vandaag: “De uitslag gaat in de prullenbak, Cameron blijft zitten en het geld blijft rollen.”  Toch gaat ook morgen de dag niet geruisloos over in het weekend. Ik gok op een kleine winst voor Remain. Maar de uitslag van dit referendum doet er niet meer toe. De Europese politieke klasse is in shock. Ze is de greep op het bestel kwijtgeraakt. Brussel lijkt volstrekt losgeraakt van de werkelijkheid op straat.

Ik was er bij in Maastricht, in 1991. Over een paar dagen, op 1 juli, is het  Nederlandse EU-voorzitterschap voorbij. Hoe het ook politiek wordt gerecenseerd, als turbulent kan ’t de geschiedenis is. Veel turbulenter was het 25 jaar geleden.  Toen begón op 1 juli een Nederlands voorzitterschap. Het leidde tot het Verdrag van Maastricht. Een  verdrag dat de basis legde voor een Europa dat niet klopt. Nederland wilde een monetaire en een politieke unie, maar haalde bij de Europese collega’s een zeperd. Een afgang was het voor de toenmalige CDA-minister van Buitenlandse Zaken, Hans van den Broek. Zijn plan ging door de shredder en is verder terug te vinden op google onder de titel ‘Black Monday’. Want op ’n maandag in oktober werd de  streep er doorgehaald. John Major, toen de Britse conservatieve premier, en nu pleitbezorger om in de EU te blijven, was  de politieke stoorzender op de decembertop in Maastricht. Hij knokte en won.  Ik herinner mij de Britse krantenkoppen toen: ‘F-word off’. Geen federaal Europa, wel werd het startschot voor de euro gegeven waar de Britten niet aan mee hoefden te doen.

De Europese Unie is altijd een tafel op drie poten geweest. Immer wankelend. Nu hebben de politieke leiders de mond vol van minder Europa, minder  regelgeving, meer naar de burger luisteren. Nederland had met dit voorzitterschap als doel het draagvlak bij de burger te vergroten en transparantie over de EU te bevorderen. Ik vroeg vorig jaar bij Buitenlandse Zaken of ik eens mocht meelopen als journalist, achter de schermen embedded. Een delicaat gegeven, zowel voor een politicus als voor een journalist. Maar het bleef bij een werktitel: Inside Europe. Ook al vond een deel van de ambtenaren het wel een uitdagend idee, de politieke leiding wees het af. Dat is Europa ten voeten uit. De politiek, zeker als het over Brussel gaat, houdt uiteindelijk niet van een open keuken.

Dit referendum dwingt de politieke klasse een nieuwe koers uit te zetten. Moet de EU een handelsvereniging worden, zoals premier Rutte het liefste wil, of moet de EU juist meer integreren? Met bang zijn verbeter je de wereld niet. Hier bij mij op het plein, Lincoln’s Inn Fields, wordt, zo vertelde ik al eerder, een film gemaakt. Verderop begint, zo hoor ik, ook een groot filmproject: The History of Europe. Worden vast veel delen, met de Britten toch in de hoofdrol, denk ik.

Politiek commentator Kees Boonman houdt deze week een dagboek bij over het EU-referendum in het Verenigd Koninkrijk.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.