Bijbouwen in de stad: Jan Schaefer deed het in de jaren 80 al

Hét toverwoord als het gaat om woningnood is 'bijbouwen'. In Rotterdam hebben ze dat ook begrepen: daar bouwen ze de komende tijd 3000 prefab woningen. Het lijkt een mega-aantal, maar niets haalt het bij de meer dan 10.000 woningen die in 1982 werden bijgebouwd in Amsterdam, onder leiding van wethouder Jan Schaefer. De man van de gevleugelde uitspraak 'in geouwehoer kun je niet wonen'.

Amsterdam, jaren 80. Een grauwe, verpauperde stad, met zo’n 200.000 inwoners minder dan nu het geval is. Gesloopte huizen, dichtgetimmerde panden. Gezinnen trokken weg naar gemeenten als Purmerend, de kwaliteit van de woningen was slecht. Krakers spraken van 'woningnood', vanwege het grote aantal leegstaande panden.

Inbreiden

Walter Etty werkte als wethouder financiën in de jaren 80 nauw met Jan Schaefer samen. Het bijbouwen gebeurde eigenlijk tussen bestaande woningen, legt Etty uit. "Er waren in bijvoorbeeld de Jordaan, de Dapperbuurt en de Pijp allerlei open gaten gevallen. Daar werd bijgebouwd, zo konden mensen doorstromen in dezelfde buurt. Geen uitbreiding, maar inbreiding noemen we dat."

Veel bestuurders wilden slopen, maar Schaefer en Etty gingen voor bijbouwen. "In de jaren 60 tot 80 was men ervan overtuigd dat de stad aan zijn eind was. De stad was voor kantoren, mensen hadden recht op licht en lucht. Je moest gaan bouwen in Almere, Purmerend, enzovoort. Maar mensen kwamen in opstand, ze wilden in de stad blijven."

Boegbeeld

Schaefer werd het boegbeeld van een maatschappelijke en politieke coalitie die ineens, na de rellen rondom de aanleg van de metro, aan de macht kwam in de gemeenteraad. Hij heeft ervoor gezorgd dat er veel dingen zijn gebeurd. Etty: "Hij was degene die ervoor nodig was om de coalitie te laten slagen, maar tegelijkertijd had hij die mensen ook nodig. Hij was een enorme samenwerker."

Etty is het niet eens met het beeld van een schreeuwer dat soms van Schaefer wordt geschetst. "Binnenskamers was hij iemand die met weinig woorden hele slimme dingen zei."

Schaefer anno nu?

Huur en betaalbaarheid is nu het probleem. Schaefer zou zich opnieuw richten tot de woningbouwverenigingen, denkt Etty. "Hij zou zeker proberen de corporaties weer ruimte te geven om te bouwen. Ze zijn afgeknepen. Ze kunnen veel minder goed dingen doen."

Etty ziet vandaag de dag ook een ander probleem. "De inkomensgrenzen voor sociale woningen zijn ook omlaag gegaan. Verplegers, politieagenten en onderwijzers hebben een te hoog inkomen, maar niet voldoende voor dure huurwoningen of een koopwoning."

Versnippering

Een nieuwe Jan Schaefer ziet Etty nog niet. "Allereerst: Schaefer moet je niet op een voetstuk zetten. De geschiedenis draait niet om één persoon. Het gaat om teams. Maar nu is dat moeilijk door de versnippering in het lokale bestuur. Zelfs als er nu een nieuwe Jan Schaefer is, denk ik niet dat hij iets zou kunnen doen."

"Vergeet niet: toen konden we 12 jaar lang met één politiek programma aan de slag." Toch heeft Etty geen heimwee naar het verleden. "De toekomst is veel leuker. Het gaat veel beter. Er gebeuren hele goeie dingen op het moment." En hoe gaat het met Amsterdam-specifiek? "Briljant. Ik blijf er wonen."