Over 5 jaar is jouw boterham van Nederlandse tarwe gemaakt. Dat willen in elk geval de initiatiefnemers van het project Nederlandse Baktarwe. De komende jaren wordt onderzocht wat daar voor nodig is.

In het Zuid-Limburgse Grevenbicht bakt Natalie Penders sinds een halfjaar brood van tarwe dat 10 kilometer verderop door haar vriend Koen van Didden wordt verbouwd.

'Leuk om uit te dokteren'

"Lokaler dan dit wordt het niet", zegt ze lachend. "Het is heel leuk om samen uit te dokteren hoe we van Nederlandse baktarwe het beste brood kunnen maken." Dat het meteen dit jaar zou lukken, had ze niet verwacht.

Tot 2021 was Penders bankier, maar dat gaf haar niet de voldoening die ze zocht. Haar eigen bakkerij geeft die wel. "Het is heel leuk om te ondernemen en bezig te zijn met een fysiek product. En al helemaal om dit met het tarwe van mijn eigen vriend te doen."

'Zo puur als het maar zijn kan'

Ze merkt wel iets van verschil tussen de baktarwe van eigen bodem en de tarwe die ze daarvoor gebruikte. "Aan je eigen baktarwe moet je harder werken."

"Als je een zak meel neemt van een meelleverancier dan is het heel simpel: je volgt het recept en je hebt resultaat, maar het meel van Koen is zo puur als het maar zijn kan."

'Veel vraag naar'

Die puurheid zit 'm in de grovere zemel, waardoor het meer water opneemt. "Het is hoe het uit het veld komt, gemalen en in een zak gestopt, zonder toevoegingen." Met broodverbeteraar zorgt Natalie dat de smaak niet afwijkt van het standaard product.

"Je moet zelf een mengeling vinden voor een mooi gerezen brood. Gelukkig doen we dat goed. Er is veel vraag naar. We hebben klanten die, als ze een bestelling doorbellen, zeggen dat ze alleen eigen baktarwe willen. Voor de prijs hoeft niemand het te laten: het brood van Nederlands tarwe kost evenveel. Dat komt doordat wij een superkorte keten hebben van akker naar bakker."

Vervoer vervuilend

Koen helpt ook mee in Natalies bakkerij. Hij hoopt dat meer mensen hun voorbeeld zullen volgen. Nu komt de meeste baktarwe nog van 700, 800 kilometer verderop. Het wordt meestal vervoerd door de scheepvaart die vervuilend is. "Als het lokaal uit de buurt kan komen, scheelt dat onnodig transport."

Het klimaat is een reden voor het duo om brood van Nederlandse tarwe te maken. "Idealisme is voor ons zeker een drijfveer. Het is beter als we meer producten eten die lokaal zijn verbouwd, in plaats van dat ze in vliegtuigen en schepen naar Nederland worden gevlogen. Ook merk je door de oorlog in Oekraïne dat het niet prettig is om voor voedsel afhankelijk te zijn van andere landen."

Bron: EenVandaag

Klimaatverandering helpt ook mee

Door het veranderende klimaat wordt het verbouwen van baktarwe ook steeds interessanter, zegt Koen. "We krijgen warmere zomers en drogere periodes. Dat is voor baktarwe ideaal. Om voldoende eiwitten in de plant te krijgen heb je namelijk veel zonuren nodig, en die hadden we het afgelopen jaar."

Koen verbouwt nu een tarweras dat met name in België en Frankrijk wordt geteeld. "We hebben vorig jaar een perceel ter grootte van vijf voetbalvelden ingezaaid en zijn maar gewoon begonnen. Wordt het niks dan wordt het veevoer, zo dachten we. Maar dat was niet nodig. Je moet wel wat meer meststoffen toevoegen en de opbrengst is iets lager, maar verder is het proces vergelijkbaar met veevoertarwe."

'Doelen haalbaar'

Natalie kijkt tevreden terug op het eerste jaar. Ze denkt dat de doelen van het project Nederlandse baktarwe haalbaar zijn, om over 5 jaar tenminste 80 procent van het Nederlandse brood van tarwe van eigen bodem te maken. "Als ik nu al zie dat met vrijwel zero kennis de kwaliteit van ons brood goed is, dan kan het alleen maar beter worden.

Ook Koen denkt dat baktarwe in Nederland op grote schaal kan worden verbouwd. "Alleen dan moet de ketensamenwerking van boer, naar meelfabrikant, naar bakker wel intensiever worden. Ik hoop dat het lukt, want ik zie het als toegevoegde waarde. Lokale voedselproductie is steeds meer in trek en het zal de boer en de burger dichter bij elkaar brengen. Mensen fietsen op zondag langs de percelen en ze zien het gewas groeien, hoe het geproduceerd wordt. Dat is alleen maar goed."

Juiste beloning

Omdat de opbrengsten wat lager zijn en de investering wat hoger, hoopt Koen wel dat de akkerbouwers die komende jaren op baktarwe overstappen een juiste beloning krijgen. "Want uiteindelijk draait het voor hen ook om een boterham te verdienen."

Voorlopig heeft Koen de smaak van het Nederlandse brood te pakken. "Ik vind het leuk om te doen en leer er veel van. En natuurlijk is het een geweldig gevoel dat je het aan je eigen vriendin kunt vermarkten en dat we er samen mooi brood van maken."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na anderhalf jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening een asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna twee jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen, maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen: dat is een Dublinclaim.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat twee maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt, of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

1 op 6 Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts 1 op de 6 Dublinclaims die Nederland in de afgelopen vijf jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen drie jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van anderhalf jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na achttien maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan een hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet in de cijfers vaak staan: 'met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren, en wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die achttien maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

Ook de gemeente Amsterdam helpt deze groep in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt drie jaar in plaats van achttien maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen om dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die drie jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.